Τα «Παραπονεμένα λόγια» του Μάνου Ελευθερίου από το «Σεργιάνι στον κόσμο» του Γιάννη Μαρκόπουλου, με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα, ήταν ένα από τα πρώτα έντονα μουσικά σκιρτήματα του εννιάχρονου μελλοντικού κιθαρίστα. Ο Μηνάς ζήτησε από τον παππού του να τον ηχογραφήσει με ένα μικρό κασετοφωνάκι τραγουδώντας το τραγούδι αυτό με την κιθάρα του.
Η συμβουλή του παππού Αντώνη, που έβλεπε την κλίση του αλλά και τον υπερβολικό του ζήλο να το αποδώσει όσο γίνεται καλύτερα, ήταν: «Παιδί μου, το τέλειο ήταν πάντα εχθρός του καλού». Έπρεπε να περάσουν κάποια χρόνια για να συνειδητοποιήσει τα λόγια του.
Η υπερβολική αναζήτηση της κοινωνικής αναγνώρισης, με κάθε θυσία, ήταν κάτι που από την αρχή τον απώθησε. «Η επιδίωξη να είσαι αποδεκτός περιέχει μια αρνητική πλευρά. Όταν δεν συμβαίνει, χάνεις το έδαφος κάτω από τα πόδια σου».
Η πρώτη του καλή κιθάρα, μια Cuenca ισπανική, από το εργαστήρι του Αράμ Τσακιριάν στον Πειραιά, υπήρξε η επιβράβευση της επιμέλειάς του και της έφεσής του προς τη μουσική. Γύρω του ηχούσε το καλό έντεχνο τραγούδι: Ξαρχάκος, Μίκης, Μικρούτσικος, Μαρκόπουλος, από δίσκους αναφοράς στο μεταδικτατορικό κλίμα της εποχής. Τον έκανε να νιώθει μια ένταση εσωτερική, συχνά υποσυνείδητη, που τον σημάδεψε.
Στις πιο σημαντικές του επιρροές οι μεγάλοι ρομαντικοί, ο Chopin, ο Rachmaninov, ο Tchaikovsky, οι φλογεροί Ισπανοί συνθέτες De Falla, Albeniz και Granados, λατινοαμερικάνικοι ρυθμοί, η κινηματογραφική μουσική, η τζαζ, οι μουσικές των Nino Rota, Ennio Morricone και Kurt Weill αλλά και το κινηματογραφικό προφίλ του Μάνου Χατζιδάκι.
Του αρέσουν ακόμη μουσικοί όπως ο σπουδαίος συνθέτης έργων για κιθάρα Roland Dyens και ο προγενέστερος του Dyens κιθαρίστας της τζαζ Ralph Towner. Από συνθέτες κλασικής κιθάρας αναμφισβήτητα ο Παραγουανός Agustín Barrios είναι ο αγαπημένος του.
Από την αρχή
Ο Μηνάς γεννήθηκε στον Πειραιά το 1970. Σπούδασε κλασική κιθάρα με τον Παναγιώτη Δεληγιάννη στο Ωδείο του «Πειραϊκού Συνδέσμου», παίρνοντας το 1993 το πτυχίο του και το 1998 το δίπλωμα με «άριστα παμψηφεί». Μελέτησε ακόμα ανώτερα θεωρητικά με το Γιάννη Αυγερινό ολοκληρώνοντας τις σπουδές του το 2006.
Τον Δεληγιάννη ο Μηνάς τον γνώρισε κάπου στη μέση των κιθαριστικών σπουδών του. Στην πρώτη τους συνάντηση, αντί για ένα γνωστό κλασικό θέμα που μάθαινε ή κάποια από τις ασκήσεις του, του έπαιξε το «Ένα καλοκαίρι» του Γιάννη Σπανού. Ο δάσκαλος ενθουσιάστηκε για την αρμονική συνέπεια, αλλά και τη διασκευαστική ικανότητα του μέλλοντα μαθητή του.
Υπήρξε ένας υποδειγματικός δάσκαλος. Επενέβαινε μεν, διόρθωνε, αλλά άφηνε την ελευθερία που είναι απαραίτητη για κάθε ταλαντούχο παιδί. Στη μέση τάξη πια, το 1ο πρελούδιο σε μι ελάσσονα του Βραζιλιάνου συνθέτη Heitor Villa Lobos μαζί με τη "Maria" του Ισπανού Fransisco Tarrega ήταν τα έργα που αγάπησε περισσότερο από το ρεπερτόριο που έπαιξε στις εξετάσεις, μπροστά στο πρώτο του ζωντανό ακροατήριο.
