Υπό ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες ξεκινούν αύριο οι χειμερινές εκπτώσεις. Θα διαρκέσουν έως τις 28 Φεβρουαρίου, δεδομένου ότι παραδοσιακά αρχίζουν τη δεύτερη εβδομάδα του Ιανουαρίου και ολοκληρώνονται την τελευταία εργάσιμη του Φεβρουαρίου. Το προηγούμενο της αναιμικής κίνησης στα καταστήματα από την έναρξη της εορταστικής περιόδου και παρά τον απροσδόκητα ήπιο καιρό δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Ο χαμηλός τζίρος διέψευσε τις όποιες προσδοκίες έτρεφαν επιχειρήσεις και εργαζόμενοι για την εορταστική περίοδο, με το ένα στα πέντε καταστήματα να παρουσιάζει σε σχέση με τις γιορτές του 2019 πτώση τζίρου 40% με 60%. Αυτό πάντως που προκαλεί τρόμο στον κόσμο της πραγματικής οικονομίας είναι το ενδεχόμενο ακόμη σκληρότερων περιοριστικών μέτρων, καθώς πορευόμαστε προς την κορύφωση και αυτού του κύματος της πανδημίας.
Στους δύο υπεύθυνους «παγώματος» της αγοράς, περιοριστικά μέτρα σε εστίαση και διασκέδαση, και ειδικά στην πρώτη, την οποία η συνήθεια και η συμπεριφορά των καταναλωτών έχει συνδυάσει με τις αγορές στα εμπορικά κέντρα Αθήνας και μεγάλων πόλεων, προστέθηκε και ένας τρίτος. Πρόκειται για την επανεμφάνιση του φόβου για τον ίδιο τον ιό, ο οποίος είχε περάσει, ειδικά από την έναρξη των εμβολιασμών, σε δεύτερη μοίρα και πρόσφατα επανήλθε με τα στοιχεία υπερμεταδοτικότητας της παραλλαγής Όμικρον. Πολύς κόσμος φοβάται να μπει στα μέσα μεταφοράς. Υπενθυμίζεται εν προκειμένω ότι, σύμφωνα με μετρήσεις του ΕΜΠ, ένας στους πέντε επιβάτες θα χρειαστεί τουλάχιστον έξι μήνες μετά τη λήξη της πανδημίας για να επιστρέψει στα μέσα μεταφοράς. Καθώς ο αριθμός κρουσμάτων κορωνοϊού που καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες στη χώρα μας παραμένει σταθερά σε πενταψήφια νούμερα από τις 28 Δεκεμβρίου, ξεπερνώντας την Τρίτη και το όριο των 50.000, και με πρόσφατες τις εικόνες με τις ουρές στις κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ και σε φαρμακεία για rapid test, δεν αναμένεται να υποχωρήσει αισθητά το κλίμα φόβου, τουλάχιστον σε βαθμό που να παραπέμπει, από πλευράς προσέλευσης στα καταστήματα, σε «κανονικότητα».
Το τσουνάμι των ανατιμήσεων
Όσον αφορά τον αποτρεπτικό παράγοντα «ακρίβεια», αυτός καθίσταται ακόμη ισχυρότερος καθώς σε κάποια αγαθά, όπως είναι λόγου χάριν τα είδη διατροφής, δεν έχουν περάσει ακόμη όλες οι ανατιμήσεις στο ράφι, οπότε οι καταναλωτές δεν έχουν δει ακόμη τις ανατιμήσεις σε όλο τους το εύρος. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί κατά τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς, ενώ, σύμφωνα με προβλέψεις οικονομολόγων, το τσουνάμι των ανατιμήσεων θα συνεχιστεί τουλάχιστον έως τον ερχόμενο Απρίλιο. Αυτές οι πληθωριστικές προσδοκίες έχουν προκαλέσει καταναλωτικό «μούδιασμα».
