Φορολογικά μέτρα ελάφρυνσης των μισθωτών, των αγροτών, των αυτοαπασχολούμενων και των μικρομεσαίων επιχειρηματιών, που αγγίζουν τα 3 με 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ, περιλαμβάνονται στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (για τα ίδια μέτρα η κοστολόγηση Σκέρτσου φτάνει στα 4,47 δισεκατομμύρια ευρώ…). Ειδικότερα πρόκειται για:
1. Μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα καύσιμα στον κατώτερο συντελεστή της Ε.Ε. (πετρέλαιο κίνησης, πετρέλαιο θέρμανσης, βενζίνη, φυσικό αέριο): 1,5 δισ. ανά έτος.
2. Μη καταβολή ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο: 160 εκατ. ανά έτος.
3. Μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα: 960 εκατ. ανά έτος συνολικά.
Η κοστολόγηση αυτή είχε δοθεί από την αξιωματική αντιπολίτευση στη δημοσιότητα λίγο μετά την ανακοίνωση των σχετικών προτάσεων από τον Αλέξη Τσίπρα στο πλαίσιο της ΔΕΘ. Σ’ αυτά πρέπει να αθροιστεί και το κόστος για τα δημόσια ταμεία που θα προκύψει από την άνοδο του αφορολόγητου στις 10.000 ευρώ για όλους, των αυτοαπασχολούμενων και των ελευθέρων επαγγελματιών συμπεριλαμβανομένων, μέτρο που εκτιμάται πως θα ελαφρύνει τα φορολογικά βάρη των μικρομεσαίων κατά 400 εκατομμύρια ευρώ περίπου. Επιπλέον, παρόμοιο κόστος θα έχει και η προστεθείσα κατάργηση του φόρου επιτηδεύματος, που με βάση τον προϋπολογισμό του 2023 ανέρχεται σε 443 εκατομμύρια ευρώ συνολικά. Δηλαδή περί τα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Επιπλέον, στα μέτρα αυτά θα πρέπει να συνυπολογιστούν και τα σχετιζόμενα με το πρόγραμμα ελάφρυνσης και εξυπηρέτησης του ιδιωτικού χρέους. Στο σχετικό πακέτο που έχει εξαγγελθεί περιλαμβάνεται η ρύθμιση σε 120 δόσεις και για χρέη προς το Δημόσιο με διαγραφή μέρους τους, μέτρο που μάλλον έσοδα θα φέρει στα κρατικά ταμεία, παρά δαπάνη.
Για τα μέτρα αυτά, στην κοστολόγηση που έδωσε προ δεκαημέρου ο Άκης Σκέρτσος στη δημοσιότητα (και την οποία η ηγεσία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους διέψευσε ότι έκανε), υπολογίζεται πως η εφαρμογή των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. από μια προοδευτική κυβέρνηση θα έχει τα εξής κόστη για το δημόσιο ταμείο:
1. Αφορολόγητο στις 10.000 ευρώ για όλους (ελεύθερους επαγγελματίες, μισθωτούς, συνταξιούχους, αγρότες, εργαζόμενους με μπλοκάκι): 455 εκατομμύρια ευρώ.
2. Μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα στον χαμηλότερο συντελεστή: 1.490 εκατ.
3. Μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα στον κατώτερο συντελεστή της Ε.Ε.: 2.014 εκατ.
4. Κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος: 443 εκατ.
5. Κατάργηση του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο (αναφέρεται ελάχιστο εκτιμώμενο κόστος): 76 εκατ.
Σύνολο: 4,478 δισεκατομμύρια ευρώ - πάντα κατά την κυβέρνηση Μητσοτάκη
Από την ανάγνωση και μόνο των μέτρων είναι εμφανές ότι οι φορολογικές ελαφρύνσεις αφορούν το 95% των φορολογουμένων και κυρίως, σε συνδυασμό με τα μέτρα διευθέτησης του ιδιωτικού χρέους, θα αυξήσουν σημαντικά το διαθέσιμο εισόδημα της συντριπτικής πλειονότητας των πολιτών. Αυτό με τη σειρά του θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην ιδιωτική κατανάλωση και κατά συνέπεια στη μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ.
Φορολόγηση των υπερκερδών
Στο πακέτο των εξαγγελθέντων μέτρων από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. περιλαμβάνεται και η φορολόγηση με συντελεστή 90% των υπερκερδών των διυλιστηρίων, των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας και όσων κερδοσκόπησαν ασυστόλως εκμεταλλευόμενοι την ενεργειακή κρίση και το παιχνίδι με τις τιμές. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που είχαν γίνει πριν ολοκληρωθεί το 2022, το ποσό που θα εισπραχθεί από το Δημόσιο από τη φορολόγηση αυτή θα ανέλθει σε περισσότερα από 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ελάφρυνση του κεφαλαίου από τη Ν.Δ.
