Καθώς μελετάται η εξέλιξη των ερευνών από τον Δεκέμβριο του 2022 έως τον Απρίλιο του 2023, εξάγονται ορισμένα βασικά συμπεράσματα. Όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς της έκθεσης, η πολιτική επιστήμονας και διευθύντρια του ΙΝΠ Δανάη Κολτσίδα και ο μαθηματικός Κώστας Πουλάκης, το διάστημα αυτό δεν αποτελεί στην πραγματικότητα μία ενιαία περίοδο, καθώς μεσολάβησε το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, το οποίο θεωρούν ότι λειτούργησε ως τομή. Τα δύο στοιχεία που συντέλεσαν και συνεχίζουν να επιτείνουν την κυβερνητική φθορά είναι η υπόθεση των παρακολουθήσεων, που «έπληξε σημαντικά το προφίλ του Κ. Μητσοτάκη ως κεντρώου, μετριοπαθούς, φιλελεύθερου Ευρωπαίου ηγέτη» και απομάκρυνε μέρος των ψηφοφόρων που αυτοτοποθετούνται στο Κέντρο, και, φυσικά, το θέμα της ακρίβειας. Η αύξηση των τιμών και του κόστους ζωής σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια, την αναποτελεσματικότητα και την ταξικά προσανατολισμένη κατεύθυνση των μέτρων που ελήφθησαν προκάλεσε σοβαρό ρήγμα στη συμμαχία Μητσοτάκη με τη λεγόμενη μεσαία τάξη.
Η υπόγεια δυσαρέσκεια βγήκε στον αφρό
Αυτό που διαπιστώνεται από τα στοιχεία της έρευνας είναι ότι το υπόγειο ρεύμα δυσαρέσκειας για τους κυβερνητικούς χειρισμούς στον δρόμο προς τις κάλπες πλέον και ιδίως μετά τα Τέμπη αναδύθηκε στην επιφάνεια και έχει απτό αποτέλεσμα στα ποσοστά της Ν.Δ. και στην αποδοχή του ίδιου του Κ. Μητσοτάκη. Αυτό το στοιχείο σε συνδυασμό με τη σταθερότητα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στην πρόθεση ψήφου και στην ενίσχυσή του σε επιμέρους ποιοτικά στοιχεία και επιμέρους ηλικιακές και επαγγελματικές κατηγορίες έχει φέρει τα δυο κόμματα στη μικρότερη καταγεγραμμένη απόσταση μεταξύ τους ακόμα και πριν το 2019. Συμπέρασμα που απορρέει από τις έρευνες όλων των εταιρειών. Η Ν.Δ. εμφανίζεται στο 28,2%, καταγράφοντας πτώση 2% από τον Δεκέμβριο, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. αγγίζει το 26%. Υποχώρηση καταγράφει το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ., που βρίσκεται στο 8,9%, έναντι 11,1% τον Δεκέμβριο, ενώ ελαφρώς ενισχυμένα εμφανίζονται και τα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς ΚΚΕ και ΜέΡΑ25. Είναι χαρακτηριστική η καμπύλη των καταγεγραμμένων ποσοστών από τον Οκτώβριο του 2019 έως σήμερα. Από τις φαραωνικές διαφορές που άγγιζαν, σύμφωνα με σειρά ερευνών, ακόμα και το 18%, σήμερα, έναν μήνα και μια εβδομάδα πριν τις εκλογές, αυτή βρίσκεται στο όριο του στατιστικού λάθους. Αξιοσημείωτη είναι και η αυξομείωση της δυναμικής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ., που σημείωσε ψυχολογική άνοδο κατά την περίοδο της ανάδειξης νέου αρχηγού και ορισμένους μήνες αργότερα. Έκτοτε καταγράφεται αποκλιμάκωση, που εντάθηκε και παγιώνεται μετά τα Τέμπη. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της συγκεκριμένης μελέτης, «η συνεχόμενη και μάλιστα εντονότερη μείωση της δημοτικότητας του Ν. Ανδρουλάκη κατά 3,1 ποσοστιαίες μονάδες αφενός δείχνει ότι ο νέος αρχηγός έχει πλήρως εξαντλήσει την όποια δυναμική του, αφετέρου γεννά ένα ερώτημα μήπως η προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. να ισορροπήσει μεταξύ διαφορετικών θέσεων, ειδικά σε περιόδους πολιτικής και κοινωνικής πόλωσης, όπως, π.χ,. μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, καθιστά το κόμμα και τον αρχηγό του μη σχετικό (irrelevant) στη δημόσια συζήτηση».
