Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος μιλάει στην ΑΥΓΗ για τις δυο θεατρικές παραστάσεις που σκηνοθετεί και που φαίνεται να επικοινωνούν υπόγεια με μια κοινή συνισταμένη. «Η Τριλογία των Λίμαν Μπράδερς» του Στέφανο Μασσίνι και το «Τσέρνομπιλ - Ένα χρονικό του μέλλοντος» μοιάζουν να υφαίνονται πάνω σε έννοιες που ταλάνισαν και διέλυσαν ανθρώπους και κοινωνίες, έννοιες όπως η μεγαλομανία, η απομάκρυνση από τις προγονικές ρίζες και το μέτρο.
«Ομολογώ πως δεν είχα κάνει αυτή τη σκέψη, παρ' όλο που με απασχολεί, δουλεύοντας και τα δυο έργα ταυτόχρονα», ομολογεί ο γνωστός σκηνοθέτης, που συμπληρώνει φέτος τριάντα χρόνια στο θέατρο. Προσανατολισμένος σε έργα που αντλούν θεματικές από γεγονότα που αλλάζουν τη ροή της Ιστορίας, ο Θεοδωρόπουλος, με τη στιβαρή συμβολή της συντρόφου του, μεταφράστριας και δραματουργού Κοραλίας Σωτηριάδου, αφουγκράζεται τους καιρούς και επιλέγει εύστοχες ιστορίες που αντανακλούν τις ανθρώπινες αγωνίες.
«Αν κάτι νιώθω να συνδέεται και δεν κρύβω ότι μου αρέσει, είναι ότι και τα δυο έργα ανήκουν στην κατηγορία του αφηγηματικού θεάτρου», παραδέχεται.
«Η Τριλογία των Λίμαν Μπράδερς»
Αναφερόμενος στον «ωραίο, ποιητικό τρόπο γραφής» του Στέφανο Μασσίνι, που παραδίδει ένα κείμενο «ανοιχτό για προσέγγιση και δουλειά με τους ηθοποιούς», σημειώνει πως “το ενδιαφέρον στην ‘Τριλογία των Λίμαν Μπράδερς’”, που μόλις έκανε πρεμιέρα στο θέατρο Ιλίσια, έγκειται στο ότι «την ιστορία αφηγούνται τα ίδια τα αδέλφια Λίμαν και μάλιστα όταν πλέον έχουν αποβιώσει, δηλαδή μετά το κραχ του 2008.
Ο πρώτος Λίμαν, που τον ερμηνεύει ο Μάκης Παπαδημητρίου, έφτασε στην Αλαμπάμα το 1844. Τρία χρόνια μετά, τον ακολούθησε ο δεύτερος, που υποδύεται ο Αργύρης Ξάφης, και στο τέλος, μετά δύο χρόνια, φτάνει και ο νεώτερος, που ερμηνεύει ο Μιχάλης Οικονόμου. Τα τρία αδέλφια αφηγούνται και παίζουν όλους τους άλλους ρόλους κατά τη διάρκεια της μεγάλης διαδρομής, που περιλαμβάνει την άνοδο και την πτώση της αυτοκρατορίας. Πρόκειται για ένα έπος. Το πώς μεγάλωσαν, ξεκίνησαν, ανοίχτηκαν, εκμεταλλεύτηκαν όλες τις ευκαιρίες μέχρι και την κατάρρευση, που δεν ήταν δική τους ευθύνη. Καθώς η καταστροφή ήρθε όταν η αυτοκρατορία πέρασε στα χέρια των χρηματιστών. Και η επιρροή αυτής της καταστροφής ήταν εμφανής σε όλη την παγκόσμια οικονομία και αγορά, ταρακούνησε τα κράτη και συνεχίζει να τα επηρεάζει. Είναι πολύ ενδιαφέρον το εύρημα του συγγραφέα να αφηγούνται οι πρωταγωνιστές, με θεατρικούς όρους, τη μακρά προσωπική τους ιστορία, διατρέχοντας τρεις γενιές», σχολιάζει.
Ο Έλληνας Peterson
Από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους και θεατρικούς συγγραφείς της Ιταλίας, ο Στέφανο Μασσίνι δημιουργεί στην «Τριλογία των Λίμαν Μπράδερς» μια τοιχογραφία, όπου συμπλέκονται τα μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας με την πορεία των Λίμαν και των απογόνων τους, ταυτόχρονα με την άνοδο και την πτώση.