Το ηλεκτρικό μπάσο, τα τύμπανα και τα έντονα ηχοχρώματα μιας κιθάρας ηλεκτρικής σ' ένα εφηβικό γκρουπάκι των διακοπών τον αναστάτωσαν. Αλλά ο Μηνάς επέμεινε στην «κλασική» του πορεία προς τη μουσική. Το πρόγραμμα που του έδωσε ο Δεληγιάννης για τις πτυχιακές εξετάσεις στην κιθάρα τον αντάμειψε: η Αγγλική Σουίτα του Duarte, η «Φαντασία για έναν ευγενή» του τυφλού Ισπανού Joachin Rodrigo ανάμεσά τους.
Διακρίσεις και δίσκοι
Ο Μηνάς Μπόγρης έχει παρακολουθήσει σεμινάρια των διακεκριμένων κιθαριστών Anielo Desiderio, Zoran Dukic, Gerard Reinhenbach, Roland Dyens και Al Di Meola. Στο ενεργητικό του Μηνά σόλο ρεσιτάλ, συναυλίες για φωνή και κιθάρα και συναυλίες μουσικής δωματίου.
Απέσπασε τιμητικές διακρίσεις και βραβεία στον 1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Σύνθεσης έργων για κιθάρα του Εθνικού Ωδείου το 1998, τον Διεθνή Διαγωνισμό Σύνθεσης του Βόλου το 2007 και το 2009, παρουσιάζοντας έργα για κιθάρα, συνθέσεις από όλη την έως τότε συνθετική του διαδρομή, η οποία ξεκινάει το 1996, συνειδητά.
Έργα τα οποία αποτέλεσαν μέρος της πρώτης δισκογραφικής του δουλειάς: του «Hidden Paths» (Κρυφές Διαδρομές) που κυκλοφόρησε απ' τη Legend τον Δεκέμβριο του 2010. Στον 1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Σύνθεσης έργων για κιθάρα το 1998 η κριτική επιτροπή (Μπουντούνης, Γρηγορέας, Κούκος και Δραγατάκης) τον τίμησε με έπαινο για το «Μεσογειακό» του. Ένα έργο που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις άλλες συνθέσεις του άλμπουμ.
Στον δίσκο αυτόν ο «Παλαιός χορός» είναι αφιερωμένος στον Παναγιώτη Δεληγιάννη. Είναι το πιο εξωστρεφές έργο, ένα «άνοιγμα ψυχής» που αντιπροσωπεύει τον ίδιο ως άνθρωπο, δάσκαλο και φίλο. Από ψυχής, αφιερώθηκε σε εκείνον.
Τον Ιούλιο του 2014 η εταιρεία Naxos κυκλοφόρησε παγκοσμίως το CD «Greek Guitar Music», που περιλαμβάνει έργα ελληνικής μουσικής για κιθάρα, με ερμηνεύτρια την έξοχη Εύα Φάμπα. Ανάμεσα στα έργα των Κυριάκου Τζωρτζινάκη, Δημήτρη Φάμπα, Μίκη Θεοδωράκη, Κώστα Χατζόπουλου, Γιώργου Μαυροειδή, Ν. Χαριζάνου και Ν. Αθανασάκη συγκαταλέγεται και το έργο "Waltz" (Βαλς) για σόλο κιθάρα του Μπόγρη.
Ο τραγουδοποιός
Στον δίσκο του Νίκου Ξυδάκη «Ημερολόγιο ΙΙ» (2006) ο Μηνάς Μπόγρης έχει διασκευάσει τον «Εσπερινό», ένα τραγούδι σε στίχους του ποιητή Διονύση Καψάλη και μουσική του Λεωνίδα Μαριδάκη. Συμμετέχει στον δίσκο «Με τα φτερά της Φαντασίας» με παιδικά τραγούδια βασισμένα σε κείμενα του ανθολογίου της Ε’ και ΣΤ' Δημοτικού, όπου μελοποίησε το «Στου παιχνιδιού την ιστορία», το οποίο ερμηνεύει η Ντόρα Αθανασίου.
Η αγάπη του για το τραγούδι ενισχύεται μέσα από τις συνεργασίες του με εκλεκτούς και καταξιωμένους ερμηνευτές. Δεν είχε συνθέσει όμως ο ίδιος κάποιο τραγούδι μέχρι την στιγμή που στα χέρια του έπεσαν στίχοι που του κέντρισαν το ενδιαφέρον και αισθάνθηκε την ανάγκη να τους μελοποιήσει. Αυτό έγινε με τους στίχους του φίλου μας, καταξιωμένου μουσικού, Μιχάλη Μπρούζου.
Πήρε το υλικό, το επεξεργάστηκε και το τραγούδι προέκυψε πηγαίο και αβίαστο. Οι στίχοι δημιούργησαν το κίνητρο. Είχε φτάσει η ώρα για ένα «Παράθυρο με Θέα».
«Παράθυρο με Θέα»
Ένας δίσκος, ένας ενιαίος κύκλος που εξελίσσεται με γνώμονα τόσο τη νοηματική όσο και τη συναισθηματική σύνδεση των τραγουδιών ζωγραφίζοντας μουσικά το δικό μας «παράθυρο».