Τη γενικότερη εικόνα έρχονται να επιβεβαιώσουν και οι καταγραφές ανά ηλικιακές και επαγγελματικές κατηγορίες. Η Ν.Δ. εμφανίζει υποχώρηση σε παραδοσιακά κοινά, όπως στους συνταξιούχους, που χάνει 3,4%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. κερδίζει 1,4% και παραμένει πρώτος στις ηλικίες 17-44, κερδίζοντας σχεδόν 1,5% και στους άνω των 45 ετών. Παρατηρείται, ωστόσο, αξιοσημείωτη δυσαρέσκεια κατά του πολιτικού συστήματος γενικά. Ο Αλέξης Τσίπρας, παρ’ όλα αυτά, φαίνεται να ενισχύεται τόσο ως προς τη δημοτικότητα, όσο και ως προς την ικανοποίηση για την αντιπολίτευση, την ώρα που η κυβέρνηση καταγράφει εντυπωσιακή υποχώρηση, που αντικατοπτρίζεται και στην καταλληλότητα του Κ. Μητσοτάκη για την πρωθυπουργία. Μια κρίσιμη παρατήρηση που κάνουν οι συγγραφείς της μελέτης έχει να κάνει με τη συσπείρωση των δύο μεγάλων κομμάτων. Ειδικότερα, καταγράφονται περαιτέρω μείωση της συσπείρωσης της Ν.Δ. και έστω οριακή αύξηση της συσπείρωσης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., ο οποίος έχει μεγαλύτερη συσπείρωση από τη Ν.Δ. Όπως επισημαίνουν, με δεδομένο ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα των εκλογών, η συσπείρωση και των δύο μεγάλων κομμάτων παραμένει συγκριτικά χαμηλή γι’ αυτό το σημείο του εκλογικού κύκλου, οπότε πολλά θα κριθούν και στο πεδίο αυτό.
Εμβρυουλκός γεγονότων η κάλπη της απλής αναλογικής
Με λίγες εβδομάδες να απομένουν, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα είναι μια κρίσιμη μάχη που θα κριθεί στην κάλπη. Καταρρίπτονται θορυβωδώς οι προσδοκίες και οι εκτιμήσεις των κυβερνητικών στελεχών και των «αναλυτών» στα ΜΜΕ για περίπατο και αυτοδυναμία της Ν.Δ. Η αλλαγή γραμμής του Μητσοτάκη από το «καίμε την απλή αναλογική» στο «μία είναι η κάλπη» εξηγείται από τα στοιχεία που καταγράφουν οι έρευνες. Το αποτέλεσμα της κάλπης της απλής αναλογικής θα είναι καθοριστικό για τις εξελίξεις. Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. εκμεταλλευτεί τον χρόνο που απομένει για να μετατρέψει τη συνεχή υποχώρηση της Ν.Δ. και τη φθορά του Κ. Μητσοτάκη σε μομέντουμ νίκης και αλλαγής, η 21η Μαΐου θα είναι εμβρυουλκός γεγονότων. Η επιμονή στο πρόγραμμα, η δημιουργία ορατής προοπτικής και αξιοπιστίας, οι απαντήσεις στα μείζονα προβλήματα της καθημερινότητας και στο ερώτημα πώς θα ζήσουμε καλύτερα, το ειλικρινές κάλεσμα για συνεργασία βασισμένη σε προγραμματική συμφωνία, η ανάκτηση της επαφής με τμήματα των ψηφοφόρων που απομακρύνθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2019 και, βέβαια, η προσέγγιση, ξανά με θέσεις και πρόγραμμα, πολιτών που αυτοπροσδιορίζονται ως μεσαία τάξη είναι προϋποθέσεις που μπορούν να οδηγήσουν στη νίκη το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και σε αυτή την περίπτωση, άπαντες στο πολιτικό σκηνικό θα αναγκαστούν να τοποθετηθούν επί συγκεκριμένων δεδομένων, όχι θεωρητικών σχημάτων και υποθέσεων.
