Στην Αθήνα γίνονταν καθημερινά διαδηλώσεις και πορείες. Οι πολιτικές συγκρούσεις μέσα κι έξω από τη Βουλή δεν είχαν τελειωμό. Εκείνη τη νύχτα η Ελλάδα κοιμόταν: οι πολίτες, οι πολιτικοί, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Ξύπνια ήταν μια ομάδα στρατιωτικών που ετοίμαζε πραξικόπημα».
Με αυτή τη φράση ξεκινά η Μαρίζα Ντεκάστρο να αφηγείται τι έγινε στις «2651 ημέρες δικτατορίας». Το βιβλίο, μολονότι τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά, κινείται μεταξύ αυτοβιογραφίας και ημερολογίου, αφού η αφήγηση αρχίζει την 21η Απριλίου 1967, που η συγγραφέας πήγαινε στη Β΄ Γυμνασίου, και τελειώνει στις 24 Ιουλίου 1974, που έπεσε η Χούντα και είχε πλέον ενηλικιωθεί. Η εικονογράφηση του Βασίλη Παπαγεωργίου, με τις «πειραγμένες» φωτογραφίες προσώπων και γεγονότων, εμπλουτίζει μέσα από μια άλλη οπτική το κείμενο. Αν και τυπικά απευθύνεται σε εφηβικό κοινό, διαβάζεται και από κάθε ενήλικο αναγνώστη που θέλει να γνωρίσει την πρόσφατη Ιστορία του τόπου ή θέλει να θυμηθεί γεγονότα, πρόσωπα, χώρους (όπως το Στούντιο και η Αλκυονίδα) της δικής του, τότε, νιότης.
«Σάββατο 22 Απριλίου 1967: Βαρεμάρα, κρεβάτι, καναπές, παράθυρο κι οι γνωστοί στρατιώτες απέναντι. Ο δρόμος σιωπηλός και άδειος. Το τηλέφωνο κομμένο! Στο ραδιόφωνο ωρύονταν τα εμβατήρια και τα δημοτικά και οι συνεχείς ανακοινώσεις με εντολές προς τους πολίτες».
Υιοθετώντας τριτοπρόσωπη αφήγηση, η συγγραφέας σε επτά κεφάλαια, όσα και τα χρόνια της δικτατορίας, παραθέτει τα γεγονότα ρεαλιστικά, ενώ εμβόλιμα -σε πρώτο πρόσωπο-παρουσιάζει πώς τα βίωσε η ίδια, προσδίδοντας και χαρακτήρα μαρτυρίας. Έτσι το κείμενο αποκτά πρόσθετη αξία καθώς οι νεαροί αναγνώστες πληροφορούνται τα γεγονότα μέσα από την οπτική της έφηβης αφηγήτριας, η ματιά της οποίας αποτυπώνει και εκείνα τα μικρά περιφερειακά στιγμιότυπα που επιτρέπουν να κατανοήσει ο αναγνώστης πώς το συλλογικό συμπλέκεται με το ατομικό, πώς καθένας επιλέγει οπτική και στάση ζωής απέναντι στα μεγάλα γεγονότα («ωρύονταν τα εμβατήρια» γράφει και ήδη ξέρουμε σε ποια πλευρά της Ιστορίας είχε ταχθεί). Ταυτόχρονα η Ντεκάστρο, σε μια παράλληλη αφήγηση, παραθέτει κομβικές στιγμές της παγκόσμιας Ιστορίας εκείνης της περιόδου, στρατιωτικές, πολιτικές ή επιστημονικές, επιτρέποντας στους αναγνώστες να δουν τη μεγάλη εικόνα. Από το κίνημα των χίπις, το Γούντστοκ και τον λιμό στην Μπιάφρα έως τις δολοφονίες του Λούθερ Κινγκ, του Σαλβαδόρ Αλιέντε ή του Τσε Γκεβάρα. Από την Άνοιξη της Πράγας έως τον Μάη του ’68 στο Παρίσι, τους Μαύρους Πάνθηρες, τις Ερυθρές Ταξιαρχίες και την ομάδα Μπάαντερ-Μάινχοφ. Από το σκάνδαλο Γουότεργκέιτ έως τη σφαγή του Μονάχου και τη Ματωμένη Κυριακή στην Ιρλανδία. Κι από το «Ζ» του Γαβρά ή το «Imagine» των Beatles έως το «Hair», την Τουίγκι, το μίνι και τα τζιν. Ο έφηβος αναγνώστης μέσα από αυτή την καλειδοσκοπική προσέγγιση της Ιστορίας κατανοεί την αλληλεπίδραση των γεγονότων.