Αυτό πάντως που η αγορά θεωρεί «καταστροφικό» σενάριο είναι περαιτέρω αυστηροποίησης μέτρων λειτουργίας των καταστημάτων, κάτι που δεν μπορεί να αποκλειστεί, παρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου από την κυβέρνηση.
Κατά τη διάρκεια των εορτών, η κίνηση στην αγορά ήταν αρκετά μειωμένη, με τους καταναλωτές να είναι φανερά επηρεασμένοι από τη μεγάλη διασπορά της μετάλλαξης Όμικρον αλλά και από την αιφνίδια ανακοίνωση των σημαντικών περιορισμών στη λειτουργία της εστίασης και της διασκέδασης. Όσον αφορά την εορταστική περίοδο, έρευνα του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιά έδειξε ότι ο τζίρος των καταστημάτων υπήρξε στην πλειονότητά τους χαμηλότερος σε σύγκριση με το 2019. Επτά στις 10 επιχειρήσεις (66,67%) εμφάνισαν μειωμένες πωλήσεις σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019.
Η παραμονή της Πρωτοχρονιάς δεν θύμιζε σε τίποτα τις εποχές προ πανδημίας (έναν χρόνο νωρίτερα, τα καταστήματα λειτούργησαν λίγες ημέρες την περίοδο των Χριστουγέννων με τη μέθοδο του click away, δηλαδή της παραγγελίας ηλεκτρονικά και της παραλαβής των προϊόντων έξω από το κατάστημα), με την κίνηση να είναι μειωμένη τόσο στο κέντρο της πρωτεύουσας όσο και στις περιφερειακές αγορές.
Το αρνητικό κλίμα που υπάρχει στην αγορά αποτυπώθηκε πρόσφατα και στην έρευνα καταναλωτικών τάσεων του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδας (ΣΕΛΠΕ), η οποία πραγματοποιήθηκε με την επιστημονική υποστήριξη του εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το αυξημένο κόστος ενέργειας
Οι προσδοκίες για τις δαπάνες είναι αρνητικές και σχετίζονται άμεσα με το αυξημένο κόστος ενέργειας. Το 50% εκτιμά ότι το πρώτο εξάμηνο 2022 οι δαπάνες για λογαριασμούς κοινής ωφέλειας θα είναι αυξημένες. Αντίθετα, το 46% εκτιμά ότι οι δαπάνες για αγορές προϊόντων το πρώτο εξάμηνο 2022 θα είναι μειωμένες, ενώ μόλις το 15% ότι θα είναι αυξημένες. Το ίδιο ισχύει για τις υπηρεσίες (εισιτήρια, εστίαση), για τις οποίες επίσης εκτιμάται από το 34% του κοινού μείωση και μόλις από το 14% αύξηση.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, σε περίπτωση που υποθετικά οι τιμές των προϊόντων αυξηθούν από αύριο κατά 10% λόγω πληθωρισμού, οι καταναλωτές δηλώνουν ότι θα μειώσουν τη δαπάνη πάνω από 20% το επόμενο εξάμηνο σχεδόν σε όλες τις κατηγορίες αγορών: το 45% θα το πράξει για τα είδη ρουχισμού, το 53% για τα είδη δώρων, το 50% για τα έπιπλα και είδη σπιτιού, το 51% για ηλεκτρονικά είδη και συσκευές.
Υπό αυτές τις συνθήκες, και ενώ την ερχόμενη Κυριακή 16 Ιανουαρίου τα εμπορικά καταστήματα θα παραμείνουν ανοιχτά, βάσει της νομοθεσίας που ισχύει για τις εκπτώσεις, ο εν λόγω θεσμός δεν προμηνύεται ούτε για την παρούσα σεζόν επιτυχής. Ειδικά όταν η έλλειψη ρευστότητας δεν βοήθησε την ανανέωση των εμπορευμάτων σε βαθμό που να λειτουργήσει σαν "κράχτης" για τους καταναλωτές.