«Στην ιστορία διαδοχής του ομίλου», αποκαλύπτει ο σκηνοθέτης, «εμπλέκεται κι ένας Έλληνας, με το όνομα Peterson, Πετρόπουλος, ελληνικής καταγωγής, προτελευταίος διαχειριστής της αυτοκρατορίας πριν την είσοδο των χρηματιστών που σήμαναν και τη διάλυση».
Οι Λίμαν περνούν σταδιακά από το εμπόριο υφασμάτων και βαμβακιού στην ίδρυση τράπεζας και στη δημιουργία μιας αυτοκρατορίας που δέσποσε για χρόνια στην οικονομική ζωή της Αμερικής και του κόσμου. Η πορεία αυτή ωστόσο σημαδεύεται από τη σταδιακή αποκοπή από τις ρίζες, που αφορούν όχι μόνο την εβραϊκή ταυτότητα της οικογένειας αλλά και το αντικείμενο της οικονομικής τους δραστηριότητας, που δεν είναι πια το βαμβάκι ή ο καφές, οι σιδηρόδρομοι ή ο καπνός. Οι Λίμαν γίνονται έμποροι χρήματος και το 2008 η τράπεζα επενδύσεων που φέρει το όνομά τους καταρρέει, σηματοδοτώντας την έναρξη της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης, τις συνέπειες της οποίας βιώνει έως σήμερα η ανθρωπότητα.
«Τσέρνομπιλ - Ένα χρονικό του μέλλοντος»
Βασισμένο σε μαρτυρίες επιζησάντων από το τραγικό δυστύχημα του Τσέρνοµπιλ, το έργο της νομπελίστριας Σβετλάνας Αλεξίεβιτς «Τσέρνομπιλ - Ένα χρονικό του μέλλοντος» κάνει πρεμιέρα στις 10 Νοεμβρίου στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου με πρωταγωνιστές τους Στέλιο Μάινα, Μαρία Κατσιαδάκη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννη Λεάκο και την Αρετή Σεϊνταρίδου στο βίντεο.
Η συγγραφέας δέκα χρόνια μετά την καταστροφή και μέσα από ένα προσωπικό οδοιπορικό στην περιοχή, συνομιλεί με τουλάχιστον εκατό πρόσωπα που είχαν υποστεί τις συνέπειες του δυστυχήματος.
«Αυτές τις αφηγήσεις, που γυρίστηκαν και σε κινηματογραφική σειρά για το Netflix, χρησιμοποιήσαμε κι εμείς στην παράσταση, ξεχωρίζοντας 16 από τις 100», αναφέρει ο Β. Θεοδωρόπουλος. «Κρατάω αυτούσιες τις αφηγήσεις και αυτές κάνω παράσταση. Το επίκεντρο της Αλεξίεβιτς, το οποίο και με ενδιαφέρει, είναι το τι αποτέλεσμα είχε η καταστροφή στους ανθρώπους. Μιλάνε εθελοντές, πυροσβέστες, που αρρώστησαν από καρκίνο και πέθαναν, αλλά αναδεικνύεται και ο ρόλος του κράτους. Είναι μια ιστορία τις συνέπειες της οποίας δεν έχουμε ξεπεράσει - κι όπως ανακοίνωσε και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η πανδημία που τώρα μας βασανίζει είναι το Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα».
