Ο κύριος πολιτιστικός μηχανισμός είναι τα social media για τους νεότερους και τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας για τους πρεσβύτερους. Πού χωράει η υψηλή διανοητική εργασία, όπως η ιστορική έρευνα, η υψηλή καλλιτεχνική πράξη; Ποιον αφορά; Γιατί να απασχολεί ένα μεγάλο κόμμα, τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.; Δεν είναι εύκολο να απαντήσει κανείς - ούτε καν τον ρωτούν… Ενδεικτικό: συνάδελφος πανεπιστημιακός έκανε ανάρτηση για τις αιτίες της κρίσης σε 19 γραμμές στο FB: «Φταίνε, βεβαίως, Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ» (2 γραμμές). Οι υπόλοιπες 17 (ή 90%) είναι ένα απλοϊκό, έντονο, αντιαριστερό κατηγορητήριο. 800 likes από κάτω. Αυτό ποζάρει ως υψηλή διανοητικότητα. Στη νέα συνθήκη δεν υπάρχει τίποτα αυτονόητο. Αλλά ακριβώς σ’ αυτή την πνευματική και ηθική διεκδίκηση, στη διεκδίκηση της πνευματικής ηγεμονίας συγκροτείται ένα κόμμα της Αριστεράς.
Συνεχίζω λοιπόν με το ερώτημα της προηγούμενης εβδομάδας. «Εσύ» ο αριστερός «πώς απαντάς» στην οργανωμένη προσπάθεια της συντηρητικής πλευράς για ιστορική ανασκευή; Και μάλιστα όταν η τελευταία συνοδεύεται από μια επιθετική, αντιαριστερή αρθρογραφία, που επίσης πολλές φορές διανθίζεται και με προσωπικές επιθέσεις. Στο στόχαστρο έχουν βρεθεί πολλοί διανοούμενοι της Αριστεράς. Με τη σύνδεσή τους με τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. τους παίρνει η μπάλα. Ακόμα, επιδραστικοί ιστορικοί, ανεξάρτητοι αριστεροί διανοούμενοι μπορούν ίσως να κάνουν τη δουλειά τους, αλλά έξω από σύστημα. Κάποιο βιβλίο, κάποιο άρθρο, μια βιβλιογραφική «ζωή», όχι μια θεσμική δυνατότητα.
Βέβαια, η πνευματική ζωή της Ελλάδας συνταράσσεται από ενδομίση που δεν έχουν πάντοτε πολιτικά κίνητρα, αλλά πολιτικοποιούν απλές και ανθρώπινες λειτουργίες, π.χ. τον φθόνο, παλιούς, άλυτους πανεπιστημιακούς λογαριασμούς ή απωθημένα. Συχνά διακρίνεις στο επιθετικό κείμενο μια απέχθεια για τον πανεπιστημιακό. Κατανοητά όλα. Ο λίβελος πρέπει να είναι ωραίος, γραμμένος με εκνευρισμένη φαντασία και έτσι γίνεται (ιδιοτρόπως) παραγωγικός. Παρακολουθώ τις λογοτεχνικές συγκρούσεις και πραγματικά βλέπεις ότι πάνω στο αβυσσαλέο μίσος στήνονται εξαιρετικά κείμενα, ευρηματικά, και επειδή κινδυνεύει ο συγγραφέας τους να εκτεθεί ή να φανεί πιο αδύναμος του κρινόμενου, αναγκάζεται να «σκάψει» το επιχείρημα, να διαβάσει πολύ προσεκτικά τον αντίπαλο συγγραφέα για να μπορέσει να τον αποδομήσει. Εντούτοις, ακόμα και με πρόφαση πολιτικές διαφορές που κρύβουν προσωπικές αποστροφές ο κόσμος της σκέψης είναι συναρπαστικός. Θέλω να πω ότι δεν έχει σχέση μόνο με τις διεκδικήσεις από το υπουργείο Πολιτισμού ή Παιδείας (κακόβουλα, συνήθως, ταυτίζεται ο κόσμος της τέχνης μόνο με χορηγικές διεκδικήσεις), αλλά έχει σχέση με την πνευματική αγωνία του καλλιτέχνη, του διανοούμενου, του πανεπιστημιακού, του ερευνητή να υπάρξουν, να βρουν τρόπο έκδοσης, έκθεσης, παράστασης, υλοποίησης.
Δεν έχω φύγει καθόλου από το θέμα μου, που είναι η οργανωμένη αναθεώρηση των ιστορικών ερμηνειών με βάση πολιτικό σχεδιασμό. Αλλά ο κόσμος της τέχνης, των επιστημών, της έρευνας, της αρχιτεκτονικής εκτείνεται από τις σπαρακτικές αντιφάσεις μέχρι τις κατασπαρακτικές πρακτικές. Ποια είναι η απάντηση της Αριστεράς πέρα από την αναγκαία και εμμονικά αξιόπιστη ιστορική έρευνα; Η οποία έρευνα, με επιστημονικούς όρους, δίνει τις απαντήσεις και δεν σκηνοθετεί την Ιστορία; Η απάντηση μπορεί να είναι κάτι απλό και σπάνιο. Κάτι που δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει (προσπάθησε πάντως…) και ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ. Να δημιουργεί την επιτρεπτική συνθήκη, να εξασφαλίζει μια τίμια δημοκρατική ανοικτότητα, ώστε να μην νιώθει κανείς αποκλεισμένος, διωκόμενος γιατί «είναι από τους άλλους» ή γιατί «είχαμε παλιά μαλώσει» ή γιατί σε κάποιο κάστινγκ προτίμησαν εμένα και έτσι τώρα που πήρε πόστο με έχει στην «μπλακ λιστ» κ.λπ. Όλα τα καλλιτεχνικά, διανοητικά «λουλούδια» πρέπει να ανοίγουν. Ακόμα κι αυτά που θέλουν να δηλητηριάσουν το διπλανό παρτέρι. «Απολιτίκ» θέση, θα πει κάποιος. Όταν επί δεκαετίες η κύρια πολιτική πρακτική είναι η εύνοια, η δυναστεία, η προώθηση, η δικτύωση, οι άκρες και αντιστοίχως, η υπονόμευση, ο αποκλεισμός, ε, είναι πολιτικά ηρωικό, πολιτικά προωθημένο να εξασφαλίζεις τη δημοκρατία, παρ’ όλο που κάποιοι πικραμένοι θα ήθελαν την εκδίκηση.
Δεν είναι αόριστο και γενικόλογο αυτό; Εδώ και χρόνια ο κόσμος της τέχνης και της σκέψης καταστρέφεται. Πώς απαντάς στην καταστροφή αναστρέφοντας και το δηλητηριασμένο κλίμα, αλλά και στερεώνοντας τη δική σου ιδεολογική ποιότητα; Ξανά ερώτημα για να ολοκληρώσουμε στο επόμενο.
