Αποτιμώντας τη μία και μόνη συναυλιακή αναβίωση του «Πρωτομάστορα» στο Ολύμπια, την πρώτη, αν δεν απατώμεθα, μετά τον κύκλο τεσσάρων παραστάσεων της μετα-ολυμπιακής εποχής που η Εθνική Λυρική Σκηνή είχε προγραμματίσει στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών το 3ο δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2008, οφείλουμε να επισημάνουμε τη δυσαναλογία των μεγαλεπήβολων καλλιτεχνικών οραμάτων του Καλομοίρη τόσο σε σχέση με το ποιητικό-δραματουργικό όσο και με το μουσικό αποτύπωμα αυτού του φιλόδοξου λυρικού πρωτόλειου. Παρά τις σπουδές του στο εν τω μεταξύ μαρτυρικό Χάρκοβο της εισέτι πολιορκούμενης Ουκρανίας, ο συνθέτης επιχείρησε εν έτει 1916 να εμβολιάσει επικαίρως την εθνική απελευθερωτική εξόρμηση με το ευρείας απήχησης για την εποχή του ρητορικό μέγεθος του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Όπως, όμως, συνέβη με ουκ ευαρίθμους ακολούθους του μεγάλου Γερμανού -πρβλ. αντί άλλων τον Ευγένιο Ντ’ Αλμπέρ, του οποίου, παρεμπιπτόντως, τον «Κάμπο» (Tiefland) η νεαρή Μαριάννα Καλογεροπούλου είχε επίσης ερμηνεύσει στην κατοχική Αθήνα-, η μίμηση δεν αποδείχθηκε ούτε μετρίως αντάξια του πρωτοτύπου. Το ποιητικό κείμενο του Καλομοίρη, παρά την αρωγή σημαντικών λογοτεχνών, δεν επιτυγχάνει λυρική έξαρση, οι χαρακτήρες του «μουσικού δράματος» παραμένουν σχηματικοί και η ίδια η μουσική πολύ συχνά δεν καταφέρνει να «βολευτεί» πάνω στον φέροντα οργανισμό του στίχου. Αλλά και ο συμφωνικός όγκος που επιφυλάσσεται στην ορχήστρα αποδεικνύεται συχνά αδιαπέραστος και δυσχεραίνει έτι περαιτέρω τις απαιτήσεις από τις φωνές, που όχι μόνον καλούνται να τον υπερκεράσουν, αλλά επιπλέον να υπηρετήσουν με απαιτήσεις δραματικής εξαγγελίας μια καταφανώς επιζήμια για τις ίδιες τεσσιτούρα στην πιο υψηλή περιοχή. Και όλα αυτά χωρίς τελικά να επιτυγχάνεται η κάθαρση των παθημάτων της τραγωδίας, κατεξοχήν συμπεριλαμβανομένου και του μελοδράματος.
Το έργο υπηρετήθηκε πάντως αξιόπιστα έως και εμπνευσμένα από τη Συμφωνική και τη Φιλαρμονική Ορχήστρα τού Δήμου Αθηναίων υπό την αφοσιωμένη μπαγκέτα της Ζωής Τσόκανου και από μιαν αμιγώς ελληνική φωνητική διανομή υψηλών επιδόσεων στους δυσχερέστατους, φευ όμως άχαρους ρόλους τους. Τον εξοντωτικό εκείνο της Σμαράγδας, υπό τη σκιά της προ 80ετίας -μη σωζόμενης- ερμηνείας της Κάλλας, επωμίσθηκε με ισχύ φωνής και προσωπικότητας η υψίφωνος Μαριτίνα Ταμπακοπούλου. Πιστεύουμε μολαταύτα ότι η χαρισματική φύση και το ταλέντο της διακυβεύουν πολλά με την ανάληψη ρόλων σαν και αυτόν από τόσο τρυφερή ηλικία και χωρίς ακόμη (;) επαρκή τεχνική θωράκιση. Πλάι της, στον επίσης υπεράνθρωπο επώνυμο ρόλο, ο τενόρος Κωνσταντίνος Κληρονόμος κατέγραψε νεανικό σφρίγος και ακάματη αντοχή στις στρατοσφαιρικές εκτινάξεις της γραφής. Αντιθέτως, με βαγκνερική προϋπηρεσία προσήλθε στο μέρος του Άρχοντα ο μπασοβαρύτονος Άρης Αργύρης, ενώ εύηχες βινιέτες χάρισαν η μεσόφωνος Μαρία Βλαχοπούλου ως Μάνα, η κολορατούρα Δανάη Κοντόρα ως Τραγουδιστής και ο βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς ως Γέροντας!
Συνοψίζοντας, ήταν ακόμη μια ευκαιρία επιβεβαίωσης επωφελούς στοχοθεσίας του αγαπημένου στους Αθηναίους πρώην λυρικού θεάτρου και μια ηχηρή απόδειξη της σημασίας της ανάθεσης καθηκόντων σε ανθρώπους που γνωρίζουν το αντικείμενό τους ακριβώς επειδή το αγαπούν!
