Κατά την πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για την παρακολούθηση του τηλεφώνου του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ οι τ. αρχηγός της κ. Κοντολέων και ο πρώην διευθυντής του Γραφείου του Πρωθυπουργού κ. Δημητριάδης αρνήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήματα βουλευτών σχετικά με τους λόγους για τους οποίους παρακολουθήθηκε από την ΕΥΠ το τηλέφωνο του κ. Ανδρουλάκη, προβάλλοντας ότι τους λόγους αυτούς καλύπτει απόρρητο. Το ίδιο απόρρητο είχε προηγουμένως αντιτάξει έναντι της Ολομέλειας της Βουλής και ο πολιτικός προϊστάμενος της ΕΥΠ, πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης. Το θέμα, ευλόγως, προκάλεσε, εκτός από προφανή αηδία και διεθνή διασυρμό, και έντονες συζητήσεις θεσμικού χαρακτήρα. Με το σημείωμα αυτό επιχειρώ σύντομα να συμβάλω στην αποσαφήνιση μερικών βασικών δεδομένων.
Εναντι τίνος είναι αντιτάξιμο το απόρρητο;
Το απόρρητο, δηλαδή η τήρηση της μυστικότητας μιας πληροφορίας, σημαίνει κατ΄ αρχήν ότι κάποιος -εν προκειμένω η ΕΥΠ- κατέχει την πληροφορία. Έναντι τίνος όμως μπορεί ένας υπηρεσιακός παράγοντας, αλλά και ένας πρωθυπουργός, να αντιτάσσει το απόρρητο μιας πληροφορίας, η οποία μάλιστα, κατά την πρωθυπουργική δήλωση, «νομίμως» κτήθηκε από κρατική υπηρεσία;
Για να απαντηθεί το ερώτημα πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι το απόρρητο τίθεται υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, που έχει την ειδικότερη μορφή της προστασίας της εθνικής ασφάλειας (στην οποία περιλαμβάνω και την ασφάλεια του πολιτεύματος, άρα και τη διαφύλαξη των συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθεριών) και της προστασίας από ιδιαιτέρως σοβαρά εγκλήματα. Τίνος ασφάλεια και προστασία όμως; Προφανώς όχι των εκάστοτε κυβερνώντων αλλά του ελληνικού λαού, της ασφάλειας του ιδίου και του πολιτεύματός του. Έναντι του ελληνικού λαού, και του πολιτικού εκπροσώπου του, που είναι η Βουλή, δεν μπορεί λοιπόν να αντιταχθεί το απόρρητο πληροφοριών που συνέλεξε, και δη νομίμως, η ΕΥΠ. Το αντίθετο θα σήμαινε ότι η πρόσβαση στα απόρρητα που κατέχει η ΕΥΠ είναι προνόμιο των ανθρώπων της, συνιστάμενο στο ότι ως προς την κατοχή και χρήση τους η ΕΥΠ κινείται ανέλεγκτα, έξω από τους συνταγματικούς δημοκρατικούς και δικαιοκρατικούς κανόνες, διαθέτοντας επί της απόρρητης πληροφορίας περίπου περιουσιακά δικαιώματα και πάντως την απόλυτη εξουσία να την κάνει ό,τι θέλει.
Η επιχειρούμενη, άρα, από την κυβέρνηση και τους σκοτεινούς κ.κ. Δημητριάδη και Κοντολέοντα απόπειρα να αντιτάξουν στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής το απόρρητο είναι όχι απλώς αντισυνταγματική, αλλά πράξη κατάλυσης του συντάγματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και τούτο προεχόντως όχι επειδή ο Κανονισμός της Βουλής προβλέπει συγκεκριμένες υποχρεώσεις και εγγυήσεις για την τήρηση των απορρήτων κατά τις συνεδριάσεις της συγκεκριμένης Επιτροπής, αλλά επειδή η Επιτροπή αυτή απαρτίζεται από αιρετούς εκπροσώπους του ελληνικού λαού, έναντι των οποίων, ιδίως με τις ουσιαστικές και διαδικαστικές δεσμεύσεις που προβλέπει ο Κανονισμός της Βουλής ως προς τη διαφύλαξη της πληροφορίας που οι υπηρεσίες χαρακτήρισαν ως «απόρρητη», δεν μπορεί να αντιταχθεί το απόρρητο των πληροφοριών της ΕΥΠ. Το αντίθετο δεν θα σήμαινε τίποτε λιγότερο από πρακτικές χούντας.
