Η αντίστροφη μέτρηση για την κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας άρχισε με το πραξικόπημα στην Κύπρο, στις 15 Ιουλίου 1974. Πέντε μέρες αργότερα, με την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί, τίποτα δεν μπορούσε να την αποτρέψει.
Ο πρώτος βασικός λόγος ήταν η ανικανότητα του στρατού να ανταποκριθεί στον μοναδικό ρόλο του, την προάσπιση του εθνικού χώρου. Το στρατιωτικό καθεστώς αποδείχτηκε ανίκανο ακριβώς εκεί όπου εξ ορισμού θα περίμενε κάποιος να δικαιολογήσει την ύπαρξή του. Κατόπιν τούτου, η όποια αξιοπιστία του, μετά και τα εθνικά εγκλήματα που είχε διαπράξει (επιβολή της δικτατορίας, πραξικόπημα και εσχάτη προδοσία στην Κύπρο), κειτόταν στα συντρίμμια.
Ο δεύτερος καθοριστικός παράγοντας ήταν η πλήρης αδυναμία της Χούντας να καταπνίγει πια τα αντιδικτατορικά αισθήματα της συντριπτικής πλειονότητας του λαού. Η επιστράτευση άλλαξε ριζικά το τοπίο. Με ένα μέρος των λαϊκών δυνάμεων οπλισμένο στους στρατώνες, χάθηκε κάθε έλεγχος «τάξεως και ασφαλείας». Ο παραδοσιακός φόβος της Χούντας από τον «εχθρό λαό» έπαιρνε εφιαλτικές διαστάσεις.
Από τη στιγμή εκείνη η πολιτική αλλαγή στη χώρα ήταν πια ζήτημα χρόνου. Ξεκίνησε η διαδικασία για την αναζήτηση λύσης που θα επέτρεπε στον στρατό, στις συντηρητικές δυνάμεις και στην άρχουσα τάξη μια μεταβολή «από τα πάνω» που να εγγυάται τον έλεγχο της κατάστασης: την εξουδετέρωση μιας ριζικής τομής στο παραδοσιακό σύστημα εξουσίας και μια αλλαγή «από τα κάτω».
Η χουντική στρατιωτική ηγεσία αποφάσισε να αυτονομηθεί από τον «αόρατο δικτάτορα» Δημήτριο Ιωαννίδη και να δράσει για την πολιτικοποίηση του καθεστώτος σε συνεννόηση με τον «εμφανή δικτάτορα-Πρόεδρο» Φαίδωνα Γκιζίκη. Στο μεταξύ, οργίαζαν οι φήμες περί επικείμενης ανατροπής του στρατιωτικού καθεστώτος. Μία από αυτές έφερε τον διοικητή του Γ΄ Σώματος Στρατού στρατηγό Ιωάννη Ντάβο να κατεβαίνει από τη Θεσσαλονίκη προς την πρωτεύουσα με θωρακισμένες δυνάμεις. Η φημολογία επεκτάθηκε όταν ξένοι ραδιοσταθμοί μετέδιδαν διακήρυξη-τελεσίγραφο 250 αξιωματικών. Μ’ αυτή ζητούνταν ο σχηματισμός κυβέρνησης υπό την προεδρία του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Ομως το ερώτημα «μετά τη δικτατορία, τι;» εξακολουθούσε να παραμένει αναπάντητο. Όπως συμβαίνει σε παρόμοιες συνθήκες στην Ιστορία, πρόβαλλε το κλασικό δίλημμα: συνέχεια ή ριζική τομή;
Οπως προκύπτει από παντού, αναπτύχθηκαν έντονοι προβληματισμοί ως την τελευταία στιγμή. Εξετάστηκαν διάφορες λύσεις, με κοινό παρονομαστή τη μετάβαση σε άλλη μορφή διακυβέρνησης, χωρίς ουσιαστική αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας του στρατιωτικού μηχανισμού και των δομών εξουσίας. Όλες στάθηκε αδύνατον να υλοποιηθούν. Ο λόγος, όπως σημειώνουν αναλυτές, δεν ήταν άλλος από την έμμεση μεν αλλά καθοριστική παρουσία του λαϊκού παράγοντα. Ο κίνδυνος της εμπόλεμης κατάστασης μπροστά στην οποία η χώρα εμφανιζόταν ανέτοιμη και ακυβέρνητη καθιστούσε την εξεύρεση πολιτικής λύσης κατεπείγουσα. Αυτή όμως θα έπρεπε να δίνει την αίσθηση της διαφοράς από το προηγούμενο καθεστώς, να πείθει για τη δημοκρατικότητά της. Σε κάθε άλλη περίπτωση, οι εξελίξεις, όπως πολλοί πρωταγωνιστές των ημερών ομολογούν, θα ήταν ανεξέλεγκτες.
