Οι «Mode Plagal», χρόνια τώρα, με τη μουσική τους δρουν ψυχοθεραπευτικά εμπνέοντάς μας ελπίδα και αισιοδοξία στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.
«Παράδοση», γι’ αυτούς, είναι όλη η μουσική του κόσμου. Ό,τι έχουμε ακούσει, από τον Βαμβακάρη και τον Χαλκιά έως τον Hendrix, τον Coltrane, τους Black Sabbath, τον James Brown. Παίζουν δημοσχεδιαστική, «μεταναστευτική μουσική», της κάθε μορφής ξενιτειάς, πέρα από χρώμα, φυλή ή τόπο καταγωγής. Επειδή είμαστε όλοι μετανάστες.
Τους συναντάς σε μικρά μαγαζιά, σε μεγάλα φεστιβάλ, σε δρόμους και σε πλατείες, όπου και να τους καλέσουν. «Μια συναυλία είναι μια ερωτική πράξη για εμάς. Θέλεις να κορυφώσεις, να τελειώσεις. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, στόχος μας είναι να υπάρχει κοινή πορεία, να συμπλέουμε, κοινό και μουσικοί μαζί».
Ο Θοδωρής Ρέλλος, ο Κλέων Αντωνίου, ο Αντώνης Μαράτος, ο Φλοριάν Μικούτα κι ο Τάκης Κανέλλος αποτελούν τον λόγο να έρθεις σε επαφή με τη διαφορετική προσέγγιση ενός τσάμικου ή ενός αγαπημένου τραγουδιού σαν «Τα παιδιά της γειτονιάς», εμπλουτισμένα με τις αφηγήσεις τους και τους «πειραγμένους» ρυθμούς, afro-μπαϊντούσκες, αρβανιτοfunk, στερεοελλαδίτικα Αιθιόπικς, ηπειρώτικα blues, με σαξόφωνα, ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο, πλήκτρα και τύμπανα που ξεφεύγουνε και μπλέκονται σαν σ’ ένα γαϊτανάκι.
Ο Θοδωρής, ο Κλέων και ο αυτοσχεδιασμός
«Το να αυτοσχεδιάζεις είναι μια τέχνη, θέλει μελέτη, σπουδή. Πρέπει πρώτα να απελευθερωθείς και μετά να βάλεις τους κανόνες. Μπορεί να αποδώσει κατευθείαν, μπορεί όμως να σου πάρει και μια ολόκληρη ζωή. Ο αυτοσχεδιασμός είναι μια ιστορία στην οποία εκφράζεις τον εαυτό σου, σχεδιάζεις τον εαυτό σου. “Σχεδιάζω εαυτόν”, όμως, δεν σημαίνει παίζω ό,τι μου κατέβει. Βάζεις όλον σου τον εαυτό, τον “τοποθετείς”, τον παρουσιάζεις. Αν κάτι σε εμποδίσει, τότε γίνεσαι έξαλλος. Έτσι συμβαίνει κι όταν παρουσιάζεις τον εαυτό σου μέσα από ένα σόλο ή από αυτά που λέμε σε μια συνέντευξη.
«Περάσαμε την εφηβεία μας τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 και αυτό μας χαρακτήρισε. Υπήρχε πολύς χώρος για μουσική, στους δίσκους και στη σκηνή. Το πρώτο πράγμα που μάθαμε ήτανε να στεκόμαστε στο πάλκο και να παίζουμε κάτι το οποίο δεν είχαμε πολυσκεφτεί. Ήταν η αναμέτρηση τού αν θα είσαι εσύ, αν θα καταφέρεις να είσαι εσύ.
Ξέρουμε πολύ καλά, μετά από τόσα χρόνια που είμαστε μαζί, τις κοινές μουσικές αναφορές μας. Μπορούμε να φανταστούμε πώς σκέφτεται και αντιδρά ο καθένας από εμάς. Υπάρχουν κώδικες, οπότε συμβαίνει σχετικά εύκολα μεταξύ μας».
Δισκογραφήματα σε Πλάγιο Τρόπο
Οι «Mode Plagal» κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους ομώνυμο δίσκο το 1995 για την Ano Kato Records της Θεσσαλονίκης.
Ακολούθησαν τα “Mode Plagal II” (1998) και “Mode Plagal III” (2001) για τη Lyra με τις φωνές της Ελένης Τσαλιγοπούλου, της Σαβίνας Γιαννάτου, της Γιώτας Βέη και της Θεοδοσίας Τσάτσου.
Σε συνεργασία με το παραδοσιακό σχήμα «Βόσπορος» από την Τουρκία, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Νικηφόρου Μεταξά, το 2003 κυκλοφορεί από την Hitch Hyke το άλμπουμ «Του Βόσπορου το Πέρα», γεμάτο από συνθέσεις των μουσικών και από τα δύο σχήματα, σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, Τάκη Συρέλλη και της Βασιλικής Παπαγεωργίου, η οποία ερμηνεύει τα τραγούδια.
