Η κυβέρνηση μετά από αρκετή καθυστέρηση φέρνει προς ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο για τους servicers, δηλαδή τους διαχειριστές των κόκκινων δανείων που έχουν κατά κανόνα πουλήσει στα ποικιλώνυμα funds του εξωτερικού οι ελληνικές τράπεζες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το πλέον θετικό για τους υπερχρεωμένους δανειολήπτες τμήμα του νομοσχεδίου αφορά την υιοθέτηση Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορά την υποχρεωτική διαφάνεια των στοιχείων για την εξέλιξη του δανείου και την παροχή πλήρους πληροφόρησης προς τους δανειολήπτες, κάτι που τουλάχιστον τμήμα των servicers απέφευγε συστηματικά να κάνει είτε από οργανωτική αδυναμία (στην καλύτερη περίπτωση) είτε εκ προθέσεως, όπως καταμαρτυρεί πλήθος καταγγελιών μέχρι σήμερα. Από την άλλη πλευρά -πλην της ενσωμάτωσης της Κοινοτικής Οδηγίας-, στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται και διατάξεις που αφορούν τον εξωδικαστικό συμβιβασμό βάσει πλατφόρμας, με στόχο τη διεύρυνση της περιμέτρου των ωφελούμενων κόκκινων δανειοληπτών. Δεδομένου, όμως, ότι ως ευάλωτα θεωρούνται τα νοικοκυριά με νόμο που τα όριζε το 2014, τα εισοδηματικά κριτήρια αλλά και τα τεκμήρια που στο μεταξύ έχουν οριστεί περιορίζουν την περίμετρο εφαρμογής των νέων μέτρων σε 2.500 δανειολήπτες, ενώ οι αρρύθμιστες υποθέσεις είναι δεκάδες χιλιάδες και συνήθως αντιμετωπίζονται… διά του πλειστηριασμού. Εν γένει θεωρείται πολύ αμφίβολο αν το νέο πλαίσιο θα αυξήσει ουσιαστικά τις μόλις 10.000 υποθέσεις που έχουν οδηγηθεί στον εξωδικαστικό.
Στο όριο
Η Κοινοτική Οδηγία που τα κράτη-μέλη θα έπρεπε να υιοθετήσουν μέχρι τις 31/12/23 περιλαμβάνει στοιχεία που ενισχύουν απολύτως τη διαφάνεια μέσω της υποχρέωσης να δίνουν με κάθε τρόπο -και ηλεκτρονικά- κάθε στοιχείο που αφορά το δάνειο και την εξέλιξή του. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται:
* Οι αγοραστές δανείων (funds) και οι διαχειριστές πιστώσεων (servicers) υποχρεούνται να διαθέτουν ηλεκτρονικό σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης, μέσω του οποίου θα παρέχουν στον δανειολήπτη ενημέρωση άμεσα και με ανανέωση των στοιχείων σε μηνιαία τουλάχιστον βάση για την οφειλή του, η οποία θα περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει ο δανειολήπτης, αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκων, προμηθειών, τυχόν άλλων χρεώσεων, καθώς και σχετικά με το ισχύον επιτόκιο, την περιοδικότητα των δόσεων, το ύψος τους, την ημερομηνία πληρωμής τους, το τρέχον υπόλοιπο, καθώς και τον λογαριασμό εξυπηρέτησης της οφειλής.
* Το ηλεκτρονικό σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης θα πρέπει να έχει τεθεί σε λειτουργία το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024. Έως τότε οι servicers υποχρεούνται να παρέχουν εγγράφως τις πληροφορίες αυτές (ύψος οφειλής, δόσεις, επιτόκιο κ.λπ.) σε κάθε δανειολήπτη μετά από αίτησή του εντός 30 ημερών το αργότερο.
* Να προστατεύουν τα προσωπικά στοιχεία και την ιδιωτική ζωή των δανειοληπτών (σύμφωνα με τη νομοθεσία για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών).
* Να επικοινωνούν με τους δανειολήπτες με τρόπο που δεν συνιστά παρενόχληση, καταναγκασμό ή αθέμιτη επιρροή.
* Να γνωστοποιούν στον δανειολήπτη εγγράφως, σε γλώσσα σαφή και κατανοητή, μετά από οποιαδήποτε μεταβίβαση πίστωσης και πάντα πριν από την πρώτη είσπραξη οφειλών, αλλά και όποτε ζητείται από τον δανειολήπτη, μεταξύ άλλων πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει ο δανειολήπτης κατά τη στιγμή της γνωστοποίησης, με αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκων, προμηθειών και άλλων επιτρεπόμενων χρεώσεων.
* Να γνωστοποιούνται η ονομασία, η διεύθυνση και τα στοιχεία επικοινωνίας του αγοραστή των πιστώσεων (funds), καθώς και των αρμόδιων Αρχών στις οποίες ο δανειολήπτης μπορεί να υποβάλει καταγγελία.
* Να καθιερώσουν διαφανείς, άμεσες και δωρεάν διαδικασίες για τη διαχείριση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
* Απαγορεύεται η μονομερής τροποποίηση του επιτοκίου.
* Παρέχεται η δυνατότητα στους servicers να χορηγούν δάνεια σε δανειολήπτες, των οποίων τις πιστώσεις διαχειρίζονται οι ίδιοι ή άλλοι servicers, με αποκλειστικό σκοπό την αναχρηματοδότηση των πιστώσεων ή την αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης. Ενώ δεν επιτρέπεται, όμως, να αποκτούν με οποιονδήποτε τρόπο (ούτε με πλειστηριασμό) ακίνητα που συνδέονται με τα δάνεια που διαχειρίζονται.
Οι ποινές που προβλέπονται για όσους παραβιάζουν τις υποχρεώσεις αυτές περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ.
Ο εξωδικαστικός
Πλην όσων αναφέρθηκαν εισαγωγικά, παρά τις κυβερνητικές διακηρύξεις, παραμένει η δυνατότητα του πιστωτή (τράπεζας ή fund ή servicer) να προσφεύγει δικαστικά και να αμφισβητεί το αποτέλεσμα που θα δίνει ο αλγόριθμος της νέας πλατφόρμας, παρέχοντας όμως κάποιες δυνατότητες απόδειξης της ευαλωτότητας του δανειολήπτη, καθώς μέχρι τώρα το 50% των αιτήσεων που απορρίπτονται από τις τράπεζες αφορά ευάλωτα νοικοκυριά. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ευάλωτοι ορίζονται οι οφειλέτες με εισόδημα έως 7.000 ευρώ, συν 3.500 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο, με ανώτατο όριο τις 21.000 ευρώ και αξία ακίνητης περιουσίας έως 120.000 ευρώ, συν 15.000 ευρώ για κάθε παιδί, με ανώτατο όριο τις 180.000 ευρώ. Τα κριτήρια αυτά αφορούν μόνο 2.500 δανειολήπτες και αν υπάρξει κάποια διεύρυνσή τους με βάση κάποια ειδική τροποποίηση, που έγινε άπαξ όμως, για τη χορήγηση κάποιου επιδόματος, η περίμετρος μπορεί να αυξηθεί στους 4.000 δανειολήπτες. Τέλος, θετικός πρέπει να θεωρηθεί ο καθορισμός στο 3% σταθερού επιτοκίου για 3 έτη. Μέχρι τώρα το επιτόκιο για τα χρέη προς τους χρηματοπιστωτικούς φορείς είναι euribor συν 2,5 μονάδες για εξασφαλισμένες οφειλές και συν 3 μονάδες για μη εξασφαλισμένες οφειλές, δηλαδή ξεπερνά το 6%-7%.