Σε αντίθεση με τα του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., το σύνολο (πλην δύο) των εξαγγελθέντων προγραμματικών μέτρων της Ν.Δ. από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο μέτωπο της φορολογίας αποσκοπεί στην ελάφρυνση του κεφαλαίου, κάτι που κατά σύστημα έκανε και στην τετραετία 2019-2023 η κυβέρνηση Μητσοτάκη (μείωση φορολογικού συντελεστή φορολόγησης Α.Ε. και μερισμάτων, αύξηση στις 800.000 ευρώ ανά γονέα και τέκνο του αφορολόγητου των γονικών παροχών).
Στο πλαίσιο αυτό, ο Κ. Μητσοτάκης εξήγγειλε:
1. Αύξηση του αφορολογήτου ορίου κατά 1.000 ευρώ (χωρίς όμως να περιλαμβάνει ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους κ.λπ.).
2. Σταδιακή κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος έως το 2027.
3. Μείωση τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% μεσοσταθμικά από 1.1.2025.
4. Μείωση κατά 1 επιπλέον μονάδα των ασφαλιστικών εισφορών.
5. Μείωση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων από 0,5% σε 0,2% (ήταν 1% μέχρι το 2019).
6. Μείωση 50% του φόρου που επιβάλλεται στις χρηματιστηριακές συναλλαγές.
Η κυβερνητική πλευρά, πλην της γενικής διαβεβαίωσης ότι το πρόγραμμά της είναι κοστολογημένο, δεν παρουσίασε αναλυτικό κοστολόγιο. Μέχρι τώρα η πηγή χρηματοδότησης των κουπονιών (pass) που μοίραζε ήταν τα υπερέσοδα 4,5 δισ. λόγω του πληθωρισμένου ΦΠΑ.
Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στην κυβέρνηση, η χρηματοδότηση των εξαγγελιών Μητσοτάκη προϋποθέτει αύξηση του ΑΕΠ 3% ετησίως και διψήφιο ποσοστό σχηματισμού ακαθάριστου παγίου κεφαλαίου (επενδύσεων δηλαδή). Ήδη για το 2023 το υπουργείο Οικονομικών «δίνει» αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,3%, κάτι πάντως που δεν ευνοείται από τη συνεχή αύξηση των επιτοκίων.
Κέρδη υψηλότερα του 2007 για τις μεγάλες επιχειρήσεις
Ενώ όλες οι μετρήσεις (ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat, Ινστιτούτα ΓΣΕΕ και ΓΣΕΒΕΕ κ.ά.) δείχνουν ότι 1 στις 3 επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν άμεσα τον κίνδυνο χρεοκοπίας, ότι πάνω από το 50% των μικρομεσαίων είναι υπερχρεωμένοι, ότι μέγα μέρος της κοινωνίας αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα στέγης και διατροφής, ότι η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά τα τελευταία χρόνια στις τρεις τελευταίες θέσεις των 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση το ΑΕΠ εκπεφρασμένο σε μονάδες αγοραστικής δύναμης… Ενώ όλα αυτά συμβαίνουν, οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις -των τραπεζών συμπεριλαμβανομένων- έχουν… γιορτή.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχουν δει μέχρι στιγμής το φως της δημοσιότητας, το 2022 οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο κατέγραψαν ρεκόρ κερδών, ξεπερνώντας ακόμη και την περίοδο 2007-2008, που το ΑΕΠ της χώρας βρέθηκε στο υψηλότερο σημείο της ιστορίας του, δηλαδή στα 240 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το ρεκόρ κερδών είχε σημειωθεί το 2007 με κέρδη 11,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Βεβαίως, τότε υπήρχαν στο Χρηματιστήριο 50 εταιρείες περισσότερες από σήμερα.
Τώρα τα κέρδη αναμένεται να ξεπεράσουν κατά πολύ τα 12 δισεκατομμύρια, καθώς οι πρώτες 17 εταιρείες έχουν δημοσιεύσει ισολογισμούς με κέρδη 5,2 δισεκατομμύρια, ενώ οι τράπεζες επέστρεψαν στην κερδοφορία καταγράφοντας για το 2022 καθαρό αποτέλεσμα 4,57 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ποια κρίση;
Η κατακρήμνιση των πραγματικών αμοιβών μέσα από τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων αλλά και η σκανδαλώδης εύνοια προς περίπου τριάντα μεγάλες επιχειρήσεις ως προς τις αναθέσεις μεγάλων έργων και ως προς την πρόσβασή τους στα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης είναι η μία αιτία της εκρηκτικής κερδοφορίας.