Το 2008 οι «Mode Plagal» κυκλοφόρησαν το διπλό άλμπουμ «Η Κάθοδος των Σαλτιμπάγκων», μια συνεργασία με τους Κρήτες «Χαΐνηδες», από την ηχογράφηση μιας παράστασής τους στο θέατρο Βράχων. Το 2010, «Στην Κοιλιά του Κήτους», χωρούν το χιούμορ και τα μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας του Μποστ, ο Ντοστογιέφσκι και η αγνή δημοτική ερωτική ποίηση, ενώ το 2014 μας ταξιδεύουν «Πέρα από τα Σύνορα», πάλι με τους «Χαΐνηδες» και τον μοναδικό Αντώνη Ξυλούρη, τον κατά κόσμον Ψαραντώνη.
Τριάντα παραγωγικά χρόνια
Με τ' όνομά τους οι «Mode Plagal» αναφέρονται στο μουσικό τους υλικό που έχει ρίζες στην «τροπική», τη modal μουσική των Βαλκανίων, σε μία στάση ζωής απέναντι στα πράγματα και την απαραίτητη προσαρμοστικότητα. Το μουσικό τους ιδίωμα, κάτι διαφορετικό και πρωτοποριακό, προέκυψε στην πορεία. Υπήρχε εξαρχής ανάμεσά τους ο «δαίμων της πρωτοτυπίας».
«Ξεκινήσαμε από τη δεκαετία του 1980. Εγώ με τον Τάκη (σ.σ.: Κανέλλο) ήμασταν φίλοι, παίζαμε, βρισκόμασταν. Ο Τάκης με τον Θοδωρή γνωρίστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Παίξαμε μαζί σαν cover band. Τελικά αποφασίσαμε ό,τι αγαπούσαμε από τη μουσική να το “κάνουμε ένα”, δημοτικά, τζαζ, ροκ και μπλουζ. Να παίξουμε ό,τι αισθανόμαστε και μ' ένα καστ συγκεκριμένο. Το πραγματικό δυναμικό είναι το ανθρώπινο, αυτό δημιουργεί τη συνθήκη ενός ήχου, μιας μπάντας» λέει ο Κλέων.
Ξεκινήσαμε σαν τρίο, μετά κουαρτέτο με τον Αντώνη αρχικά στα κρουστά και μετά στο μπάσο, κατόπιν ο Άγγελος Πολυχρόνου κρουστά και ο Μάνος Σαριδάκης πλήκτρα. Αυτά μέχρι και το «Mode Plagal III». Έκτοτε παίζουμε ως κουιντέτο, με τον Φλοριάν Μικούτα στα πλήκτρα».
«Είμαστε σαν κάτι ζευγάρια, παντρεμένα πάρα πολλά χρόνια. Φυσικά υπάρχουν διαφωνίες, υπάρχουν και στραβά, αλλά αυτό που μας δένει, προφανώς, είναι πολύ πιο ισχυρό» συμπληρώνει ο Αντώνης Μαράτος. «Παίζουμε και ακούγεται αυτό το πράγμα, ό,τι και να κάνουμε. Και βγαίνει έξω αυτό. Δεν είναι όπως οδηγούμε, απασχολούμε το συνειδητό μας.
«Η ύπαρξη της ομάδας, το ότι αυτοί οι άνθρωποι ανεβαίνουν και παίζουν και συνεχίζουν να υπάρχουν ως γκρουπ είναι εμπνευστικό. Υπάρχει μια ιδέα από πίσω κι αυτή είναι πολυεπίπεδη, η ανάδειξη μειονοτήτων, προσώπων και αξιών μέσα στη μουσική παράδοση». Και ο Κλέων:
«Πήραμε στοιχεία απ' όλα αυτά που αγαπούσαμε και είπαμε: δεν είμαι παραδοσιακός, δεν είμαι ούτε τζαζ, ούτε ροκ, ούτε μπλουζ, είμαι Mode Plagal. Παίζω όλη την παράδοση που έχω ακούσει από μικρός, από το σπίτι μου, απ' το ραδιόφωνο, από τους δίσκους, αυτήν την παγκόσμια παράδοση. Θέλαμε να αποδώσουμε ό,τι ακούσαμε στα σέβεντις, τη ζωντάνια μιας μπάντας που παίζει σ' ένα δωμάτιο, χωρίς πολλά φτιασίδια. Σε κάποιους δίσκους μας δεν υπάρχει ούτε μία διόρθωση».
