Η δεύτερη διάσπαση έγινε. Δρόμος δεν φαίνεται, δεν φωτίζεται. Διέξοδος μάλλον δεν υπάρχει. Αυτό φθείρει τους πάντες. Και καμιά «ακεραιότητα», «καθαρότητα», «αριστεροσύνη» ή «πραγματισμός» (όλα τα κελύφη που προτάσσονται σε κάθε διάσπαση από όσες έχουμε ζήσει) δεν υποκαθιστά τη δύσκολη προοπτική. Εκ των πραγμάτων, φεύγουν ή διώχνονται ή αδρανοποιούνται ψηφοφόροι. Σίγουρα καταθλίβονται. Χωρίς εύκολη ή αυτόματη επιστροφή. Νομίζω, πρόκειται για μια εξέλιξη που δείχνει μια συνολική ανεπάρκεια του χώρου. Από το 2015 προσπάθησε να διοικήσει με όσα περιθώρια είχε από τη «μνημονιακή υπερδομή» (σίγουρα με μεγαλύτερη αρετή, αλλά και μεγαλύτερη αδεξιότητα από τους άλλους), δεν μπόρεσε να διαμορφώσει κουλτούρα εξουσίας (παρότι δόθηκε χρόνος από τους ψηφοφόρους), δεν μπόρεσε να εκτιμήσει επιστημονικά τις πραγματικές δυνατότητες και την πραγματική λαϊκή εγγραφή του, έχασε, έτσι, απροετοίμαστος και αιφνιδιασμένος. Το χειρότερο είναι ότι δείχνει μια εξαιρετική αδυναμία να μετακινηθεί και να προσαρμοστεί στην νέα συνθήκη. Να αφομοιώσει και να ελέγξει λογικά την ήττα. Οι καβγάδες και οι διασπάσεις είναι το υπόδειγμα μιας αυτοκαταστροφικής ανωριμότητας.
Οι μάζες ψάχνουν Αριστερά ή έναν λυτρωτή; Έναν οποιονδήποτε ανακουφιστή; Η Αριστερά ως σύνθετη ιστορική κατασκευή είναι σήμερα δύσκολα προσδιορίσιμη. Όχι μόνο εδώ, αλλά και διεθνώς. Αυτή η θεωρητική και ιδεολογική απροσδιοριστία την έκανε να προσκολλάται σε αναγνωρίσιμα σχήματα, να υιοθετεί εύκολα προσλήψιμες φόρμες. Για πολλά χρόνια η (έστω ρηχή) αρωγή του αστικού κράτους ήταν απλώς «ψίχουλα του συστήματος για να αλλοτριώνει τις μάζες», για πολλά χρόνια κάθε διέγερση, διαμαρτυρία, κλαδική τσαντίλα θεωρούνταν «κίνημα», για άπειρα χρόνια μια γραφειοκρατική στρώση στελεχών θεωρούνταν η πεμπτουσία της λαϊκής εκπροσώπησης. Και για πολλά χρόνια αυτά τα σχήματα πολιτικής διαψεύδονται απολύτως.
Τα πράγματα χωρίζονται εύκολα σε διακριτές κατηγορίες. Καλός, κακός. Δικός μας, άλλος. Παλιό χούι. Σε όλες τις διασπάσεις υπήρξε αυτή η τομή που διευκόλυνε τις στοιχίσεις, κυρίως απάλλασσε από το βάρος των βαθύτερων ιδεολογικών τεκμηριώσεων. Αν, όμως, δούμε τα γεγονότα ως την παρατεταμένη έκφραση της ανεπάρκειας, την οποία μάλιστα βολεύει να τη βαφτίζουμε με το αόριστο «κρίση», τότε δεν ξεμπερδεύουμε εύκολα ούτε με τη φυγή ούτε με την έλευση ούτε με τη στοίχιση ούτε με την κακολογία και την πίκρα που αποθησαυρίζονται. Η ανεπάρκεια θα ακολουθεί όλες τις συνιστώσες του διαβήματος. Κινήσεις χωρίς αύριο. Η Αριστερά αναμετράται με το «χωρίς αύριο».
Ας κάνουμε όλοι τη λιγότερο φθοροποιό επιλογή. Σκασμός, επιτέλους. Εργασία, επιμέλεια, άνοιγμα στη «βάση», εξηγήσεις, όχι επιθέσεις ή αντεπιθέσεις. Η εμπειρία δείχνει, πρώτον, ότι μετά το σοκ (τα αλλεπάλληλα σοκ ηττών και χωρισμών) πάντα υπάρχουν δεύτερες σκέψεις. Πολλοί αναθεωρούν. Δεύτερον, ότι και μετά τους χωρισμούς εξακολουθούν να υπάρχουν προσωπικές στρατηγικές (δεν περνάνε όλοι αυτομάτως στην περιοχή της αθωότητας και της ανιδιοτέλειας). Τρίτον, η διαφωνία να μην εκταθεί στην ψυχική ρήξη (αν και πολλοί έχουν κάνει φιλότιμες προσπάθειες για δηλητήριο). Να μπορεί ο άλλος να ξανασυνδεθεί, να συμπράξει (όχι κατ’ ανάγκη να επανενταχθεί) χωρίς να νιώσει ότι εξευτελίζεται.
Να θυμίσω μόνο ότι η απόπειρα σύνθεσης του ενιαίου Συνασπισμού έγινε από αυτούς που σχεδόν δεν μιλιόνταν (από την εξορία ακόμα), αλλά πολιτικοποιούσαν πάντα τη σύγκρουση. Και να θυμίσω επίσης ότι στην απίστευτη ψυχική, ιδεολογική, πολιτική πίεση του καλοκαιριού του 2015 (τότε που πολλοί είτε δεν άντεξαν είτε γνησίως διαφώνησαν ή έφυγαν και ξαναήλθαν) ήμασταν στην ίδια όχθη. Κάτω από τα πάθη υπάρχει η πραγματική ζωή που θα επιβάλει και θα κατανείμει.