Τελικά, την τελευταία στιγμή εμφανίζεται σαν «από μηχανής θεός» ο Κ. Καραμανλής. Το πρόσωπο το οποίο ενσάρκωνε τον συμβιβασμό όλων των κέντρων δύναμης και εξουσίας που είχαν λόγο στην πολιτική αλλαγή της 24ης Ιουλίου - εννοείται και του αμερικανικού παράγοντα. Λίγες ώρες πριν τεθεί σε κίνηση, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ δήλωνε από την Ουάσιγκτον: «Ενδεχομένως αυτή τη στιγμή να πραγματοποιείται στην Αθήνα πολιτική μεταβολή».
Η επιλογή της λύσης Καραμανλή
Η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση ήταν καρπός της στρατιωτικοπολιτικής σύσκεψης της 23ης Ιουλίου. Ήταν 2 μ.μ. όταν στα Παλαιά Ανάκτορα άρχισαν να συσκέπτονται οι πολιτικοί με τους χουντικούς στρατιωτικούς. Από τους πρώτους συμμετείχαν οι Π. Κανελλόπουλος, Γ. Μαύρος, Σπ. Μαρκεζίνης, Γ. Α. Νόβας, Στ. Στεφανόπουλος, Π. Γαρουφαλιάς, Ξ. Ζολώτας και Ε. Αβέρωφ. Από την άλλη πλευρά παρόντες ήταν «ο Πρόεδρος της χουντικής Δημοκρατίας», στρατηγός Φ. Γκιζίκης, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Γρ. Μπονάνος, ο αρχηγός ΓΕΣ, αντιστράτηγος Ανδρ. Γαλατσάνος, ο αρχηγός ΓΕΝ, αντιναύαρχος Π. Αραπάκης και ο αρχηγός ΓΕΑ Αλ. Παπανικολάου.
Στη σύσκεψη, όπως προκύπτει από διάφορες μαρτυρίες (επισήμως πρακτικά δεν κρατήθηκαν) απορρίφθηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης με τη συμμετοχή πολιτικών και στρατιωτικών. Υιοθετήθηκε η λύση μιας αμιγώς πολιτικής κυβέρνησης. Αποφασίστηκε να σχηματίσει κυβέρνηση ο Π. Κανελλόπουλος με αντιπρόεδρο τον Γ. Μαύρο (εκπρόσωποι της αστικής αντιδικτατορικής πολιτικής ηγεσίας). Σε συνέχεια όμως, αφού μεσολάβησε διάλειμμα (από τις 5 ως τις 8 το βράδυ) για να καταρτιστεί ο κατάλογος των υπουργών, στο παρασκήνιο οι πέντε στρατιωτικοί και ο Αβέρωφ αποφάσισαν τη λύση Καραμανλή. Όσοι από τους παρόντες έχουν μιλήσει περιγράφουν με παραλλαγές το συγκεκριμένο κεντρικό γεγονός της Μεταπολίτευσης.