Ταξίδια - εμπειρίες: Συρία
Οι «Mode Plagal» έχουν πάει παντού: Συρία, Ολλανδία, Ιταλία, Κωνσταντινούπολη, Ισπανία, Αγγλία, Αλγερία. Διθυραμβικά τα όσα γράφηκαν στα διεθνή μέσα και ανεξίτηλες οι μνήμες τους:
«Στη Δαμασκό, στο Χαλέπι, πήγαμε όταν είχε γίνει ο μεγάλος σεισμός στην Αθήνα, το 1999. Το βράδυ, στο κάστρο όπου παίξαμε, μάθαμε ότι έγινε ένας χαμός στην Αθήνα, σκοτώθηκε κόσμος, πέσανε κτήρια. Το επόμενο παίζαμε σ' ένα αρχαίο μαρμάρινο θέατρο, τίγκα γεμάτο, σε μια κεντρική πλατεία της Δαμασκού, με τους στρατιώτες επάνω στις επάλξεις κι έναν κόσμο πολύχρωμο που διψούσε για λάιβ, για μουσική.
Το κοινό, ευρωπαϊστές, μουσουλμάνοι και χριστιανοί, ένα συνονθύλευμα καταπληκτικό -και οι στρατιώτες από πάνω! Ξεκινήσαμε το πρώτο κομμάτι, με μια εισαγωγή που παίζει ο Θοδωρής και εμείς σιγά - σιγά χτίζουμε μπαίνοντας κάποια στιγμή όλοι μαζί. Σηκώθηκε όλο το θέατρο στο πόδι και άρχισε να κρατάει με παλαμάκια τον ρυθμό -όχι ακριβώς τον δικό μας- αντιδρώντας με έναν θορυβώδη, αυθόρμητο, τρομερό ενθουσιασμό».
Και ο Ρέλλος: «Νόμιζα ότι μας κάνουν πλάκα! Ακούγονταν ιαχές. Αντιδρούσαν στην κάθε αλλαγή της μουσικής με ενθουσιασμό, σαν παιδιά. Στο τέλος, είπαμε ‘ευχαριστούμε πολύ, καληνύχτα’ κι ο κόσμος παραδόξως έφυγε αμέσως. Κάποια δυνατά κομμάτια που είχαμε κρατήσει για τα encore τελικά δεν τα παίξαμε! Η Συρία ήταν μια χώρα με πολλά πρόσωπα και τώρα τραβάει τα πάνδεινα. Εμείς όμως είδαμε μόνο το Χαλέπι. Το δυτικό της πρόσωπο προλάβαμε ζωντανό. Υπάρχουν μέρη εκεί, στο βορειοανατολικό κομμάτι της χώρας, που ήταν και είναι μια μαύρη τρύπα».
Ένα τραγούδι απ' τ' Αλγέρι...
«Στ’ Αλγέρι πήγαμε και γυρίσαμε μέσω Ρώμης. Στην επιστροφή είχαμε αρκετό χρόνο ανάμεσα στις πτήσεις κι επισκεφτήκαμε την αιώνια πόλη. Φτάνοντας στο Αλγέρι -μια από τις πιο δυσμενείς μεταθέσεις στο διπλωματικό σώμα- μας παρέλαβαν με θωρακισμένα αυτοκίνητα της πρεσβείας για να μας πάνε στο ξενοδοχείο. Πλησιάζοντας έβλεπες μια όμορφη πόλη, χτισμένη αμφιθεατρικά σ' ένα λόφο, με άσπρα σπίτια και μπλε παραθυρόφυλλα, με θέα τη θάλασσα.
Όσο πλησίαζες, έβλεπες πάνω στα πολυώροφα κτήρια, στα μπαλκόνια, στις ταράτσες μυριάδες δορυφορικά πιάτα, σαν μανιτάρια, λες και είχαν μια παράξενη αρρώστια. Μαζί με τους ξεφτισμένους σοβάδες που κρεμόντουσαν σαν σεντόνια στις προσόψεις, το θέαμα γινόταν όλο και λιγότερο θελκτικό.
Συνειδητοποιούσες την ύπαρξη ενός κόσμου δύο ταχυτήτων, ένα χάσμα μεταξύ τους. Υπήρχε ένας κόσμος που κλειδωνόταν στα λόμπι πολυτελών ξενοδοχείων για να πιει ένα ποτήρι κρασί -που το πλήρωνε αδρά- κι από την άλλη, ένας λαός που ζούσε οπουδήποτε. Οικογένειες κάτω από σκάλες, κάτω από γέφυρες, ημιυπόγεια, με βασικό μισθό 300 ευρώ τον μήνα.
Το φεστιβάλ γινόταν σ' ένα εμπορικό κέντρο, όλες τις μέρες γεμάτο από κόσμο. Παίξαμε μόνοι μας την τελευταία μέρα, ο κόσμος -που έμοιαζε σα να είναι από οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη- ενθουσιασμένος. Αρκετοί, πιο πολύ οι μουσικοί, μας ευχαρίστησαν, ζητώντας CD και πληροφορίες για το γκρουπ.
Πίσω στη Ρώμη, κάποιοι από εμάς σκεφτήκαμε ότι το ταξίδι στο Αλγέρι ήταν σαν μια επιστροφή στο παρελθόν. Εγώ πάλι σκεφτόμουνα ότι θα μπορούσε να ήταν και μια επιστροφή στο μέλλον» κλείνει σκεπτικός ο Θοδωρής Ρέλλος.
