Οι Polis Ensemble είναι ένα εξαίρετο αλλά και πάρα πολύ ενδιαφέρον σχήμα, που με βάση και αφετηρία την παραδοσιακή μουσική εργάζονται συστηματικά πάνω σε μια ανανεωτική προσέγγιση συνολικά της ελληνικής μουσικής. Αποτελούνται από έξι δεξιοτέχνες κορυφαίου επιπέδου, τον Νίκο Παραουλάκη στο νέι, το καβάλ και στη φλογέρα, τον Γιώργο Κοντογιάννη στη λύρα, τον Στέφανο Δορμπαράκη στο κανονάκι, τον Αλέξανδρο Καψοκαβάδη στο πολίτικο λαούτο, τον Μανούσοο Κλαπάκη στα κρουστά και τον Θεόδωρο Κουέλη στο κοντραμπάσο, και πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησαν τον δεύτερο δίσκο τους «Ήχος ελληνικός», όπου αποδίδουν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο συνθέσεις ενός πολύ μεγάλου εύρους Ελλήνων δημιουργών. Εκπροσωπώντας και τους υπόλοιπους, ο Αλέξανδρος Καψοκαβάδης μας μίλησε γι’ αυτόν και για το γιατί η ελληνική μουσική είναι από καταβολών και εκ φύσεως διεθνιστική.
Γιατί η συγκεκριμένη εργασία τώρα; Αισθάνεστε ότι η ελληνική μουσική ή ο πολιτισμός γενικότερα, πιθανόν και η ίδια η Ελλάδα κάπου έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα, ίσως και με κάποιον τρόπο «απειλούνται»;
Οχι, σε καμιά περίπτωση. Πρόκειται περί συμπτώσεως. Το project χτίστηκε πάνω στην «επιτυχία» που είχαν τα οπτικοακουστικά εγχειρήματά μας με συνθέσεις των Μάνου Χατζιδάκι και Μίκη Θεοδωράκη. Ασχέτως αν στο CD δεν υπάρχουν τελικώς έργα του πρώτου.
Με το χέρι στην καρδιά, ειδικά με την ένταση στα ελληνοτουρκικά τελευταία, υπάρχει οτιδήποτε το εθνικιστικό, εντός ή εκτός εισαγωγικών, σ’ αυτή την εργασία;
Το ακριβώς αντίθετο. Μέσα από τους Έλληνες συνθέτες θεωρούμε πως προβάλλεται η μουσική ως τέχνη οικουμενική και ο ελληνικός μουσικός πολιτισμός ως ένα αμάλγαμα επιδράσεων από τη δυτική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, την ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Πώς συνέβη να εμπλεχθεί το Ίδρυμα The Treasury NYC LLC και πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος του αλλά και της ΕΡΤ -στα στούντιο της οποίας έγινε η ζωντανή ηχογράφηση- για την υλοποίηση του CD;
Ας μιλήσουμε για δύο κυρίους οι οποίοι πίστεψαν και αγκάλιασαν την ιδέα μας, τον Νεκτάριο Αντωνίου, πρόεδρο του The Treasury NYC LLC και ανώτατο σύμβουλο πολιτισμού της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής, και τον Πανταζή Τσάρα, διευθυντή του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΑ μέχρι τον Ιούλιο του 2019. Χωρίς τις πρωτοβουλίες του δεύτερου οι ηχογραφήσεις ακόμη δεν θα είχαν ολοκληρωθεί και, κυρίως, δίχως τη βοήθεια του πρώτου η συζήτησή μας αυτή θα αφορούσε άλλα ζητήματα.
Λέτε ότι θέλατε να δώσετε έμφαση στο πώς η ελληνική μουσική επηρέασε την ευρωπαϊκή, αλλά εγώ, κατά κάποιον τρόπο, ακούω το αντίθετο. Ακούω δηλαδή μια προσέγγιση σ’ αυτές τις συνθέσεις Ελλήνων δημιουργών η οποία κάποιες φορές, όπως για παράδειγμα στο εναρκτήριο κομμάτι, θα έλεγα ότι είναι σχεδόν «συμφωνική» και άλλες που πλησιάζει πολύ, αν δεν αγγίζει, την jazz. Είναι μόνο η ιδέα μου; Κι αν όχι, πώς προέκυψε αυτή η τόσο ανανεωτική αντιμετώπιση ενός παραδοσιακού σε κάποιες περιπτώσεις υλικού;
Υπάρχει μια «αποδοχή» στις τάξεις των ιστορικών μουσικολόγων παγκοσμίως ότι η βυζαντινή μελοποιία έθεσε τις βάσεις της ευρωπαϊκής λόγιας μουσικής. Εμείς απλώς την επισημαίνουμε. Δεν στεκόμαστε όμως εκεί. Η επιλογή των κατάλληλων κομματιών υπήρξε πολύ πιο σημαντική από τη διασκευή, την ενορχήστρωση ή την εκτέλεσή τους. Δεν είναι τυχαίο ότι έργα συνθετών όπως ο Καλομοίρης, ο Ξενάκης, ο Χρήστου, ο Σισιλιάνος ή ο Αντωνίου απουσιάζουν από το ηχογράφημα. Ούτε ξεχάσαμε τη Ρένα Κυριακού, τη Μαριώ Φοσκαρίνα-Δαμασκηνού ή τη Λένα Πλάτωνος. Άλλωστε, θα ήταν πολιτικά ορθό να συμπεριληφθεί μια σύνθεση έστω μίας δημιουργού. Όμως έπρεπε να μπορούμε να παίξουμε τα κομμάτια με τα όργανά μας.