Οι εκδοχές
Τέσσερις είναι οι βασικές παραλλαγές για την επιλογή της λύσης Καραμανλή. Εννοείται ότι ο αυτοεξόριστος από το 1963 συντηρητικός ηγέτης όλο το διάστημα μετά το πραξικόπημα φιλοτεχνεί την εικόνα ότι είναι η «μοναδική εναλλακτική λύση» στο δικτατορικό καθεστώς. Διάσπαρτες πληροφορίες συγκλίνουν ότι το 1974 τόσο στο αθηναϊκό χουντικό παρασκήνιο και στην πρεσβεία των ΗΠΑ όσο και στην Ουάσιγκτον αυτή η εκδοχή είχε «ωριμάσει».
Η εκδοχή Αβέρωφ: «Επέμενα και εγώ, και σε τόνο πολύ κατηγορηματικό, λέγοντας ότι βλέπω την Κύπρο καταποντιζόμενη, τα νησιά σε κίνδυνο, κίνδυνο ταραχών και επαναστάσεων στο εσωτερικό και ότι νομίζω ότι δεν υπάρχει άλλη λύση τόσο δυναμική όσο η λύση όλων υπό τον Κ. Καραμανλή (…) Υστέρα από αρκετή συζήτηση είπα: “Κύριε Πρόεδρε, εδώ είναι ο αριθμός του κ. Καραμανλή στο Παρίσι. Να τον πάρω και να δούμε. Εάν δέχεται, μπορεί σε τρεις ώρες να είναι πίσω”. Τότε μου είπε: “Πάρ’ τον”».
Η μαρτυρία Παπανικολάου: «Περί ώραν 5 μ.μ. οι πολιτικοί άνδρες ανεχώρησαν διά τη διενέργειαν ιδιαίτερων συνομιλιών. Ο κ. Αβέρωφ επανήλθεν όμως αμέσως εις το γραφείον του Προέδρου και επέμεινεν και πάλιν επί της λύσεως Καραμανλή. Του εζητήθη τότε υπό του Προέδρου και των αρχηγών να τηλεφωνήσει εις τον κ. Καραμανλή. Τούτο εγένετο αμέσως (…) Μετά τας πρώτας εξηγήσεις του κ. Αβέρωφ του ωμίλησεν από του τηλεφώνου ο στρατηγός Γκιζίκης, όστις και του ανέπτυξεν την κατάστασιν και το επιβεβλημένον της επιστροφής του (…)».
Η κατάθεση Αραπάκη: «Κατά την αποχώρηση των πολιτικών επλησίασα τον κ. Αβέρωφ και τον παρεκάλεσα να παραμείνη μαζί μας (εμού και των αρχηγών) διά να συνεχίσωμεν από κοινού την προσπάθειαν προς επάνοδον του κ. Καραμανλή (…) Είπον ότι δεν είναι ορθόν να σχηματισθή κυβέρνησις χωρίς τον κ. Καραμανλή (…) Δεν χάθηκε ο κόσμος εάν αναμείνωμεν ολίγας ώρας προκειμένου να ήρχετο. Ο στρατηγός Μπονάνος συνεφώνησε, καθώς και ο στρατηγός Γκιζίκης. Ακολούθως παρεκάλεσε τον κ. Αβέρωφ να επικοινωνήσει από τηλεφώνου μετά του κ. Καραμανλή».
