Η περασμένη Πέμπτη ήταν μια μέρα αφιερωμένη στον δύσκολο γείτονα από Ανατολάς που αποφάσισε να έρθει στην Αθήνα γεμάτος καλές προθέσεις. Η επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η αποτίμηση των αποτελεσμάτων της θα μας απασχολούσαν για τις επόμενες πολλές μέρες σχεδόν αποκλειστικά αν το βράδυ της Πέμπτης δεν είχαν γίνει τα επεισόδια μεταξύ αστυνομίας και οπαδών έξω από το κλειστό γήπεδο «Μελίνα Μερκούρη», όπου διεξαγόταν ο αγώνας βόλεϊ μεταξύ Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά ένας αστυνομικός. Έτσι, η πολυαναμενόμενη αυτή επίσκεψη φάνηκε προς στιγμή να περνάει σε δεύτερο πλάνο. Παρ’ όλα αυτά, ήταν μια επίσκεψη σημαντική, που κινήθηκε στον ρυθμό της ρήσης του Τούρκου Προέδρου ότι θέλει να βλέπει «το ποτήρι μισογεμάτο» και που θα μπορούσε να αποτελέσει την απαρχή μιας συνεχούς στιβαρής βελτίωσης των διμερών σχέσεων. Ή και όχι.
Όλα θα εξαρτηθούν από τις… λεπτομέρειες στην ερμηνεία της Διακήρυξης Φιλίας και Καλής Γειτονίας που υπέγραψαν οι δύο πλευρές, η οποία, αν και δεν πρόκειται για νομικά δεσμευτικό κείμενο, είναι μια καλοδεχούμενη δήλωση καλών προθέσεων. Όπως θα εξαρτηθούν και από το αν ο -κατά γενική ομολογία «απρόβλεπτος»- Ρ. Τ. Ερντογάν θα διατηρήσει την εμφανή διάθεση για αποκλιμάκωση της έντασης στις διμερείς σχέσεις ακόμη κι αν διαπιστώσει ότι δεν του έχει αποφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα. Το πιθανότερο είναι ότι για το επόμενο διάστημα θα διατηρηθεί το ήρεμο κλίμα στις διμερείς σχέσεις, που επέστρεψε ελέω σεισμών και καταστροφών, και θα γλιτώσουμε μερικά εκατομμύρια από αυτά που κυριολεκτικά καίγαμε για κηροζίνη για τις αναχαιτίσεις των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από το Αιγαίο. Όπως είπε στο αεροπλάνο, στην πτήση του γυρισμού, ο Τούρκος Πρόεδρος, «ας κλείσουμε τη σελίδα με τις αερομαχίες, ας τελειώνουμε μ’ αυτή την υπόθεση».
Η αριθμητική της επίσκεψης
Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας συνεδρίασε για πέμπτη φορά με ένα κενό επτά ετών και με τον Ρ. Τ. Ερντογάν να εύχεται στο πλάι του Κ. Μητσοτάκη «να συνεδριάζει κάθε χρόνο». Ο Τούρκος Πρόεδρος είχε έξι χρόνια να έρθει στην Αθήνα, φρόντισε όμως να καλέσει τον Έλληνα πρωθυπουργό να τον επισκεφτεί σε λίγους μόνο μήνες, την προσεχή άνοιξη, στην Άγκυρα. Σ’ αυτή την επίσκεψη, η οποία κράτησε τελικά οκτώ ώρες, υπογράφτηκαν δεκαπέντε συμφωνίες, μνημόνια και κοινές δηλώσεις μεταξύ των αρμόδιων υπουργών της κυβέρνησης με τους Τούρκους ομολόγους τους για το εμπόριο, τις επενδύσεις, τις εξαγωγές, τον τουρισμό, την Παιδεία και την τελωνειακή συνεργασία. Όσο για τη Διακήρυξη των Αθηνών, ήταν το ζητούμενο για τον Μητσοτάκη πατέρα και είχε παλέψει να την υπογράψει με τον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ το 1992. Τελικά τα κατάφερε ο Μητσοτάκης υιός έπειτα από τριάντα ένα χρόνια, αν και σε πιο λάιτ και μη δεσμευτική μορφή.