«Ολόκληρη η Ελλάδα μπήκε στον γύψο. Όμως ο γύψος δεν ήταν καλής ποιότητας και άρχισε να εμφανίζει ρωγμές! Όσοι δεν είχαν συλληφθεί και εκτοπιστεί στα νησιά οργάνωναν πράξεις αντίστασης». Το ίδιο θα κάνει και αυτή. Γράφεται στο πολιτιστικό σωματείο ΕΚΙΝ. Διαβάζει Σοφοκλή, Αριστοτέλη, τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» και τη «Ζωή εν τάφω», Παλαμά, Ρίτσο, Ζέη… Αυτούς που «απεφασίσθη ότι είχαν μεγίστην συμβολήν εις την διαφθοράν του λαού». Ακούει τη λογοκριμένη μουσική του Μίκη. Γιατί η γνώση είναι όπλο και κάποτε και πράξη αντίστασης κόντρα στην «καλλιέργεια της εθνικής και χριστιανικής συνειδήσεως των μαθητών» με τις μπλε ποδιές, τα κοντοκουρεμένα μαλλιά και την καθαρεύουσα.
- Η ταράτσα της Νομικής… Πολυτεχνείο… «Και τότε κατάλαβα το νόημα της εξέγερσης. Θέλαμε δικαιοσύνη και δημοκρατία και δικαιώματα. Ο ηρωισμός των φοιτητών δεν ήταν τυφλός! Ήταν ένας αγώνας ηθικός για να υπερασπιστείς την αξιοπρέπεια, τις αξίες και τις ιδέες σου. Ήταν μια συλλογική εμπειρία που μοιράστηκαν χιλιάδες νέοι, ξεπερνώντας τον εαυτό τους και τους φόβους τους».
- Πτώση της Χούντας του Παπαδόπουλου. Χούντα του Ιωαννίδη και πραξικόπημα στην Κύπρο. Καραμανλής… Δημοκρατία… «Λίγες μέρες αργότερα, πήγαμε στο Πόρτο Ράφτη για να υποδεχτούμε στο λιμάνι τους πολιτικούς εξόριστους που έφταναν από τη Γυάρο. Ήταν κυρίως νεολαίοι που είχαν συλληφθεί στις τελευταίες εκκαθαρίσεις της χούντας».
Και μετά τι; «Μια καινούργια λέξη μπήκε στο λεξικό: αποχουντοποίηση». Με αυτή τη φράση τελειώνει το βιβλίο. Γιατί κάθε χρόνο στις 17 Νοεμβρίου το ζητούμενο δεν είναι απλώς η μνημειακή προσέγγιση της Ιστορίας, αλλά η αποτροπή όλων εκείνων των παραγόντων που επιτρέπουν τον εκφασισμό μιας κοινωνίας και τη μετατροπή του δημοκράτη πολίτη σε χειραγωγούμενο -από ποικίλες εξουσίες- ιδιώτη.
Info
«2651 ημέρες δικτατορίας. 21 Απριλίου 1967-24 Ιουλίου 1974»
Μαρίζα Ντεκάστρο
Εικονογράφηση: Βασίλης Παπαγεωργίου
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ηλικία: από 12 ετών
Σελίδες: 90
Τιμή: 13,95 ευρώ