Ρωτώντας τον τι είναι αυτό που περισσότερο τον συγκινεί στο έργο, αποκαλύπτει πως είναι «οι αφηγήσεις που μιλάνε για τα ζώα. Όπως αυτή για τρεις κυνηγούς που τους έχουν βάλει να σκοτώσουν τα κατοικίδια, σκυλιά και γάτες, για να μην σκορπίσουν τη μόλυνση. Τα ζώα και η φύση προτάσσονται σε πολλές αφηγήσεις των πρωταγωνιστών. Συγκλονιστικό είναι το τελευταίο κείμενο της παράστασης, που περιγράφει τον μεγάλο έρωτα μιας γυναίκας για τον άντρα της που πεθαίνει κι εκείνη βρίσκεται έως το τέλος στο πλευρό του. Αλλά και μια μικρή συγκινητική μαρτυρία ενός κοριτσιού που μιλάει για τη γιαγιά της και λέει: 'Θέλω να σας περιγράψω πώς αποχαιρέτησε το σπίτι μας η γιαγιά μου. Ζήτησε από τον πατέρα μου να της φέρει από την αποθήκη ένα σακί στάρι κι ύστερα το σκόρπισε στην αυλή, ‘για τα πουλιά του θεού’. Μάζεψε τα αυγά και τα άφησε στην αυλή ‘για τον σκύλο και τη γάτα’. Τους έκοψε και κομμάτια λαρδί. Άδειασε όλα τα φακελάκια με τους σπόρους, καρότα, νεροκολοκύθες, αγγουράκια, και τους σκόρπισε στο περιβόλι. ‘Ας επιστρέψουν στη γη’, είπε. Ύστερα γονάτισε μπροστά στο σπίτι για να το αποχαιρετήσει. Χαιρέτησε την αποθήκη κι ύστερα κάθε μηλιά ξεχωριστά...'».
Τριάντα χρόνια στη σκηνή
Συμπληρώνοντας τριάντα χρόνια στο θέατρο, ο Β. Θεοδωρόπουλος έχει καταφέρει κάτι κοινώς αποδεκτό στη θεατρική πιάτσα, τη δημιουργία ενός θεάτρου - κυψέλη, που αναδεικνύει δυνατούς συγγραφείς και κείμενα, αλλά κυρίως νέους πρωταγωνιστές. Ο ίδιος δεν διαθέτει μυστικά διαχρονίας. Και δεν κρύβει τη χαρά που ζει κάθε φορά που σκηνοθετεί.
Το κοινό και οι κριτικοί που τον παρακολουθούν συμφωνούν ότι ξεχωρίζει όχι μόνο για την εφηβική διάθεση και την εσαεί του νεότητα αλλά και για το σκηνοθετικό του κύρος.
Θωπεύει τα κείμενα και δοξάζει τους ηθοποιούς. «Οι ηθοποιοί είναι το κέντρο του θεατρικού μου σύμπαντος», λέει. «Ξεκινάω πάντα από αυτούς κι όχι από μια σκηνοθετική ιδέα. Ξεκινάω με τη μελέτη γύρω από το έργο για να καταλάβω γιατί μου αρέσει. Τι είναι αυτό που με έκανε να θέλω να το διαλέξω. Και πώς αυτό μεταφράζεται σε παράσταση. Δεν κάνω ποτέ μια έτοιμη σκηνοθεσία. Αυτή προκύπτει μέσα από τη δουλειά με τους ηθοποιούς. Αν κάτι προηγείται, αυτό είναι ο χώρος της παράστασης. Παίζει πολύ μεγάλο ρόλο», υποστηρίζει.
Ο Θεοδωρόπουλος σύστησε στο κοινό νέους και δημοφιλείς ξένους συγγραφείς αλλά και Έλληνες ομότεχνους, χωρίς να μετακινηθεί από την αρχή της αφήγησης, της ιστορίας και του προσώπου που την λέει.
«Νιώθω ότι έχω κάνει αρκετά έργα που η αφετηρία τους είναι ο προφορικός λόγος. Και πως αυτός μέσα από έναν ηθοποιό μπορεί να ξαναζωντανέψει, όχι μιμούμενος το πρόσωπο αυτό που παίζει, κι εκεί είναι η γοητεία του αφηγηματικού λόγου, αλλά πώς συναντιέται με αυτό το πρόσωπο.
Έτσι και αλλιώς, το θέατρο είναι μια αφήγηση. Αφηγούμαστε μια ιστορία, από την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα.
Αυτό που με ενδιαφέρει κυρίως και στο οποίο εμμένω είναι το πώς αφουγκράζεσαι την κοινωνία. Και αυτό με οδηγεί τι έργα να διαλέγω. Οι άνθρωποι, από την εποχή των τραγικών, μιλάνε για πράγματα της εποχής τους, χρησιμοποιώντας τον μύθο ως παραβολή. Κάτι που συνεχίζεται μέσα στους αιώνες. Κι εκεί είναι η αξία των καλών έργων. Αυτών που αντέχουν στον χρόνο».
