«Νερό στο κρασί» της φαίνεται ότι είναι έτοιμη να βάλει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας στην εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, παρά το γεγονός ότι ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή της εφαρμογής του μέτρου και από τον επόμενο μήνα αναμένεται η επέκτασή του στη βιομηχανία και στο λιανικό εμπόριο, που θα αφορά συνολικά 100.000 επιχειρήσεις και 600.000 εργαζόμενους.
Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από την εικόνα της αγοράς εργασίας, αλλά και από όσα υποστήριξε επισήμως ο ΣΕΒ σε πρόσφατη ημερίδα, παρουσία της υπουργού Εργασίας Δ. Μιχαηλίδου, επισημαίνοντας ότι η εφαρμογή του μέτρου δεν σημαίνει αυτομάτως αποτελεσματικότητα για τα δικαιώματα των εργαζομένων, όπως η τήρηση από την πλευρά των επιχειρήσεων των ωραρίων ή της καταβολής των υπερωριών. Ενώ μπορεί, όπως σημειώνει, να συσσωρεύσει «γραφειοκρατικές υποχρεώσεις» και εμπόδια στην ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων, οδηγώντας ακόμα και στο αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Παραβατικότητα στο 50%
Και βέβαια η συγκεκριμένη τοποθέτηση δεν σημαίνει κάποια «φιλεργατική» προσέγγιση των βιομηχάνων, αντίθετα εκλαμβάνεται ως διατήρηση συνολικά των «εργοδοτικών κεκτημένων», όπως η ευελιξία στα ωράρια εργασίας και οι απλήρωτες υπερωρίες που αφορούν σχεδόν το 80% των παραβάσεων στους ελέγχους του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ). Είναι χαρακτηριστικό ότι σε σύνολο 580 επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν πρόσφατα στο 50% διαπιστώθηκαν παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας. Από τους 5.152 εργαζόμενους που ελέγχθηκαν οι 767 βρέθηκαν θιγόμενοι: 29 ως αδήλωτοι και 576 για παραβίαση χρονικών ορίων εργασίας, ενώ οι λοιπές παραβάσεις που διαπιστώθηκαν ήταν μόλις 162.
Η δημοσιοποίηση της επέκτασης της ψηφιακής κάρτας εργασίας σε βιομηχανία και εμπόριο (έχουν προηγηθεί τράπεζες, σούπερ μάρκετ και εταιρείες σεκιούριτι, ενώ από το καλοκαίρι θα επεκταθεί πιλοτικά σε τουριστικές επιχειρήσεις και στην εστίαση, καθώς «δεν είναι πρόθεσή μας να λειτουργήσουμε με τον «βούρδουλα», τιμωρητικά, όπως υποστήριξε η υπουργός Εργασίας) συνοδεύτηκε από μια σημαντική ανατροπή, που ευνοεί τη διατήρηση των παραβατικών πρακτικών και κυρίως της ελαστικότητας της εργασίας που επιδιώκουν οι εργοδότες, επικαλούμενοι συνήθως έκτακτες ανάγκες στη λειτουργία και στην παραγωγή.
Ωράριο και υπερωρίες με διευθυντικό δικαίωμα
Και αυτό καθώς η Υπουργική Απόφαση για την επέκταση της ψηφιακής κάρτας εργασίας προβλέπει την κατάργηση του προαναγγελτικού συστήματος καταχώρισης των αλλαγών στο ωράριο, αλλά και συνολικά του χρόνου εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών. Η λεγόμενη «απολογιστική καταχώριση» στο ηλεκτρονικό σύστημα Εργάνη ΙΙ σημαίνει ότι εργοδότες και επιχειρήσεις μπορούν πλέον εκ των υστέρων, δηλαδή στο τέλος κάθε μήνα, να δηλώνουν τις μεταβολές στις οποίες έχουν προχωρήσει στο ωράριο εργασίας το προηγούμενο διάστημα. Με άλλα λόγια, η ψηφιακή κάρτα εργασίας μπορεί να αποδειχθεί «γράμμα κενού περιεχομένου», καθώς με την απολογιστική καταχώριση των αλλαγών διατηρείται ανέπαφο το διευθυντικό δικαίωμα στην εφαρμογή του χρόνου εργασίας, συμπεριλαμβανομένων και των υπερωριών των εργαζομένων, καθώς οι όποιες αλλαγές με τον τρόπο αυτό «νομιμοποιούνται» και δηλώνονται στο τέλος κάθε μήνα.
ΣΕΒ: Αγκυλώσεις
Ακόμα και με αυτή τη σημαντική αλλαγή, που λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό «προστατευτικά» για τους εργοδότες, ο ΣΕΒ ζητά ακόμα μεγαλύτερη ευελιξία, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να μιλά για αγκυλώσεις που αποτρέπουν τις ακόμα καλύτερες αμοιβές για περισσότερη εργασία! «Η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας δεν αποτελεί από μόνη της εχέγγυο, αλλά πρέπει να συμπληρώνεται από ρεαλισμό και λειτουργικότητα προκειμένου να είναι αποτελεσματική... Ο στόχος μας σήμερα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση του παράδοξου: Οι εργαζόμενοι θέλουν να δουλέψουν παραπάνω, οι επιχειρήσεις να θέλουν να δώσουν καλύτερες αμοιβές, αλλά ρυθμιστικές αγκυλώσεις να αποτρέπουν και τις δυο πλευρές».
Ευελιξία και μισθοί μικρότεροι από 700 ευρώ
Πάντως η εικόνα της αγοράς εργασίας, όπως αποτυπώνεται στην ετήσια έκθεση της Εργάνη, για το 2023 έχει δύο πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: μεγάλη ευελιξία και χαμηλούς μισθούς. Συγκεκριμένα, 1 στους 4 εργαζόμενους εργάζεται με καθεστώς ελαστικής απασχόλησης, ενώ τουλάχιστον 1 στους 3 αμείβεται με αποδοχές μικρότερες του κατώτατου μισθού, δηλαδή κάτω από τα 700 ευρώ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, ενώ η απασχόληση αυξήθηκε συνολικά το 2023 κατά 47.000 θέσεις εργασίας, σημαντικό μέρος αφορά εργασία λίγων ωρών την εβδομάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι θέσεις εργασίας για απασχόληση μέχρι 2 ώρες την εβδομάδα αυξήθηκαν σε σχέση με το 2022 κατά 6.010, ενώ η εβδομαδιαία απασχόληση εργαζομένων από 20 έως 35 ώρες αυξήθηκε κατά 4.920. Συνολικά, οι εργαζόμενοι με ευέλικτες μορφές εργασίας και με μερική απασχόληση αφορούν 1 στις 4 θέσεις απασχόλησης, αγγίζοντας συνολικά τις 500.000. Από 20 έως 35 ώρες την εβδομάδα απασχολούνται 268.182 εργαζόμενοι, από 10 έως 20 ώρες την εβδομάδα 215.857 εργαζόμενοι και με απασχόληση από 4 έως και 10 ώρες 61.410 εργαζόμενοι. Όπως αναφέραμε, με απασχόληση μέχρι 4 ώρες την εβδομάδα καταγράφονται 350.000 εργαζόμενοι.
