«Τυφλός τα τ’ ώτα τον τε νουν τα τ΄ όμματ’ ει», είσαι τυφλός και στ’ αυτιά και στο μυαλό και στα μάτια. Με τέτοια αλαζονική τυφλότητα απάντησε ο Οιδίποδας στον μάντη Τειρεσία που πρόβλεψε γι’ αυτόν άσχημο τέλος. Ήξερε πολύ καλά ο Σοφοκλής τι έλεγε στον «Οιδίποδα Τύραννο», την τραγωδία που μαζί με την «Αντιγόνη» (του ίδιου) πραγματεύονται με εξαίσια πληρότητα το θέμα της Άτης, της σύγχυσης φρενών δηλαδή, για να επιτελεσθεί ο σκοπός της Νέμεσης: η ολική καταστροφή των αλαζόνων με συμφορές που προκαλούνται από τις ατασθαλίες τους (άτη + θάλλω, ατασθαλία). Ο «στρατός» της Άτης για να πραγματώσει τον σκοπό της είναι τα φοβερά της αδέλφια: οι Μάχες, τα Ψεύδη και η πιο άγρια και πιο πιστή από όλα, η Δυσνομία.
Επί 2.500 χρόνια το ίδιο έργο επαναλαμβάνεται. Επί 2.500 χρόνια οι αλαζόνες στο ίδιο έργο πρωταγωνιστούν, παρασύροντας στη συμφορά οικογένειες, γένη, φυλές και, στις μέρες μας, κράτη και δημοκρατίες, που καταστρέφονται από τις ατασθαλίες τους. Αυτό το ίδιο έργο βλέπουμε να επαναλαμβάνεται και σήμερα, από εκείνους μάλιστα που εγκαυχώνται για τα ιερά και τα όσια των οποίων πιστεύουν πως αποτελούν τη φυσική συνέχεια, κατ’ επάγγελμα και κατ’ αποκλειστική αρμοδιότητα (σαν κληρονόμοι χωρίς κληροδότη), την ίδια στιγμή που τα ποδοπατούν με λύσσα, ξεσκίζουν την «ψυχή» τους και προπαντός τα παρωδούν με ασυγκράτητη βαρβαρότητα.
Όσες φορές κι αν βγήκαν, σ’ αυτά τα 2.500 χρόνια, οι Λιτές για να θεραπεύσουν τις συμφορές της Άτης και του «στρατού» της, πάντοτε ο «στρατός» υπό τις ιαχές της Δυσνομίας επανέρχεται χωρίς ποτέ να χορταίνει. Σ’ αυτή την παρωδία παίρνουμε μέρος σήμερα, εκόντες άκοντες, αφού και οι θεατές (για όσους αγαπούν να κρύβονται) παίρνουν μέρος στην εξέλιξη της δράσης και κάποιες φορές την καθορίζουν.
Ας μην το ξεχνάμε, καθώς τραγουδάμε το ίδιο κακόηχο τραγούδι, το «τραγώδιον» δηλαδή, τη συμπτυγμένη έως ασφυξίας εκδοχή της τραγωδίας, που άκμασε στους ρωμαϊκούς χρόνους. Ας μην το ξεχνάμε και για έναν ακόμα λόγο: η τραγωδία, αυτό το ανυπέρβλητο επίτευγμα του ανθρώπινου πολιτισμού, είναι επίτευγμα του πολιτεύματος των ανθρώπων το οποίο ονομάζεται δημοκρατία. Το τραγώδιον είναι αποτέλεσμα της συντριβής της δημοκρατίας και των ηθών που επικράτησαν ολίγον κατ’ ολίγον (ιστορικά «ανεπαισθήτως» θα λέγαμε, ακολουθώντας τον Καβάφη), κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Ακολούθησε, βέβαια, Μεσαίωνας. Και οι Λιτές επί αιώνες επιτέλεσαν σκληρότατο έργο. Επωφελές μεν, αλλά σκληρότατο.
Έτσι, για να ξέρουμε τι λέμε και προπαντός τι λένε εκείνοι που κραυγάζουν «να μην πολιτικοποιούμε» τη βαρβαρότητα που σοβεί τούτες τις ζοφερές ημέρες. Να μην πολιτικοποιούμε, πάει να πει, τις ατασθαλίες εις βάρος της δημοκρατίας από εκείνους που τους έχει ανατεθεί, ακριβώς, η προστασία της.
Γιατί τούτο είναι το μέγα επίδικο της ανάθεσης καθηκόντων στη δράκα των ανθρώπων οι οποίοι αναλαμβάνουν την ευθύνη της διακυβέρνησης και απολαμβάνουν την έγκριση των πολιτών προς εκπροσώπηση: το μέγα επίδικο, λοιπόν, είναι η διευθέτηση της δημοκρατίας, η οποία περιλαμβάνει όλες τις υπόλοιπες διευθετήσεις, υλικές και άυλες. Όταν οι κυβερνώντες δεν ανταποκρίνονται σ’ αυτό το καθήκον, τότε παύουν να «είναι» αιρετοί εκπρόσωποι. Η ιδιότητά τους εξαχνώνεται και μετατρέπονται σε τυχαία ομάδα, σφετεριστών. Γίνονται οι «οποιοιδήποτε» μιας άγριας ατασθαλίας του πολιτεύματος. Αυτά για τα «μπλα μπλα με εκλέξανε».
Αλλά ποιος είπε πως η δημοκρατία είναι απλό πολίτευμα; Ποιος είπε ότι «παρά δήμον ονείρων» είναι απλό πράγμα η πιστή τήρηση των όρων και των θεμελιωδών κανόνων για την πραγμάτωση τους; Απλή είναι πάντοτε και μόνον η καταστροφή.
Στην προκειμένη περίπτωση, η καταστροφή της δημοκρατίας. Αυτό το τραγώδιον που κρώζοντας και ουρλιάζοντας προσπαθεί να επιβάλει το επιτελικό, λεγόμενο, κράτος, το ηχείο του τρόμου που περιφέρει την ύβρη του στον καιρό και στους ανθρώπους.
«Μην πολιτικοποιείς» ρεκάζει, καθώς θερίζει ζωές, η Δυσνομία. Αλλά η έξοδος «δι’ ελέου και φόβου» από τούτη την τραγωδία είναι η ακριβώς αντίθετη: να κοινωνικοποιήσεις την πολιτική. Να υπάρξει κάθαρση που θα συμβεί στη μέση της ορχήστρας, στη Θυμέλη, μπροστά στα μάτια μιας κερκίδας κατάμεστης από πολίτες.
