Με την ειδησεογραφία να μονοπωλείται από το (άγνωστο ακόμα) νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και το δικαίωμα στην τεκνοθεσία, πέρασε στα «ψιλά» η πρωτοβουλία του Στέφανου Κασσελάκη να επανέλθει η σχέση κράτους-Εκκλησίας με πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία. Πρόκειται για σχεδιασμό που αφορά επικαιροποίηση της «ιστορικής συμφωνίας Τσίπρα-Ιερώνυμου», όπως είχε χαρακτηριστεί από όλες τις πλευρές, το 2018, με επικέντρωση στην αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας και στη μισθολογική σχέση των ιερέων με το Δημόσιο.
Οι μη έχοντες κοντή μνήμη θυμούνται ότι η εν λόγω συμφωνία είχε χαρακτηριστεί από όλες τις πλευρές «ιστορική», ως αποτέλεσμα «ιστορικού συμβιβασμού» ανάμεσα στον τότε πρωθυπουργό και στον (τότε και τώρα) αρχιεπίσκοπο. Αρχικά δε φάνηκε να στηρίζεται και από τον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος ωστόσο, μετά και τις αντιδράσεις ισχυρής μερίδας του κλήρου, ανέκρουσε πρύμναν ενόψει των επερχόμενων εθνικών εκλογών. Και πράγματι: Μία από τις πρώτες ενέργειες της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης της Ν.Δ. το 2019 ήταν να αποκηρύξει τη συμφωνία, την οποία ο Ιερώνυμος χαρακτήρισε «ως μη γενόμενη». Τα αποτελέσματα φάνηκαν σταδιακά μέχρι τα τέλη του 2022:
* Με νόμο της υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκης Κεραμέως στις 6.000 οργανικές θέσεις για την Εκκλησία της Ελλάδας προστέθηκαν άλλες 2.311, συν 955 για την Εκκλησία της Κρήτης. Η μισθοδοσία, φυσικά, παρέμεινε στο Δημόσιο, ενώ οι παραπάνω έξτρα οργανικές θέσεις κάλυψαν τις ήδη υπάρχουσες που λειτουργούσαν όχι ως μόνιμες, αλλά ως προσωποπαγείς.
* Ο νέος τρόπος αξιοποίησης της τεράστιας εκκλησιαστικής περιουσίας, όπως συμφωνήθηκε έπειτα από συναντήσεις του Κ. Μητσοτάκη με τον αρχιεπίσκοπο, φάνηκε πρόπερσι, με τη δρομολόγηση μεγάλης επένδυσης στο Σχιστό, τη «The Green Σχιστό»: Οι βλέψεις και οι συζητήσεις ήταν τόσο μεγαλεπήβολες, που τελικά το έργο… ναυάγησε πριν από πέντε μήνες, όταν η μελέτη ωρίμανσης του ΤΑΙΠΕΔ έδειξε ότι η επένδυση θα ξεπερνούσε το 1,5 δισ. (από τα 800-900 εκατ. ευρώ που προβλεπόταν) χωρίς καμία βεβαιότητα ότι θα ολοκληρωθεί.
Προ ναυαγίου πάντως τα σχετικά δημοσιεύματα μιλούσαν και για άλλα… ιερά projects σε ακίνητα-φιλέτα της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, καθώς και για επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια.
Τα επόμενα βήματα
Υπό τα νέα δεδομένα, συνεπώς, ο Στ. Κασσελάκης μιλά για επικαιροποίηση της συμφωνίας Τσίπρα-Ιερώνυμου του 2018, ώστε με βάση αυτή να σχεδιαστεί η οικονομική σχέση κράτους-Εκκλησίας υπό το πρίσμα των διευθετήσεων που προσέφερε η κυβέρνηση της Ν.Δ. Ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Σωκράτης Φάμελλος, σε συνεργασία με τον Στ. Κασσελάκη, θα ορίσει την «ομάδα εργασίας» η οποία θα αναλάβει την επικαιροποίηση και τη σύνταξη του νέου πλαισίου. Το επόμενο βήμα θα είναι η κατάθεση πρότασης νόμου προκειμένου να «μετρηθεί» η διάθεση τόσο της κυβέρνησης όσο και των άλλων κομμάτων για προοδευτικές, σύγχρονες μεταρρυθμίσεις ή η υποταγή τους στη «Δεξιά του Κυρίου» και στις ψήφους που αποφέρει…
Ο διπλός συμβιβασμός του 2018
Για το φρεσκάρισμα της μνήμης, σημειώνουμε ότι η συμφωνία των 15 σημείων Τσίπρα-Ιερώνυμου πάτησε σε έναν διπλό συμβιβασμό:
* Αποδέσμευση της Πολιτείας από τη μισθοδοσία του κλήρου, αλλά με διασφάλιση των αναγκαίων πόρων.
* Συμφωνία Πολιτείας-Εκκλησίας για την από κοινού αξιοποίηση αμφισβητούμενων μεταξύ τους εκτάσεων, ανεξαρτήτως λοιπών ενεργειών για το ξεκαθάρισμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
Τα πιο βασικά από τα 15 σημεία:
* Το Ελληνικό Δημόσιο αναγνωρίζει ότι ανέλαβε τη μισθοδοσία του κλήρου ως, με ευρεία έννοια, αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που απέκτησε.
* Το Ελληνικό Δημόσιο και η Εκκλησία αναγνωρίζουν ότι οι κληρικοί δεν θα νοούνται στο εξής ως δημόσιοι υπάλληλοι και ως εκ τούτου διαγράφονται από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών.
* Το Ελληνικό Δημόσιο δεσμεύεται ότι θα καταβάλλει ετησίως στην Εκκλησία με μορφή επιδότησης ποσό αντίστοιχο με το σημερινό κόστος μισθοδοσίας των εν ενεργεία ιερέων, το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις μισθολογικές μεταβολές του Ελληνικού Δημοσίου.
* Η Εκκλησία αναγνωρίζει ότι μετά τη συμφωνία αυτή παραιτείται έναντι κάθε άλλης αξίωσης για την εν λόγω εκκλησιαστική περιουσία.
* Με τη συμφωνία διασφαλίζεται ο σημερινός αριθμός των οργανικών θέσεων κληρικών και λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας της Ελλάδος.
* Πιθανή επιλογή της Εκκλησίας της Ελλάδος για αύξηση του αριθμού των κληρικών δεν δημιουργεί απαίτηση αύξησης του ποσού της ετήσιας επιδότησης.
* Το Ελληνικό Δημόσιο και η Εκκλησία της Ελλάδος αποφασίζουν τη δημιουργία Ταμείου Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας (ΤΑΕΠ), που θα διοικείται από πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο: δύο μέλη από την Εκκλησία της Ελλάδος, δύο μέλη από την Ελληνική Κυβέρνηση και ένα από κοινού.
* Το ΤΑΕΠ θα αναλάβει τη διαχείριση και την αξιοποίηση των από το 1952 και μέχρι σήμερα ήδη αμφισβητούμενων μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Εκκλησίας της Ελλάδος περιουσιών αλλά και κάθε περιουσιακού στοιχείου της Εκκλησίας που εθελοντικά η ίδια θα θελήσει να παραχωρήσει στο εν λόγω ταμείο προς αξιοποίηση.
* Τα έσοδα και οι υποχρεώσεις του ΤΑΕΠ επιμερίζονται κατά ίσο μέρος στο Ελληνικό Δημόσιο και στην Εκκλησία της Ελλάδος.
* Τα ανάλογα ισχύουν και για τις περιουσίες των επιμέρους μητροπόλεων.
