Το διαχρονικό πρόβλημα του οικονομικού υποδείγματος ανάπτυξης παραμένει ο «Τιτανικός» της ελληνικής οικονομίας και η επίλυσή του είναι η μόνη ελπίδα για παραγωγική ανασυγκρότηση και κοινωνική ανάταση. Συνεχίζει να δημιουργεί ελλείμματα που τροφοδοτούν το χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, και προσαρμόζει τις μορφές του ανάλογα με την παγκόσμια συγκυρία και την εσωτερική πολιτική κατάσταση, συσσωρεύοντας πλούτο σε λίγους και ρίχνοντας στον Καιάδα της απελπισίας τους πολλούς.
Τρανταχτό παράδειγμα, η οικονομική μεγέθυνση των πρώτων μηνών του 2022, που αντισταθμίστηκε στον μεγαλύτερο βαθμό από εισαγωγές αγαθών, ενώ η αναιμική συμβολή των επενδύσεων, ξένων και εγχωρίων, εξαΰλωσε τη δυναμική της ακολουθώντας μη παραγωγικές επιλογές.
Ενώ η ιδιωτική κατανάλωση και οι εξαγωγές υπηρεσιών ήταν ενθαρρυντικές, η αρνητική συμβολή τής δημόσιας κατανάλωσης, παρά τις σημαντικές δημοσιονομικές παρεμβάσεις για την αύξηση του κόστους ενέργειας, ισοσταθμίστηκαν από την αδυναμία του ελληνικού παραγωγικού συστήματος να δημιουργήσει τον απαραίτητο όγκο από αναγκαία αγαθά και υπηρεσίες.
Η αύξηση κατανάλωσης κατά 9,5% των πρώτων μηνών στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο από δημοσιονομικά μέτρα που υιοθετήθηκαν ενάντια στην αύξηση του κόστους ενέργειας, ταυτόχρονα με την επιδοματική πολιτική ενάντια στην αύξηση του πληθωρισμού και των βασικών αναγκαίων αγαθών. Η αύξηση των πωλήσεων λιανικής κατά 3,2% είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση στις εισαγωγές κατά 14,1% έναντι των εξαγωγών, που αυξήθηκαν κατά 5,5%, επιβαρύνοντας με αυτόν τον τρόπο το ισοζύγιο πληρωμών.
Επενδύσεις που… διέπρεψαν
Οι επενδύσεις κατά τη διάρκεια του πρώτου εννεαμήνου του 2022 αυξήθηκαν κατά 10,2%, υπηρετώντας όμως το λαθεμένο μοντέλο παραγωγής, συμβάλλοντας στην επιβάρυνση του ισολογισμού και του χρέους.
Αναφέρω αναλυτικά τις υποκατηγορίες επενδύσεων που διέπρεψαν:
- Λοιπές κατασκευές (αύξηση 17,6%): Εκτός της παραγωγής τσιμέντου και λοιπών αδρανών, μεγάλο μέρος των επενδυτικών εισροών «μεταναστεύουν» αμέσως για μηχανήματα έργων, ηλεκτρολογικό και μηχανολογικό εξοπλισμό, βιομηχανικά υλικά κατασκευών (χημικά και μεταλλικά), λογισμικά και υπολογιστές υποστήριξης έργου κ.λπ.
- Κατασκευές κατοικίας (αύξηση 13,3%): Ακολουθούν τις λοιπές κατασκευές, με το επιβαρυντικό ότι δεν συνεισφέρουν στη δημιουργία υποδομών που υποστηρίζουν την οικονομία.
- Μεταφορικός εξοπλισμός (αύξηση 11,9%): Τα logistics είναι απαραίτητα στο εμπόριο και στη μεταποίηση, αλλά από την επένδυση δεν επωφελείται η εγχώρια βιομηχανία, γιατί όλος ο εξοπλισμός είναι εισαγόμενος.
- Στο τέλος βρίσκονται οι επενδύσεις σε μηχανολογικό και τεχνολογικό εξοπλισμό (αύξηση 7%), που συμβάλλουν στην ανάπτυξη μεταποιητικής δραστηριότητας και επιδρούν στην αλλαγή τού οικονομικού υποδείγματος.
Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς αντιμετωπίζεται η ελληνική παραγωγή είναι προκήρυξη δράσης της Γ.Γ. Βιομηχανίας στον πυλώνα «Ιδιωτικές Επενδύσεις και Μετασχηματισμός της Οικονομίας» και στη Δράση 16721 «Επιτάχυνση της Έξυπνης Μεταποίησης», με πεδίο δράσης τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), δηλαδή το 99% της ελληνικής μεταποίησης.
Τα 73.224.620 ευρώ που διαθέτει το πρόγραμμα είναι παντελώς ανεπαρκή για τις εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις που βρίσκονται στραγγαλισμένες από ρευστότητα τεχνηέντως, εκτός κάθε κρατικής και τραπεζικής χρηματοδότησης.
Το εύρος της χρηματοδότησης, που δεν δύναται να είναι μικρότερο των 250.000 ευρώ και να υπερβαίνει το ποσό των 6.000.000 ευρώ, επιτρέπει την είσοδο στο πρόγραμμα μόνο μερικών δεκάδων επιχειρήσεων.
Φυσικά, με την ανυδρία επενδυτικών προγραμμάτων για ΜμΕ το 2022, το 38,6% των μικρών επιχειρήσεων εκφράζει φόβους για αναστολή λειτουργίας. Παρ’ όλο το τοξικό περιβάλλον, το 29,8% των ΜμΕ κάνει κάποια μορφή επένδυσης, αλλά μόνο για το 15% αυτών που επένδυσαν το ύψος της επένδυσης υπερβαίνει τις 5.000 ευρώ. Έτσι, η πρόσκληση της κυβέρνησης και της Γ.Γ. Βιομηχανίας με τον μεγαλεπήβολο τίτλο «Επιτάχυνση της Έξυπνης Μεταποίησης» φαντάζει προκλητική.
Πρωταρχικός στόχος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στο νέο κυβερνητικό πρόγραμμα που θα υλοποιήσει είναι οι καθαρές θέσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση. Να δώσει ρεαλιστικές απαντήσεις στα ερωτήματα «τι προϊόντα θέλουμε να παράγουμε;», «πού θέλουμε να τα παράγουμε;», «με ποιον τρόπο θα τα παράγουμε;».
Στην υλοποίηση του στόχου πρωταρχικό ρόλο θα παίξουν το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας, οι κοινωνικές συμμαχίες και η επίτευξη περιφερικής παραγωγικής ανασυγκρότησης.
Ο Νίκος Ροής είναι μέλος του Τμήματος Βιομηχανίας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