Ο Γκιζίκης στην κατάθεσή του για τον Φάκελο της Κύπρου «αδειάζει» τους παραπάνω διεκδικητές της λύσης αλλά και άλλους. Υποστηρίζει πως η ιδέα ανήκε στον «συνταγματάρχη Μπραβάκο. Ήτο ο διευθυντής του στρατιωτικού μου γραφείου» - ο υπασπιστής του δηλαδή. Ήταν το ίδιο πρόσωπο που συνέταξε τον κατάλογο των πολιτικών που συμμετείχαν στην πρώτη σύσκεψη και τους ειδοποίησε. Ανήκε στη στενή ομάδα του Ιωαννίδη αλλά τότε προσχώρησε στους στρατηγούς…
Στα περιπετειώδη πορίσματα της ελληνικής Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου (δόθηκαν στη δημοσιότητα μόλις το 2018, από την κυβέρνηση Τσίπρα) η στιγμή αλλαγής της πρώτης απόφασης και η επιλογή Καραμανλή περιγράφονται ως εξής: «Μετά λίγη ώρα από την αποχώρηση των πολιτικών (για να οριστούν οι υπουργοί) εμφανίστηκε στο γραφείο του Γκιζίκη, όπου βρίσκονταν ακόμη οι τέσσερις στρατηγοί, ο Ε. Αβέρωφ (είχε και αυτός αποχωρήσει μαζί με τους άλλους πολιτικούς, πλην όμως δεν βγήκε από το Μέγαρο της Βουλής αλλά, προφασιζόμενος αδιαθεσία, παρέμεινε σε ένα παρακείμενο γραφείο για να συνέλθει), ο οποίος ζήτησε από τον Γκιζίκη να επανεξεταστεί η απόφαση που μόλις είχε παρθεί και να ανατεθεί η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον κ. Καραμανλή». Την πρόταση δέχτηκαν όλοι «μηδέ του Γκιζίκη εξαιρουμένου, ο οποίος, παρά το γεγονός που ο ίδιος υπερτονίζει, ότι ήθελε να ορκίσει αμέσως πολιτική κυβέρνηση, άλλαξε γνώμη, χωρίς να εξηγεί γιατί. Κι έτσι, κάτω από τις περίεργες μεθοδεύσεις Αβέρωφ και την ανεξήγητη υπαναχώρηση Γκιζίκη, ο κ. Καραμανλής ορκίστηκε (…)».
Η σημασία ενός όρου...
Η υιοθέτηση του ενός ή του άλλου όρου για να χαρακτηριστεί η αλλαγή του καθεστώτος δεν είναι «αθώα» και χωρίς συνέπειες. Με τον χαρακτηρισμό «αποκατάσταση της Δημοκρατίας» ανοίγει ένα άλλο κεφάλαιο με συγγραφέα τη Ν.Δ., αυτό που έχει πρωταγωνιστή σχεδόν αποκλειστικά τον Κ. Καραμανλή, με τον επίλογο ότι η δικτατορία ήταν κάτι το «στιγμιαίο».
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος το συνοψίζει αυτό εύστοχα: «Συνολικά η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από µια έντονη αμφισημία μεταξύ συνέχειας και τομής. Η συνέχεια αποτυπώνεται κατ’ αρχάς στον ίδιο τον επίσημο όρο που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τα τεκταινόμενα: η “αποκατάσταση της Δημοκρατίας”… Η μετάβαση από τη δικτατορία στη Δημοκρατία έθετε ένα κρίσιμο δίληµµα: συνολική αποστασιοποίηση από το παρελθόν ή ρήξη µόνο µε τη συγκεκριμένη παρένθεση της επτάχρονης δικτατορίας. Η απόφαση της πρώτης μεταδικτατορικής Βουλής ήταν ότι η Δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη. Με βάση αυτή τη λογική, η δικτατορία υπήρξε απλώς μια παρένθεση βίαιης εκτροπής και ακολούθησε η επιστροφή στο δημοκρατικό πολίτευμα. Τα όσα συνέβησαν την περίοδο 1974-1975 ξεπερνούσαν προφανώς την έννοια της “αποκατάστασης”, είναι ενδεικτική όμως η χρήση του όρου για τις προθέσεις της κυβέρνησης Καραμανλή να διατηρήσει τον έλεγχο και τον χαρακτήρα της µετάβασης, άρα και της νέας συνθήκης στην οποία έμπαινε η χώρα».
Σύντομο χρονολόγιο
Τα 38 μερόνυχτα της Μεταπολίτευσης
Η τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου και ο Αύγουστος του 1974 είναι οι καθαυτές μέρες της Μεταπολίτευσης. Τυπικά οριοθετούνται από την κατάρρευση της Χούντας και την επιστροφή Καραμανλή μέχρι την αποστρατεία του δικτάτορα Ιωαννίδη και την προαναγγελία των βουλευτικών εκλογών. Μία εβδομάδα και ένας μήνας που δρομολόγησαν το μεταπολιτευτικό τοπίο. Χιονοστιβάδα γεγονότων μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το αντιπραξικόπημα Ιωαννίδη (25 Νοεμβρίου), το πραξικόπημα της αθηναϊκής Χούντας για την ανατροπή του Μακαρίου και την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο (20 Ιουλίου).