Στη νέα του δισκογραφική δουλειά «Παράθυρο με Θέα» (εκδόσεις Μετρονόμος, 2019) ο Μηνάς Μπόγρης συναντιέται με τον κιθαρίστα Μιχάλη Μπρούζο, που γράφει τους στίχους των 6 από τα 7 τραγούδια. Με τον Μιχάλη τους συνδέει μια μακρά φιλία που ξεκινάει από τα μαθητικά τους χρόνια, όταν, ως σπουδαστές της κλασικής κιθάρας στο ωδείο του Πειραϊκού Συνδέσμου, είχαν καθηγητή τον Παναγιώτη Δεληγιάννη.
Παρά τις διακριτές καλλιτεχνικές πορείες τους, παρακολουθούν ο ένας τα βήματα του άλλου με την προσδοκία, εκτός από φιλικά, κάποτε να συνευρεθούν και καλλιτεχνικά. Εκείνη την περίοδο ο Μιχάλης Μπρούζος μαζί με τον Γιώργο Μπεχλιβάνογλου -στο κιθαριστικό ντουέτο «Anima Corda»- είχαν δισκογραφήσει τα πρώτα τους τραγούδια. Αυτή ήταν και η αφορμή για ένα νέο στιχουργικό υλικό, το οποίο ο Μιχάλης εμπιστεύθηκε στο Μηνά.
Ο Μηνάς θεωρεί τον εαυτό του τυχερό που ο Σπύρος Κλείσσας θέλησε να ερμηνεύσει τα τραγούδια του. Διέκρινε σε αυτόν την απόλυτη έλλειψη έπαρσης, παρά τις άριστες σπουδές του. Αναγνώρισε έναν άνθρωπο ανοιχτό σε ιδέες και προτάσεις, με εξαιρετική ερμηνευτική ικανότητα αλλά και μουσικότητα, που καλλιέργησε από τις ωδειακές σπουδές του στο βιολί.
Η μουσική τους «παρέα» πλαισιώθηκε από τον Στέφανο Γιαννόπουλο στο τσέλο και την Κατερίνα Τεπελένα στο βιολί και το φλάουτο. Της απόφασης για την ηχογράφηση των νέων τραγουδιών προηγήθηκαν κάποιες σημαντικές εμφανίσεις (Μέγαρο Γκύζη, Athenaeum Κελάρι) έτσι ώστε να τους δοθεί η ευκαιρία να δοκιμαστεί το πρωτότυπο υλικό.
Το δίσκο ανοίγει ένα βαλς αφιερωμένο στον αδόκητα χαμένο συνθέτη έργων για κιθάρα Γαλλοτυνήσιο Roland Dyens. Σε τρία τραγούδια του δίσκου παίζει φλάουτο η Ελευθερία Πολογεώργη. Συμμετέχει και η ερμηνεύτρια Τατιάνα Μανωλίδου στο τραγούδι «Της ψυχής το χρυσάφι», το μοναδικό σε στίχους του Θανάση Σάλτα.
Έχουμε λοιπόν ένα άλμπουμ για τέσσερα όργανα και φωνή, το οποίο ανακαλεί στη μνήμη τις διάφορες δουλειές του Νίκου Μαμαγκάκη από τα τελευταία χρόνια της ζωής του, όταν ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης έργων, για κιθάρα ειδικότερα, επανεξέταζε το παλαιότερο έργο του. Τον δίσκο πλαισιώνουν τρία διασκευασμένα από τον συνθέτη τραγούδια από συναυλίες του σχήματος («Αν σ’ αρνηθώ αγάπη μου», «Πήρα κόκκινα γυαλιά» και «Corsica»).
Κάποια από τα τραγούδια του άλμπουμ «Παράθυρο με θέα» θυμίζουν καταγραφές ενός προσωπικού ημερολογίου. Ο συνθέτης υπερασπίζεται την ενότητά τους, αφού κάθε τραγούδι αποτελείται από σπαράγματα του ιδίου συναισθήματος. Η ηχογράφηση έγινε στο Studio 19 με τον Κώστα Μπώκο στην ηχοληψία, τη μείξη ήχου και το mastering.
Μελοποίηση Pablo Neruda
Στη διάρκεια του πρώτου μας εγκλεισμού ο Μηνάς άρχισε να μελοποιεί για φωνή και πιάνο ορισμένα από τα 100 ερωτικά σονέτα του Pablo Neruda. Τα επέλεξε διότι, πέρα από το ερωτικό στοιχείο, αναφέρονται στην ανθρώπινη υπόσταση, βάλσαμο στην ιδιαίτερη κατάσταση που βιώνουμε.
Ο Μηνάς Μπόγρης εργάζεται ως λέκτορας Εφαρμογών στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και στο Πυθαγόρειο Ωδείο ως καθηγητής κιθάρας.