Χωρίς βαριά ατζέντα
Από την επίσκεψη απουσίαζαν πλήρως τα δύσκολα. Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέφυγαν να αναφερθούν στην προσφυγή στη Χάγη. «Όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, μπορεί να πάμε και στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ» είπε ο πρωθυπουργός, ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος είχε ξεκαθαρίσει τη θέση του διά της συνέντευξης που είχε δώσει στην εφημερίδα Καθημερινή, ότι δηλαδή πρέπει να μπουν στο τραπέζι όλα τα «αλληλένδετα προβλήματα» εκτός από την υφαλοκρηπίδα. Επίσης, συμφώνησαν ότι διαφωνούν στο Κυπριακό, το οποίο φαίνεται πως δεν είναι πολύ ψηλά στις προτεραιότητες της κυβέρνησης της Ν.Δ. Αντιθέτως, ήταν απολύτως σύμφωνοι στην αγάπη τους για τις μπίζνες και δεσμεύτηκαν να διπλασιάσουν τον όγκο του διμερούς εμπορίου, που έχει φτάσει τα 5,5 δισ. σε πέντε χρόνια (αναλυτικό ρεπορτάζ στη σελίδα 45).
Η πολυπόθητη βίζα στα κέρδη του Ερντογάν
Διαβάζοντας κανείς τις σελίδες του τουρκικού Τύπου την επομένη της επίσκεψης του Ρ. Τ. Ερντογάν παρατηρεί ότι το μεγάλο κέρδος του Τούρκου Προέδρου για το εσωτερικό ακροατήριο ήταν η επταήμερη βίζα για τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, για την οποία εξασφάλισε το πράσινο φως από την Κομισιόν ο Κ. Μητσοτάκης. Συνολικά ο φιλοκυβερνητικός τύπος στην Τουρκία εξυμνεί τα αποτελέσματα της συνάντησης ως «μια νέα σελίδα» στις σχέσεις των δύο χωρών, ακριβώς όπως και ο αντίστοιχος στην Ελλάδα. Για «καζάν καζάν» αποκατάσταση των διμερών σχέσεων μιλά και η δημοφιλής προοδευτική ιστοσελίδα Duvar: «Από την επανεκλογή του τον Μάιο, εν μέσω οικονομικής κρίσης, ο Ερντογάν εργάζεται για να προσελκύσει ξένους παίκτες, ενώ αποκαθιστά τις σχέσεις με περιφερειακούς και Δυτικούς παράγοντες, ένα ζήτημα που έχει επηρεάσει από καιρό την τουρκική οικονομία» επισημαίνει και προσθέτει ότι «μετά την κρίση χρέους, η Ελλάδα στοχεύει να ανακτήσει τη βάση της και να εμφανιστεί ως πυλώνας σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, σε ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της σύγκρουσης στη Γάζα».
Με τα μάτια των τρίτων
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα έδειξε και ο γερμανικός Τύπος, καθώς το Βερολίνο έχει προσφέρει κατά καιρούς τις καλές υπηρεσίες του όταν η ένταση μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας χτυπούσε κόκκινο. Εκτεταμένο ρεπορτάζ για τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν είχε το πρώτο πρόγραμμα της γερμανικής τηλεόρασης, παρουσιάζοντας την εκτίμηση πως «με αυτή τη νέα, φιλική στάση, ο Ερντογάν θα μπορούσε να επιδιώξει τη βελτίωση των σχέσεών του με τη Δύση» και σημειώνοντας ότι ο Τούρκος Πρόεδρος και ο Έλληνας πρωθυπουργός «μπορούν να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλον τόσο ανοιχτά επειδή και οι δύο έχουν μόλις επανεκλεγεί - επομένως έχουν μπροστά τους μια ολόκληρη θητεία και δεν χρειάζεται να στραφούν εναντίον του γείτονα για ψηφοθηρικούς λόγους». Οι περισσότερες γερμανικές εφημερίδες γράφουν για μια «ανέλπιστα χαλαρή ατμόσφαιρα» και για «ήρεμα νερά», πλην όμως επειδή «τα ακανθώδη ζητήματα δεν συμπεριλήφθηκαν στην ημερήσια διάταξη». Και η αριστερή tageszeitung υπογραμμίζει ότι «μια πραγματική χαλάρωση των εντάσεων αποτελεί μεγάλη διευκόλυνση για τους ανθρώπους και στις δύο ακτές του Αιγαίου. Οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών απέναντι από την Τουρκία δεν θα πρέπει να φοβούνται πλέον πως μέσα σε ένα βράδυ μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους τουρκικά σκάφη. Αντ’ αυτών, θα μπορούν να έρχονται ολοένα και περισσότεροι Τούρκοι παραθεριστές».