Ιούλιος 1974
23 Οι ηγέτες της Χούντας, πανικόβλητοι από την απόβαση του «Αττίλα 1» στην Κύπρο, απομονωμένοι στο εσωτερικό και διεθνώς, προσφεύγουν στην προδικτατορική πολιτική ηγεσία.
24 Ο Καραμανλής στο αεροδρόμιο του Ελληνικού (2 τα ξημερώματα). Αποδέχεται να ορκιστεί (έπειτα από δύο ώρες) με όρους «να επανέλθει ο στρατός στο έργο του» και να έχει τη συμπαράσταση των πολιτικών δυνάμεων. Σχηματίζεται πολιτική κυβέρνηση ύστερα από 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες τυραννίας (πρώτο σχήμα της ονομαζόμενης κυβέρνησης «Εθνικής ενότητας», με αποκλεισμό της ευρύτερης Αριστεράς και των ριζοσπαστικών φορέων). Ο λαός πανηγυρίζει έξαλλα παντού.
25-26 Πρώτη πολιτική απόφαση της κυβέρνησης, η αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων και η χορήγηση αμνηστίας στα πολιτικά αδικήματα. Αρχίζουν να δρουν τα πολιτικά κόμματα. Τηλεοπτικό διάγγελμα Καραμανλή (πρώτα «αντιμετώπιση του εθνικού θέματος που συνταράσσει» -Κυπριακό- και έπειτα απασχόληση «με τα πιεστικά προβλήματα του τόπου»).
27 Συμπληρώνεται η κυβέρνηση «Εθνικής ενότητας», όπου κυριαρχεί η συντηρητική Δεξιά (μετέχουν και στελέχη του προδικτατορικού Κέντρου και της αντιστασιακής Δημοκρατικής Άμυνας, ενώ η Αριστερά πάλι εξαιρείται).
31 Εκπρόσωποι του ΚΚΕ εκθέτουν σε συνέντευξη Τύπου το πρόγραμμα του κόμματός τους (εκτιμάται πως η πολιτική αλλαγή «αποτελεί προσπάθεια αναπροσαρμογής της πολιτικής των ΗΠΑ (...) και αποβλέπει στην εκτόνωση της λαϊκής αγανάκτησης». Ακόμη, ότι «πραγματοποιήθηκε συμφωνία ανάμεσα στη Χούντα, στους Αμερικανούς (...) και στις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις»).
Αύγουστος 1974
1 Επαναφέρεται το σύνταγμα του 1952, «εξαιρέσει των διατάξεων των καθοριζουσών την μορφήν του πολιτεύματος» (Βασιλευομένη Δημοκρατία).
2 Σε διαθεσιμότητα ο «αόρατος» δικτάτορας Δ. Ιωαννίδης.
4 Αρχίζει η αποστράτευση (η γενική επιστράτευση είχε κηρυχθεί από τις 20 Ιουλίου και απέτυχε παταγωδώς σε όλα τα επίπεδα).
5 Αποκατάσταση των δικαστικών που είχε παύσει η Χούντα στη διάρκεια της επταετίας.
6 Απολύονται οι διορισμένοι χουντικοί καθηγητές από τα πανεπιστήμια και επιστρέφουν οι διωχθέντες.
7 Αφαιρούνται οι υπερεξουσίες από τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων.
9 Αλλάζουν οι χουντικές διοικήσεις τραπεζών και δημόσιων οργανισμών.
12 Ανασύσταση της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) χωρίς το ΚΚΕ.
14 Αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ «κατόπιν της αποδειχθείσης ανικανότητος της Ατλαντικής Συμμαχίας να αναχαιτίσει την Τουρκίαν (...) («Αττίλας 2»)». Ο «από Βορρά κίνδυνος» δίνει τη θέση του στην «απειλή εξ Ανατολής».
