Μία προς μία γκρεμίζονται οι γραμμές άμυνας της κυβέρνησης. Όταν οι δρόμοι πλημμυρίζουν από το φως της ζωής που κουβαλούν τα παιδιά, καμιά γραμμή άμυνας δεν αντέχει. Αίμα από το αίμα της νιότης ήταν τα παιδιά που χάθηκαν στα Τέμπη. Ποτάμι ολόκληρο. Πώς να ξεφύγεις από αυτό το ποτάμι; Γιατί; Για να χορτάσει το απύλωτο στόμα του μαύρου κέρδους. Ποια άμυνα αντέχει όταν το ποτάμι ξεχειλίζει; Κάτι ψελλίσματα περί ατομικών ευθυνών, κάτι φωτογραφίες φρικαλέας σκηνοθεσίας μιας ανύπαρκτης κυβερνητικής θλίψης, κάτι αισχρές τιμαριθμικές αποτιμήσεις του χαμού στις οικογένειες των νεκρών παιδιών δεν είναι γραμμές άμυνας. Είναι η συνέχεια της ίδιας πολιτικής που προκάλεσε την τραγωδία και πολύ ψυχρά -ακόμα και ο πανικός τους ψυχρός είναι- επιδιώκει να εξακολουθήσει την ίδια πορεία.
Γιατί αυτή, λέει, είναι η κανονικότητα και οτιδήποτε άλλο είναι χάος. Δεν είναι όμως χάος, είναι απλώς το ξεχειλισμένο ποτάμι αίματος που σταγόνα σταγόνα, σύνθημα το σύνθημα, τραγούδι το τραγούδι το κουβαλούν τα παιδιά στα χέρια τους. Τα παιδιά που μια άγρια πολιτική, η οποία αποστρέφεται τη νεότητα, χάραξε τις φλέβες τους και κοκκίνισε τα όνειρά τους. Τα παιδιά φέρνουν το χάος; Είναι ύβρις και μόνο να το σκεφτείς, όχι και να το ξεστομίσεις. Χάος το ποτάμι της λύπης; Τι μας λέτε!
«Γιατί να λένε βίαιο το ορμητικό νερό ενός ποταμού», θα πει ο Μπρεχτ από ένα παρελθόν που πλήρωσε πανάκριβα τις «κανονικότητες» της εποχής του, «και να μη λένε βίαιες τις όχθες που το περιορίζουνε;». Ή τις ράγες, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε. Τις ράγες όπου με το στανιό και με μια αποτρόπαια ηθική, λογική και αισθητική βία προσπαθεί αυτή η κυβέρνηση να βάλει τις ζωές όλων. Σ’ ένα τρένο που τρέχει ολοταχώς προς τον θάνατο. Γιατί, βέβαια, η Ιστορία διδάσκει πως τέτοιου είδους «κανονικότητες» τελειώνουν πάντοτε με τραγωδίες. Δεν ήταν «εξαίρεση», κακιά στιγμή, ευθύνη όλων (μήπως στις ευθύνες να εντάξουμε τον Άρη Βελουχιώτη και τον Ναπολέοντα Ζέρβα που ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου;) η τραγωδία των Τεμπών. Ήταν κανόνας, που λέει πως όταν ξεχνάς την Ιστορία, την προκαλείς να επαναληφθεί. Και φυσικά επαναλαμβάνεται. Γιατί το κακό δεν έχει μνήμη, έχει μονάχα πίστη και συνέπεια, κι όταν το αφήνεις, επανέρχεται. «Το κακό δεν έχει εναλλακτικό σχέδιο» γράφει ο Κόρμακ ΜακΚάρθι. «Είναι ανίκανο ακόμα και να διανοηθεί ότι θα μπορούσε να αποτύχει».
Και η τραγική σύμπτωση είναι πως ο μεγάλος Αμερικανός συγγραφέας τα γράφει αυτά στο πρόσφατο αριστούργημά του «Ο επιβάτης» (εκδ. Gutenberg). Αμ, καλά το λέει ο Ζαν-Μπερνάρ Πουί στην «Τελευταία παγίδα» (εκδ. Πόλις) πως «οι συμπτώσεις είναι τα σκυλιά της κόλασης!». Ναι. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται μοναδικά όταν την ξεχνάς. Επιβάτες του θανάτου ήταν όσοι ταξίδευαν με το τρένο τη μεγάλης σφαγής, πηγαίνοντας ολοταχώς προς την τελευταία παγίδα που τους είχε στήσει ένα ανελέητο σύστημα, που «τα κέρδη του είναι οι ζωές μας». Αυτή είναι η φρικιαστική κανονικότητα για την οποία κόπτονται ονομάζοντας χάος αυτούς που με φωνή, «με λογισμό και με όνειρο» προσπαθούν να σταματήσουν το επόμενο τρένο που ήδη ζεσταίνει τις μηχανές του στα αμαξοστάσια της συστημικής αποχαλίνωσης για να περάσει πάνω από τις ζωές μας.
Αυτό πριν απ’ όλους το γνωρίζουν τα παιδιά, που «έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα». Γι’ αυτό πλημμυρίζουν τους δρόμους. Για την ακρίβεια, δεν πλημμυρίζουν τους δρόμους. Αυτά είναι η πλημμύρα. Αυτά και η πάνοπλη γυμνότητα της ψυχής και του μυαλού τους που κραυγάζει: «Γυμνώνω τα στήθη μου και ξαπολυούνται οι άνεμοι/ κι ερείπια σαρώνουνε και χαλασμένες ψυχές/ Κι απ’ τα νέφη τα πυκνά τις καθαρίζουν/ Τη γη, να φανούν τα Λιβάδια τα Πάντερπνα».
Κι απέναντι σ’ αυτό το περίλαμπρο «Άξιον εστί», οι γραμμές άμυνας μιας καθεστωτικής κανονικότητας που δολοφονεί. Ποιοι και τι και πώς; Ο Οδυσσέας Ελύτης το ορίζει με την απόλυτη ακρίβεια της ποίησης: «Χαγάνοι ορνεοκέφαλοι βυσσοδομούν./ Σκυλοκοίτες και νεκρόσιτοι κι ερεβομανείς/ κοπροκρατούν το μέλλον».
Αυτό να εμποδίσουμε. Αυτό θα πει «Ποτέ ξανά».
