Ανένταχτοι, περιθωριοποιημένοι και κυνηγημένοι, διαβιώντας στις παρυφές της πόλης, Ρομά από τη Νέα Ζωή Ασπροπύργου είναι οι μεγάλοι πρωταγωνιστές στο έργο της εικαστικού Λουκίας Αλαβάνου με τίτλο «Στον δρόμο για τον Κολωνό», ελληνική συμμετοχή στην 59η Μπιενάλε της Βενετίας το 2022. Μέρος του έργου, όπου οι Τσιγγάνοι ερμηνεύουν τον «Οιδίποδα» του Σοφοκλή, παρουσιάζεται απόψε στο πλαίσιο αφιερώματος στη δημιουργό από το 62ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Για να γυρίσει την ταινία της, η Αλαβάνου έζησε έναν χρόνο μαζί με τους πρωταγωνιστές της.
«Γνώρισα έναν κόσμο με δικές του αρχές και κανόνες, που με εμπιστεύτηκε. Βρέθηκα σε έναν τόπο από όπου, σύμφωνα με τον Σοφοκλή, πέρασε ένας νομάς Οιδίποδας και εκεί σήμερα ζει μια κοινότητα νομάδων Ρομά. Τους είπα την ιστορία, ταυτίστηκαν με τους ρόλους τους, διαπίστωσα τις τρομερές ερμηνευτικές ικανότητές τους και αποφάσισα να γυρίσω το έργο μαζί τους. Δεν πήγα εκεί ούτε για να τους σώσω ούτε για να κάνω ένα πολιτικό έργο που θα αλλάξει τη ζωή τους και τον κόσμο. Η διαδικασία ήταν συχνά πολύ επώδυνη» αποκαλύπτει στην ΑΥΓΗ η βραβευμένη εικαστικός.
Εξηγεί δε ότι «η κοινότητα βάλλεται τόσο πολύ, που με έκανε να δω μια άλλη διάσταση του κόσμου και της ζωής. Στον τόπο αυτόν δεν πηγαίνουν ούτε σκουπιδιάρηδες, είναι μια κλειστή κοινότητα, απομονωμένη και γκετοποιημένη. Γι' αυτόν τον λόγο υπήρχαν και κάποιες μοναδικές εικόνες. Ήταν σαν να πηγαίνεις στο Διάστημα. Κάπου έξω από το οικείο. Και αυτό είναι κάτι που δίνει μια δύναμη στον δημιουργό».
Με νωπή ακόμα την αποτύπωση της αστυνομικής βίας στην πρόσφατη τραγωδία του Περάματος, όπου επτά αστυνομικοί πυροβόλησαν 38 φορές εναντίον τριών ανήλικων και άοπλων Τσιγγάνων, σκοτώνοντας τον έναν από αυτούς, η Λουκία Αλαβάνου ξεκαθαρίζει πως δεν πρόκειται να «εκμεταλλευτεί» το γεγονός.
«Έβλεπα καθημερινά τον ρατσισμό που υπάρχει απέναντί τους, ένιωσα πολύ έντονα τον θυμό και την έλλειψη δυνατότητας να ακουστεί η φωνή τους. Δεν με ξάφνιασε αυτό που έγινε. Το ότι έτυχε να γίνει τώρα δεν θα ήθελα να είναι μια αφορμή προβολής του έργου, διότι δεν θα αλλάξει με αυτό κάτι άμεσα στον κόσμο. Πιστεύω πως η τέχνη πρέπει να έχει απόσταση από τη ζωή».
Μιλάει για την καλή συνεργασία και τον επαγγελματισμό που επέδειξαν οι ταλαντούχοι Τσιγγάνοι που συνάντησε και υπογραμμίζει: «Δεν πήγα να αποτυπώσω τη δυστυχία τους, και στο έργο δεν υπάρχει τίποτα γραφικό. Υπήρξε υψηλός επαγγελματισμός στις σχέσεις μας. Το ότι ο Οιδίποδας είναι ένας Τσιγγάνος για εμένα έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ειρωνεία» σχολιάζει.
Δεν παραλείπει να αναφερθεί στους σπουδαίους, αυτοδίδακτους καλλιτέχνες που συνάντησε: «παιδάκια που έπαιζαν ντραμς με δυο κομμάτια ξύλο, Αλβανοί μουσικοί ράπερς, καταπληκτικά στούντιο μέσα στο γκέτο».
Το «Στον δρόμο για τον Κολωνό» κάνει χρήση των ιδιαιτεροτήτων της τεχνολογίας VR, «κάτι ανάμεσα στο σινεμά και το θέατρο, που ακουμπάει όμως και στα εικαστικά, θυμίζοντας λίγο τη φωτογραφία στα πρώιμα στάδιά της. Τότε που οι πλανόδιοι φωτογράφοι πήγαιναν σε χωριά και φωτογράφιζαν κοινότητες που συναντούσαν. Η κάμερα του VR έχει την ιδιότητα να βλέπει τα πάντα, δεν κάνει close up, δεν καδράρει» και ξεκαθαρίζει πως θα μπορούσε να είχε σπουδάσει σινεμά, αλλά βρέθηκε στα εικαστικά.
«Βρήκα τον δρόμο μου προς το σινεμά χαράσσοντας μια δική μου πορεία, κάτι που έχει πλεονεκτήματα, όπως το ότι ανακαλύπτω ένα νέο κινηματογραφικό μέσο με λίγο καθαρό μάτι, αλλά έχει και μειονεκτήματα, όπως το να μάθω μόνη μου τη γλώσσα του σινεμά» σχολιάζει η Λουκία Αλαβάνου, που, εκτός από μέρος του έργου της για την Μπιενάλε, απόψε προβάλλεται και ένα δείγμα παλαιότερων μικρού μήκους ταινιών της.
Όσον αφορά το τι είναι αυτό που κάθε φορά την εμπνέει για να κάνει μια ταινία, απαντά: «Τα όνειρα τα οποία ακολουθούνται από την πραγματική ζωή».
