Πολύ συχνά η Αριστερά αντιμετωπίζει με υπεροψία αυτό που ονομάζουμε «ποπ κουλτούρα», όμως δεν μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο όταν τον βλέπεις αφ’ υψηλού, πρέπει να βρίσκεσαι μέσα στα πράγματα, κοντά στον κόσμο, δίπλα του και όχι πάνω του.
Οι αναλύσεις της Αριστεράς για τα πολιτιστικά προϊόντα βασίζονται ακόμα στον θεωρητικό διαχωρισμό «υψηλής κουλτούρας» (που εξευγενίζει) και μαζικής / λαϊκής κουλτούρας (που εκμαυλίζει τις συνειδήσεις). Παρ' όλο που είναι ένας απαρχαιωμένος διαχωρισμός, συχνά επιμένει στον αριστερό χώρο. Η αφομοίωση αυτού του σχήματος καταλήγει συχνά στην απόρριψη των λαϊκών προϊόντων (της ποπ ή μαζικής κουλτούρας δηλαδή) χωρίς να γίνεται προσπάθεια κατανόησης τι είδους ικανοποίηση / ευχαρίστηση μπορεί να πάρει κάποιος από αυτήν. Για παράδειγμα, η «διαφυγή» από μια κουραστική καθημερινότητα, η ανάγκη «να ξεχαστείς», μπορεί να μην βοηθάει να καταλάβεις τις κοινωνικές συνθήκες της ύπαρξής σου, όμως την έχεις ανάγκη στο τέλος της μέρας. Ριάλιτι με δυσλειτουργικές οικογένειες π.χ., μπορεί να σε κάνουν να απενοχοποιήσεις τη δική σου λιγότερο τέλεια οικογένεια.
Η Αριστερά συχνά δεν κατανοεί ότι ο αποδέκτης / κοινό είναι πολύ πιο ενεργός στο πώς διαβάζει τα κείμενα, ακούει τη μουσική ή παρακολουθεί τηλεόραση. Για παράδειγμα, μπορεί να βλέπει "Big Brother" και να γελάει ή και να καταδικάζει. Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι συμφωνεί με το ήθος ή με τα μηνύματα. Ο τρόπος που καταναλώνουμε ένα πολιτιστικό προϊόν είναι πολύπλοκος, μπορεί να το αποδεχόμαστε, μπορεί και να το απορρίπτουμε.
Αντί λοιπόν να καταδικάζει κανείς αυτούς που παρακολουθούν το "Big Brother" ή να τους βλέπει αφ’ υψηλού, θα ήταν προτιμότερο να κατανοήσει τις πολύπλοκες διαδικασίες πρόσληψης.
Είναι άλλο να καταδικάζουμε τις δομές της βιομηχανίας που παράγει το "Big Brother" (το μιντιακό σύστημα που κοπιάρει προγράμματα, την επιδίωξη να παραχθεί φθηνό πρόγραμμα με χαμηλότερο κόστος, το κυνήγι της τηλεθέασης) και άλλο να καταδικάζουμε και να κριτικάρουμε αυτούς που το βλέπουν. Να θέλεις να ψυχαγωγηθείς, να γελάσεις με τα ανθρώπινα, να χαλαρώσεις το βράδυ στο σπίτι σου, δεν μπορεί να είναι καταδικαστέο.
Ίσως μάλιστα έτσι ερμηνεύεται γιατί πολλές φορές αποτυγχάνουν πολλά αριστερά εγχειρήματα, διότι συχνά τα διαπερνάει ενός είδους διδακτικισμός. Όπως, για παράδειγμα, στις ταινίες του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού». Και ο Ταρκόφσκι είναι σπουδαίος σκηνοθέτης, όμως δεν είναι για όλες τις ώρες. Η Αριστερά πρέπει να βρει τρόπους να μιλάει. Να φτιάξει κάτι διασκεδαστικό, ευχάριστο, ελαφρύ, λαϊκό και μαζικό, το οποίο σε κάποιο επίπεδο θα αγγίζει τον κόσμο.
* Η Μαρίνα Πρεντουλή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο East Anglia
