Αν η (ορθόδοξη) Εκκλησία συγκεντρώνει τόσο υψηλή εμπιστοσύνη των πολιτών όση καταγράφουν ορισμένες δημοσκοπήσεις (βλέπε έρευνα διαΝΕΟσις-ΕΚΚΕ του περασμένου Σεπτεμβρίου, που την κατατάσσει τέταρτη μετά τα πανεπιστήμια -πάλι καλά-, τον στρατό και την αστυνομία), τότε δεν διατρέχει τον κίνδυνο να πτωχεύσει. Ακόμη κι αν χάσει οριστικά κάθε κρατική επιδότηση.
Υποθέτουμε πως οι πιστοί της Εκκλησίας, που σήμερα τη χρηματοδοτούν αναγκαστικά ως φορολογούμενοι και εθελοντικά ως καλοί ενορίτες, δεν θα έχουν αντίρρηση να διαθέσουν κάτι από το υστέρημα ή το περίσσευμά τους για να εξασφαλίσουν ότι οι κληρικοί θα μισθοδοτούνται, οι ναοί θα λειτουργούν και ο πολυάνθρωπος μηχανισμός θα συνεχίσει το πνευματικό ή κοσμικό έργο του.
Ένας εθελοντικός εκκλησιαστικός φόρος, κατά το γερμανικό ή ιταλικό μοντέλο, θα έλυνε μια χαρά το πρόβλημα, δίνοντας μάλιστα επιλογές όχι μόνο για την «κρατούσα θρησκεία», αλλά και για άλλες θρησκείες και δόγματα, όσα τουλάχιστον μπαίνουν στη δοκιμασία της επίσημης αναγνώρισης. Αυτό θα ήταν μια θαυμάσια δοκιμασία για το βάθος της αφοσίωσης κάθε πιστού, που θα καλούταν να απαντήσει στο δίλημμα είτε να επιβεβαιώσει την πίστη του πληρώνοντας το ανάλογο φορολογικό τίμημα, είτε να «λουφάρει» προσβλέποντας στη συγχωρητική γενναιοδωρία του θεού του.
Αυτό είναι ο απλούστερος -και τελικά ο μόνος- τρόπος να διακοπεί διά παντός ο νοσηρός δεσμός Πολιτείας και Εκκλησίας. Όπως συμβαίνει σε όλα τα «κανονικά» κράτη του κόσμου που τόσο θαυμάζουν εκσυγχρονιστές και φιλελεύθεροι. Θα απλούστευε μάλιστα και την αναθεώρηση του άρθρου 3 του συντάγματος σε μόλις έξι λέξεις: Η ελληνική Πολιτεία είναι θρησκευτικά ουδέτερη. Τελεία. Μαζί με τον πολιτικό όρκο ως υποχρέωση κάθε κρατικού λειτουργού, αιρετού ή διορισμένου, θα έκλεινε η «προϊστορία» των 188 χρόνων του νέου ελληνικού κράτους. Όλα τα άλλα είναι ακροβατισμοί που απλώς μεταθέτουν ένα απλό βήμα εξορθολογισμού στον επόμενο, τον 22ο αιώνα.
Βεβαίως, ο «ιερός πόλεμος» που ξέσπασε με αφορμή τον συγχρονισμό συνταγματικής αναθεώρησης και «προσυμφώνου» για το οικονομικό διαζύγιο Εκκλησίας - Πολιτείας έχει και κάποια χρησιμότητα. Μάθαμε, για παράδειγμα, ότι η ορθόδοξη ελλαδική Εκκλησία εξακολουθεί να κατέχει τουλάχιστον το 1% της ελληνικής επικράτειας σε γη και εκατοντάδες ακίνητα. Αλήθεια; Και πώς τα απέκτησε; Κυρίως με τα χρυσόβουλα των βυζαντινών αυτοκρατόρων λένε. Πλάκα κάνουμε, ε; Αν αναγνωρίζουμε τα αυτοκρατορικά χρυσόβουλα, τότε αντί συνταγματικής αναθεώρησης ας επαναφέρουμε τον ιουστινιάνειο κώδικα. Καινοτόμο μεν στην εποχή του, αλλά βάση της νοσηρής σύμφυσης Πολιτείας και Εκκλησίας.
Μάθαμε επίσης ότι το κράτος «χρωστάει» την κρατική επιδότηση της Εκκλησίας ως αντάλλαγμα για «δημευθείσα» στο παρελθόν περιουσία της. Αλήθεια; Και πόση ήταν αυτή η περιουσία; Πώς αποτιμήθηκε ώστε να εκτιμάται πως, έπειτα από κάλυψη της μισθοδοσίας των κληρικών για ογδόντα χρόνια, το κράτος οφείλει να διαιωνίσει την επιδότηση;
Μας υπενθυμίζουν, επίσης, ότι θα χρηματοδοτούμε εσαεί 10.000 κληρικούς, 1 ανά 1.000 κατοίκους. Λογική αναλογία για ένα κράτος που διαθέτει 1 αστυνομικό ανά 210 κατοίκους και 1 στρατιωτικό ανά 100 κατοίκους (εν καιρώ ειρήνης), αλλά μόλις 1 νοσοκομειακό γιατρό ανά 1.400 κατοίκους. Ας υποθέσουμε πως τις υπηρεσίες των ενστόλων τις απολαμβάνουν ισότιμα οι πολίτες της χώρας (και των νοσοκομειακών γιατρών τις στερούνται επίσης ισότιμα). Τις υπηρεσίες των κληρικών πόσοι ακριβώς τις απολαμβάνουν; Πώς μετριέται η «παραγωγικότητά» τους; Με τον αριθμό λειτουργιών, τελετών και εξομολογήσεων;
Τουλάχιστον 1 εκατ. πολίτες και φορολογούμενοι της χώρας δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Είναι παλαιοημερολογίτες, καθολικοί, μουσουλμάνοι, ευαγγελιστές, πεντηκοστιανοί, βουδιστές, ινδουιστές, άθεοι ή άθρησκοι. Τι λόγους έχουν να επιδοτούν τη μισθοδοσία των ορθόδοξων κληρικών; Η καλώς διακηρυσσόμενη θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους στο υπό αναθεώρηση άρθρο 3 του συντάγματος έχει νόημα μόνο εφόσον δεν καταστρατηγείται το αμέσως επόμενο άρθρο 4, περί ισότητας («Oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου. Oι Έλληνες και οι Eλληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις».) Μια αυστηρή τήρηση της ισότητας στο ισοζύγιο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων θα σήμανε ή ότι το κράτος επιδοτεί ισότιμα την άσκηση κάθε νόμιμης θρησκείας ή ότι αποσύρεται οριστικά απ’ αυτή, αφήνοντας τους πιστούς να διαμορφώσουν αυτόνομα και ελεύθερα το οικονομικό αντίτιμο της πίστης τους.