16 Επιστροφή στην Ελλάδα του Ανδρέα Παπανδρέου, προέδρου του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ), από τη Ρώμη. Έχει χαρακτηρίσει τη λύση Καραμανλή «αλλαγή φρουράς» και επιστρέφοντας δηλώνει: «Πρέπει να σπάσουμε τα δεσμά που χάλκευσε ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός»…
19 Απομακρύνονται τα τανκς και οι άλλες επίλεκτες στρατιωτικές μονάδες από την Αττική. Η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων στα χέρια Καραμανλή (Ε. Αβέρωφ υπουργός Εθνικής Άμυνας και Σ. Γκίκα υπουργός Εσωτερικών).
22 Επιστροφή του Χαρίλαου Φλωράκη, γενικού γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΕ, στην Αθήνα.
23 Διάγγελμα Καραμανλή για το Κυπριακό.
25 Αποστρατεύεται ο Δ. Ιωαννίδης και περιορίζεται δραστικά ο κίνδυνος αντίδρασης των κατώτερων χουντικών αξιωματικών στις αποφάσεις των στρατηγών.
31 Ο Καραμανλής εξαγγέλλει «εκλογές το συντομότερον»...
Σεπτέμβριος 1974
3 Ιδρύεται το ΠΑΣΟΚ. Διακήρυξη του Κινήματος. Ο Παπανδρέου, μετακινούμενος από την αρχική του θέση για αλλαγή φρουράς, θέτει ως προαπαιτούμενο την εδραίωση της Δημοκρατίας.
5 Συντακτική Πράξη για περί «τάξεως και ευνομίας» στη Δικαιοσύνη.
9 Μήνυση κατά των 15 ηγετών της Χούντας.
14 Απολύονται διορισμένοι δήμαρχοι και κοινοτάρχες.
14 Διάταγμα για «αποκατάσταση συνδικαλιστικών ελευθεριών».
21 Σε διαθεσιμότητα 36 αξιωματικοί από τους πρωταγωνιστές της Χούντας (Θεοφιλογιαννάκος, Ντερτιλής κ.λπ.).
23 Νομιμοποίηση του ΚΚΕ με την κατάργηση του Α.Ν. 509/1947.
28 Παρουσίαση της Ν.Δ.
Οκτώβριος 1974
3 Συντακτική Πράξη για τα εγκλήματα 1967-1974.
8 Συγκρότηση Ενωμένης Αριστεράς (ΚΚΕ-ΚΚΕ Εσωτερικού) υπό τον Ηλία Ηλιού (ΕΔΑ).
9 Σχηματισμός υπηρεσιακής κυβέρνησης και προκήρυξη εκλογών για τις 17 Νοεμβρίου. Έντονες αντιδράσεις για τον καθορισμό τους στην επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
17 «Αποκατάσταση δημοκρατικής νομιμότητας» στους φοιτητικούς συλλόγους.
23 Σύλληψη και εκτοπισμός στην Κέα των «πρωταίτιων» χουντικών (Παπαδόπουλος, Παττακός, Μακαρέζος, Λαδάς, Ρουφογάλης).
Νοέμβριος 1974
5 Ποινική δίωξη για εσχάτη προδοσία εναντίον των πρωταιτίων και συνεργατών τους για το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου.
9 Φοιτητικές εκλογές με κυριαρχία των αριστερών παρατάξεων.
17 Νίκη της Ν.Δ. στις εκλογές με 54,37% και 220 έδρες.
22-24 «Αι γενεαί πάσαι» στις εκδηλώσεις για την πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου και την πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία.
Δεκέμβριος 1974
2 Τίθεται πάλι σε ισχύ η συμφωνία σύνδεσης ΕΟΚ-Ελλάδας.
8 Δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος. Κατάργηση της Μοναρχίας με ποσοστό 69,2%.
29 Κατηγορίες για εσχάτη προδοσία στους Παπαδόπουλο, Παττακό, Μακαρέζο, Λαδά και Ρουφογάλη.
