Οφείλω να ομολογήσω ότι δεν του το ’χα του Μπάιντεν. Σε αντίθεση με τον νεωτεριστή -και νεαρό- στη δεκαετία του Ομπάμα, αλλά και με τον απρόβλεπτο Τραμπ, έδινε την εντύπωση ενός συντηρητικού, παραδοσιακού πολιτικού, χωρίς διαθέσεις μεγάλων ανατροπών και συγκρούσεων.
Σταθερά αντιρώσος, μάλλον και κινεζόφοβος, με βαθιές εξαρτήσεις από το επιχειρηματικό και χρηματοπιστωτικό κατεστημένο των ΗΠΑ, δεν πρόδιδε το σαρωτικό ξεκίνημα του πρώτου τρίμηνου της θητείας του, με επίκεντρο την οικονομία. Αυτό που έχει παρουσιάσει μέχρι στιγμής είναι ένα υπόδειγμα πολιτικής με παγκόσμιο αντίκτυπο.
Τα δυο πακέτα στήριξης οικονομίας, εργαζομένων, επιχειρήσεων, υποδομών, κεντρικών και περιφερειακών υπηρεσιών έχουν όλα τα χαρακτηριστικά του New Deal του Μεσοπολέμου, και μάλιστα σε διαστάσεις πολύ μεγαλύτερες.
Σχεδόν 4 τρισ. δολάρια θα διοχετευτούν τα επόμενα χρόνια στα εισοδήματα των νοικοκυριών, στα ταμεία των κρατικών υπηρεσιών, στους ισολογισμούς όλων των μεγάλων και μικρών επιχειρήσεων που θα γίνουν προμηθευτές και εργολάβοι του κράτους, σε ένα τεράστιο πρόγραμμα ανανέωσης των υποδομών που θα δημιουργήσει εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Παρότι μεγάλο μέρος αυτού του προγράμματος θα χρηματοδοτηθεί και από την αύξηση της φορολογίας των επιχειρήσεων, ουδείς από το επιχειρηματικό κατεστημένο τολμάει να ψελλίσει αντίρρηση για τον απλούστατο λόγο ότι αναμένει πολλαπλάσια κέρδη από αυτήν την έκρηξη κρατικού καπιταλισμού που προωθούν ο Μπάιντεν και το επιτελείο του.
Ούτε καν η Wall Street, που βρήκε νέα αγαπημένη αφορμή να απογειώσει τους δείκτες της, αυτή τη φορά με αισθητά υλικότερες προσδοκίες, αφού η πλειονότητα των εισηγμένων επιχειρήσεων προσβλέπει σε παραγγελίες από τον μεγάλο εργοδότη, τον μεγάλο πελάτη, τον μεγάλο χρηματοδότη, το μεγάλο αμερικανικό κράτος.
Από μια άποψη αυτό που κάνει η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι μια κλασική και αναμενόμενη αντίδραση στην κρίση που προκάλεσε η πανδημία και δεν διαφέρει τόσο από την αντίστοιχη αντίδραση της Ευρώπης, αν και με πολύ διαφορετική ταχύτητα και εύρος. Όμως ταυτόχρονα είναι ριζικά διαφορετικό.
Το περίπλοκο ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης, όπως και το Σχέδιο Ανάκαμψης που παρουσίασε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ρίχνουν το κέντρο βάρος τους στην κινητοποίηση του υπερεκτιμημένου ιδιωτικού τομέα. Ακόμη και στα πεδία των δημοσίων επενδύσεων σε υποδομές ή στον εκσυγχρονισμό κρατικών και κοινωφελών υπηρεσιών επικρατεί η λογική των συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) ή της υπεργολαβίας και του outsourcing. Πρακτικά η Ε.Ε. και εξόχως η Ελλάδα και μερικές ακόμη χώρες επιχειρούν να προσχωρήσουν στον αναπόφευκτο μεταπανδημικό κρατικό καπιταλισμό με την κεκτημένη ταχύτητα του νεοφιλελευθερισμού.
Δυσκολεύονται να χωνέψουν ότι η πανδημία έχει καταστήσει αυτό το κατεψυγμένο δόγμα άταφο νεκρό, όχι μόνο ως παρωχημένη ιδεοληψία, αλλά και ως πολιτική χωρίς ζήτηση. Χωρίς υποστηρικτές ακόμη και ανάμεσα στους επιχειρηματικούς κύκλους που με ζήλο επί δεκαετίες υπηρέτησε.
Το σχέδιο Μπάιντεν έχει πετάξει από πάνω του κάθε μεταμοντέρνο φκιασίδι και ψιμύθιο κι έχει συμπυκνωθεί σε έναν παραδοσιακό κεϋνσιανισμό, με το κράτος σε ρόλο έσχατου καθολικού εργοδότη -αλλά και τραπεζίτη, και εργολάβου, και προμηθευτή, και κατασκευαστή, και πελάτη- με σκοπό πολλές θέσεις εργασίας, γρήγορο και επαρκές εισόδημα σε κάθε αμερικανικό νοικοκυριό, άμεση τόνωση της ζήτησης των μεσαίων και κάτω στρωμάτων και μεγάλη αύξηση του πλούτου, άρα και του ΑΕΠ.
Χωρίς πολλές φλυαρίες και μεγαλοστομίες για καινοτομίες, ψηφιακούς μετασχηματισμούς, πράσινες μεταβάσεις -αυτά έτσι και αλλιώς έχουν πάρει τον δρόμο τους. Ενδεχομένως δε ένα φρενάρισμα στην ταχύτητά τους, ένα ξεφούσκωμα της ισχύος τους είναι ανάμεσα στους υπόρρητους στόχους της στρατηγικής του Μπάιντεν.
Της οποίας ο απώτατος σκοπός ποιος είναι; Όχι απλώς μια γρήγορη έξοδος από την κρίση της πανδημίας, όχι μόνο ο απεγκλωβισμός των οπαδών του Τραμπ από την επιρροή του, όχι απλώς η γρήγορη ανάκαμψη και μεγέθυνση της αμερικανικής οικονομίας, όχι μόνο η αντιστροφή της παρακμής της. Αλλά η ανάκτηση της διεθνούς ισχύος της και η ανάδειξή της σε παγκόσμιο οικονομικό υπόδειγμα. Ακριβώς όπως συνέβη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Μπάιντεν, τελικά, υλοποιεί την υπόσχεση που δεν τήρησε ο Τραμπ: επιχειρεί να κάνει την Αμερική ξανά μεγάλη. Με ό,τι θετικό και αρνητικό μπορεί να σημαίνει αυτό για τον υπόλοιπο κόσμο.
