Παγίδες κρύβονται στην πορεία της ελληνικής οικονομίας, προκαλώντας μεγάλη ανησυχία. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα το Σύμφωνο Σταθερότητας θα παραμείνει «παγωμένο» και για το 2023, ενώ αμέσως μετά το καλοκαίρι αρχίζει η μακρά και δύσκολη διαδικασία διαπραγματεύσεων για την αναθεώρησή του. Όπως δήλωσε ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι, μετά το καλοκαίρι η Κομισιόν θα υποβάλει τις προτάσεις της για να αρχίσει η διαβούλευση με τις κυβερνήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στόχος είναι να ενεργοποιηθεί ένα πολύ διαφορετικό Σύμφωνο Σταθερότητας από το 2024.
Το ζήτημα της Ιταλίας
Το κυριότερο πρόβλημα εντοπίζεται στην Ιταλία, αν και γενικά η κρίση της πανδημίας ανέβασε το δημόσιο χρέος στα κράτη της ευρωζώνης, με αποτέλεσμα αυτό να έχει πλησιάσει στο 100% του ΑΕΠ. Στον απόηχο της κρίσης χρέους που άρχισε στην Ελλάδα, το 2012 είχε συμφωνηθεί ο λεγόμενος κανόνας του 1/20: όσες χώρες έχουν χρέος υψηλότερο από το 60% του ΑΕΠ, που είναι το πλαφόν του συμφώνου, θα είναι υποχρεωμένες να το μειώνουν κατά το 1/20 της διαφοράς. Δηλαδή, μια χώρα με χρέος 120% του ΑΕΠ θα πρέπει να το μειώνει κατά 3% κάθε χρόνο.
Μετά την εκτίναξη του ιταλικού χρέους στο 150% του ΑΕΠ και με δεδομένο ότι η ιταλική οικονομία εξακολουθεί να παρουσιάζει μέτριους ρυθμούς ανάπτυξης, θεωρείται βέβαιο ότι η εφαρμογή αυτού του κανόνα θα προκαλούσε τεράστιες δυσκολίες.
Το νέο σύστημα
Σύμφωνα με όσα έχει δηλώσει ο επίτροπος Τζεντιλόνι, ο κανόνας του 1/20 πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα πάψει να εφαρμόζεται. Στη θέση του αναμένεται να εφαρμοστεί ένα σύστημα ξεχωριστών σχεδίων μείωσης χρέους, τα οποία θα καταρτίζει κάθε χώρα ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της οικονομίας της και θα τα διαπραγματεύεται με την Κομισιόν. Εφόσον το σχέδιο εγκρίνεται από την Επιτροπή, θα πρέπει να το εγκρίνουν και οι άλλες κυβερνήσεις μέσω Eurogroup. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια διαδικασία που θυμίζει έντονα τη μνημονιακή περίοδο.
Το αγκάθι με την Ελλάδα
Για την Ελλάδα, που έχει πολύ χαμηλό μεσοπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης, η εφαρμογή αυτού του κανόνα θα σήμαινε την επιβολή αρκετά αυστηρών περιορισμών στο σκέλος των δαπανών της οικονομικής πολιτικής.
Άλλος ένας περιορισμός που έχει συζητηθεί είναι να εξασφαλίζεται ότι τα σχέδια μείωσης του χρέους είναι συμβατά με τους στόχους για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας, της μοναδικής χώρας που έχει λάβει ελαφρύνσεις χρέους από τους Ευρωπαίους εταίρους και επιτηρείται αυστηρότερα σε αυτό το θέμα, η διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους θα διαμορφώσει ένα αρκετά αυστηρό πλαίσιο διαπραγμάτευσης με την Κομισιόν.
Βιωσιμότητα και πλεονάσματα
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην τελευταία ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους η Κομισιόν εκτίμησε ότι πρέπει να ανεβεί ο πήχης των πρωτογενών πλεονασμάτων της χώρας ως το 2060. Ως εκ τούτου, κατά μέσο όρο η Ελλάδα θα πρέπει να εμφανίζει ετήσια πλεονάσματα ίσα με 2,6% του ΑΕΠ ως το 2060, ενώ στην προηγούμενη ανάλυση το ποσοστό ήταν χαμηλότερο, στο 2,2%. Με αυτά τα δεδομένα, φαίνεται ότι ακόμη και μετά την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας ο στόχος που είχε θέσει η κυβέρνηση για μείωση των πλεονασμάτων κάτω από το 2% θα παραμείνει προβληματικός για τις πολιτικές τις οποίες θα πρέπει να ακολουθήσει η χώρα το επόμενο διάστημα.