Μπορεί ο κ. Ανδρουλάκης να λάβει διερευνητική εντολή;
Πέρα από το θέμα αρχής που τέθηκε παραπάνω, υπάρχει και μια πρακτικότερη πτυχή: το επικαλούμενο απόρρητο αφήνει ανοικτό το ζήτημα μήπως συνέτρεχε νόμιμος λόγος ώστε να παρακολουθούνται (και μάλιστα σε κρισιμότατο για το κόμμα του χρόνο) οι επικοινωνίες του αρχηγού του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος, μήπως δηλαδή συνέτρεχε στο πρόσωπο του κ. Ανδρουλάκη ένας από τους μόνους συνταγματικά νόμιμους λόγους, δηλαδή «για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων». Οι εκλογείς, που θα κληθούμε στους επόμενους μήνες να ψηφίσουμε, έχουμε δημοκρατικό δικαίωμα να γνωρίζουμε αν υπάρχει τέτοιος λόγος και ποιος είναι αυτός. Η πρωθυπουργική δήθεν εξήγηση («νόμιμη αλλά πολιτικά εσφαλμένη» η παρακολούθηση) είναι υπεκφυγή. Πέραν του προφανώς κατασυκοφαντούμενου κ. Ανδρουλάκη, κάθε εκλογέας, προκειμένου να επιλέξει ή όχι το κόμμα του κ. Ανδρουλάκη, έχει δημοκρατικό δικαίωμα σε μια καθαρή απάντηση: εμπλέκεται σε θέματα εθνικής ασφάλειας ή διακρίβωσης ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων ο κ. Ανδρουλάκης, ναι ή όχι; Η κατά κατάλυση του συντάγματος πρωθυπουργική υπεκφυγή στερεί αυτό το δημοκρατικό μας δικαίωμα.
***
Και όχι μόνον. Στις επόμενες εκλογές, το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής αποκλείει την αυτοδυναμία, άρα θα ακολουθηθεί η διαδικασία των διερευνητικών εντολών. Το ΠΑΣΟΚ θα είναι, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, τρίτο σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμμα, άρα, πιθανότατα, ο Νίκος Ανδρουλάκης θα έχει συνταγματικό δικαίωμα να λάβει διερευνητική εντολή.
Εδώ ας σταθούμε και ας έλθουμε προς στιγμή στη θέση της Προέδρου της Δημοκρατίας. Θα κληθεί να παράσχει διερευνητική εντολή σε ένα πρόσωπο το οποίο «νομίμως» -δηλαδή, επαναλαμβάνω, «για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων»- είχε, πρόσφατα, τεθεί υπό παρακολούθηση. Τους λόγους δεν θα τους γνωρίζει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αφού οι κ.κ. Μητσοτάκης, Δημητριάδης και Κοντολέων, που τους γνωρίζουν, αντιτάσσουν το απόρρητο. Με ποια θεσμική και πολιτειακή ευθύνη θα μπορέσει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας να καλέσει ένα πρόσωπο του οποίου οι επικοινωνίες είχαν τεθεί υπό νόμιμη παρακολούθηση, άρα κάποιες ενδείξεις θα υπήρχαν ότι εμπλεκόταν σε θέματα εθνικής ασφάλειας ή συνδεόταν με τη διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων, να διερευνήσει τη δυνατότητα να γίνει πρωθυπουργός; Δικαιούται να του παράσχει τη διερευνητική εντολή χωρίς να γνωρίζει τους λόγους; Αλλά και αν της τους ψιθυρίσουν στο αυτί (με ένας Θεός ξέρει ποια συνταγματική βάση θα μάθει η εκλεγόμενη από τη Βουλή Πρόεδρος της Δημοκρατίας κάτι που αποκρύπτεται από την ίδια τη Βουλή), δικαιούται να παράσχει διερευνητική εντολή χωρίς να τους δημοσιοποιήσει; Και αν του παράσχει διερευνητική εντολή χωρίς να πληροφορηθεί ή έχοντας πληροφορηθεί, αλλά χωρίς να δημοσιοποιήσει, παραβιάζει ή όχι, και μάλιστα εν γνώσει της, το σύνταγμα;
***
Ψιλά γράμματα. Πράγματι, ψιλά, πολύ ψιλά, όσο οι κόκκοι ζάχαρης στη βενζίνη αρμάτων μάχης που, σε άλλες πάντως και αλλιώτικες εποχές, έβαλε προετοιμάζοντας τη χούντα ο προβοκάτορας πράκτορας της ΚΥΠ και μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος.