Παράλληλα, η τεράστια μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις Α.Ε. στο 22% και στο 5% για τη διανομή των κερδών ίσως είναι ακόμη μία αιτία.
Ομως χρυσή ευκαιρία αποτέλεσε για ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων η έμμεση χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό με τεράστια κεφάλαια μέσω των διάφορων «pass» και επιδοτήσεων. Ειδικά για τα διυλιστήρια και τους παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος, επιχειρήσεις για τις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. προτείνει τη φορολόγηση των υπερκερδών τους για το 2022 με 90%. Επιπλέον, στο πρόγραμμά του περιλαμβάνει και την αύξηση του συντελεστή επί των μερισμάτων από το 5% στο 10% για μερίσματα μεγαλύτερα των 50.000 ευρώ ετησίως.
Αλλά και οι συνθήκες που δημιούργησαν η πανδημία, η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός μαζί με τα προγράμματα άφθονης πρόσβασης στα χρήματα των ευρωπαϊκών ενισχύσεων συμπλήρωσαν τις αιτίες αυτής της έκρηξης.
Διυλιστήρια και τράπεζες
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των μεγάλων αλλά και μικρών μονάδων διύλισης πετρελαιοειδών και των τραπεζών. Ειδικότερα:
* Ρεκόρ κερδοφορίας σημείωσε η Motor Oil το 2022, με τα κέρδη της, μετά την αφαίρεση των οφειλόμενων φόρων, να διαμορφώνονται στα 967,2 εκατ., έναντι κερδών 202,36 εκατ. το 2021 (δηλαδή πάνω από +400%).
* Στο 1 δισ. εκτοξεύθηκαν τα κέρδη της HelleniQ Energy (πρώην ΕΛ.ΠΕ.) το 2022, δηλαδή στο υψηλότερο σημείο της ιστορίας της, καταγράφοντας αύξηση στης τάξης του 250% σε σχέση με το 2021.
* Υψηλότατες κερδοφορίες, αν και σε τεράστια απόσταση από τις δύο προαναφερθείσες επιχειρήσεις, κατέγραψαν και οι μικρότερες του κλάδου Ελινόιλ και Revoil.
* Οι τράπεζες το 2022 επέστρεψαν σε τροχιά κερδοφορίας και παρουσίασαν προ φόρων κέρδη 4,57 δισ. ευρώ, έναντι ζημίας 4,44 δισ. ευρώ το 2021. Τα καθαρά κέρδη των τεσσάρων συστημικών τραπεζών για το 2022 διαμορφώθηκαν σε 3,269 δισ. ευρώ.
Πάροχοι ρεύματος και σούπερ μάρκετ
Η ΔΕΗ κατέγραψε αυξημένη λειτουργική κερδοφορία παρά τη μεγάλη αύξηση των λειτουργικών δαπανών και κυρίως των δαπανών για αγορές ενέργειας και για φυσικό αέριο. Συγκεκριμένα, τα κέρδη προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων (EBITDA) διαμορφώθηκαν στα 953,7 εκατομμύρια ευρώ. Για τους άλλους μεγάλους παρόχους ρεύματος, επειδή τα κέρδη τους ενοποιούνται στις μητρικές τους Μυτιληναίος, ΤΕΡΝΑ, ΔΕΗ κ.λπ., δεν είναι ακόμη εύκολο να καταγραφεί η ακριβής εικόνα.
Για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ επίσης δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ακριβής καταγραφή, καθώς σχεδόν όλες οι εταιρείες του κλάδου δεν είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο και έχουν ακόμη χρονικά περιθώρια δημοσίευσης των ισολογισμών τους.
Ναυτιλιακές
Καθαρά κέρδη που ξεπερνούν τα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια καταγράφουν οι μεγαλύτερες ναυτιλιακές, ποσό που εν συνόλω θα είναι πολύ μεγαλύτερο. Η αύξηση σε τεράστια επίπεδα λόγω της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία για όλες τις κατηγορίες των φορτίων οδήγησε στο αποτέλεσμα αυτό. Βεβαίως, η συντριπτική πλειονότητα των ναυτιλιακών κάνει τις «δουλειές» της εκτός ευρωπαϊκής ηπείρου. Δεν παύει όμως να είναι σημαντική η ανάμειξη των ιδιοκτητών τους στην εσωτερική πολιτική και οικονομική ζωή μέσω της παρουσίας τους στα ΜΜΕ, στο real estate και στον τουρισμό.