Κάποιοι από εσάς, πρώτος εσύ, τραγουδάτε. Δεν έχετε σκεφτεί ποτέ λοιπόν να κάνετε έναν φωνητικό δίσκο, έστω και κατά ένα μέρος, αλλά επιμένετε στον οργανικό ήχο, ακόμα και αυτή τη φορά που κάποια από τα κομμάτια στην αυθεντική μορφή τους ήταν τραγούδια;
Το ότι επιμένουμε ορχηστρικά δεν σημαίνει ότι δεν λατρεύουμε το τραγούδι. Πλήθος είναι οι συνεργασίες μας με τραγουδιστές, τραγουδοποιούς και φωνητικά σύνολα. Φαίνεται ωστόσο ότι η instrumental μουσική μάς εκφράζει σ’ αυτή τη φάση του βίου μας περισσότερο.
Γιατί, ενώ έχετε έναν δεξιοτέχνη εκτελεστή του νέι, τον Νίκο Παραουλάκη, αυτή τη φορά προσκαλέσατε και τον Χάρη Λαμπράκη;
Είναι μεγάλη τιμή για εμάς η συμμετοχή του Χάρη Λαμπράκη στο άλμπουμ! Ο Χάρης, όπως και ο Νίκος, δεν είναι απλά νεϊζέν, αλλά ολοκληρωμένη μουσική προσωπικότητα. Θα ήταν σπουδαίος μουσικός με όποιο μουσικό όργανο ή ιδίωμα κι αν καταπιανόταν. Μην ξεχνάς ότι στον πρώτο μας δίσκο συμμετείχε ο Σωκράτης Σινόπουλος, μολονότι έχουμε έναν καταπληκτικό λυράρη. Εν ολίγοις, όλοι οι καλοί χωράνε! Σύντομα ο κόσμος θα δει ότι συνεργαστήκαμε δισκογραφικά και με έναν κορυφαίο λαουτίστα.
Πώς αποφασίσατε να κάνετε μια σουίτα με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη αντί να επικεντρωθείτε σε ένα μόνο, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις των υπόλοιπων κομματιών του δίσκου;
Ετυχε. Και στην περίπτωση του Λεονταρίτη πάντως παντρεύουμε δύο διαφορετικές συνθέσεις σε ένα κομμάτι.
Υπάρχει κάποιο κομμάτι που ξεχωρίζεις από το άλμπουμ κι αν ναι, γιατί;
Αυτό του Θεοδωράκη. Το θεωρώ τη συγκλονιστικότερη στιγμή του σχήματος. Προσωπική γνώμη μου βέβαια. Αν ρωτήσεις τους υπόλοιπους, καθένας θα σου πει κάτι διαφορετικό.
Στους Polis Ensemble λειτουργείτε όπως και στις προσωπικές εργασίες σας, είναι δηλαδή ένα άθροισμα των μουσικών προσωπικοτήτων σας ή υπάρχει μια άλλη θεώρηση, συλλογική και αποκλειστικά του συνόλου, που είναι και αυτή η οποία το χαρακτηρίζει;
Το Polis Ensemble είναι ένα κανονικότατο «άσυλο», με την έννοια του ιδρύματος περίθαλψης και προστασίας ορισμένων υπέρ το δέον ευαίσθητων ανθρώπων.
Αυτό που κάνετε είναι παραδοσιακή μουσική, έστω μια πολύ σύγχρονη εκδοχή της ή κάτι άλλο και πολύ διαφορετικό;
Ο Νίκος Ξυδάκης μου εκμυστηρεύτηκε πρόσφατα ότι μας τοποθετεί στην «οικογένεια» εκείνη των αστών (με την έννοια της πόλεως) μουσικών που ξεκίνησαν να ανακατεύουν την παράδοση με τη νεωτερικότητα στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Ποιες θα έλεγες ότι είναι οι διαφορές σας από ένα άλλο εξαίρετο σύνολο που επίσης βασίζεται στην παραδοσιακή μουσική μας, τους Takim, πέρα από το ότι εκείνοι έχουν και φωνητικό υλικό και συνεργάζονται πολύ τακτικά με ερμηνευτές και ερμηνεύτριες;
Θα έλεγα ότι οι διαφορές μας είναι περισσότερες από τις ομοιότητές μας, αν και έχουμε αρκετές εξόφθαλμες συγγένειες.
Τα απαιτητικά προγράμματα όλων σας ως επαγγελματιών μουσικών μπορούν να συνδυαστούν εύκολα και σας επιτρέπουν να υποστηρίζετε από πλευράς ζωντανών εμφανίσεων το Polis Ensemble όσο θα θέλατε;
Οχι...
Και τα προσεχή σχέδιά σας για το σύνολο, συναυλιακά, αλλά ίσως και τα επόμενα δισκογραφικά;
Αυτή τη στιγμή συμμετέχουμε σε πολλά προγράμματα και παραστάσεις. Είναι ευτυχία αυτό το πράγμα. Δεν σου κρύβω εντούτοις ότι θα επιθυμούσαμε λίγο ελεύθερο χρόνο ώστε να ασχοληθούμε με τον τρίτο δίσκο μας, ο οποίος παραμένει ανολοκλήρωτος αρκετά χρόνια τώρα.
Εστω και με πιο αργούς ρυθμούς πάντως από όσο θα επιθυμούσαν, το τόσο σημαντικό έργο των Polis Ensemble για τη δημιουργική αξιοποίηση και όχι την απλή αναπαραγωγή ή και ανακύκλωση του συνόλου σχεδόν της ελληνικής μουσικής συνεχίζεται, κι αυτό είναι που έχει σημασία.
