Σε πλήρη εκδήλωση βρίσκεται το τρίτο κύμα επίθεσης που δέχονται τα εισοδήματα των Ελλήνων την τελευταία δεκαετία. Μετά τα Μνημόνια και την ύφεση με νέκρωση της αγοράς εξαιτίας των lockdown, τα ελληνικά νοικοκυριά βρίσκονται αντιμέτωπα με τσουνάμι ανατιμήσεων. Μάλιστα, το κύμα ακρίβειας έρχεται ύστερα από χρονιά απότομης μείωσης αγοραστικής δυνατότητας. Αφενός καταγράφηκε μείωση 9,9% της μέσης ετήσιας δαπάνης για αγορές (15.981,96 ευρώ ή 1.331,83 μηνιαίως, ήτοι 788,57 ευρώ ή 37,2% κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα και τα 2.120,40 ευρώ μηνιαίως του 2008, αλλά και 644,11 ευρώ ή 32,6% χαμηλότερα από τα 1.975,94 ευρώ του 1991, καταγράφοντας έτσι αρνητικό ρεκόρ εποχής ευρώ). Αφετέρου προέκυψε το 2020 αισθητή αύξηση ποσοστού υλικής στέρησης για τα παιδιά έως και 17 ετών, καθώς αυτή εξακοντίστηκε στο 19,4%, από 11,9% το 2019.
Ο συνδυασμός των δύο εξελίξεων που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ δείχνει ότι η μείωση της κατανάλωσης δεν είναι αποτέλεσμα «αυτοσυγκράτησης» των νοικοκυριών ή εκλογίκευσης εξόδων, αλλά πρωτίστως μια συντελούμενη φτωχοποίηση. Πλέον έχουμε και ακόμη έναν ανησυχητικό παράγοντα, ο οποίος απομειώνει περαιτέρω τα πραγματικά διαθέσιμα εισοδήματα, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για το γενικότερο επίπεδο διαβίωσης στη χώρα μας, αλλά και για τη διαμόρφωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, το οποίο, σημειωτέον, όσο βραδύτερα αυξάνεται τόσο βραδύτερα μειώνεται ο λόγος δημόσιου χρέους και ελλειμμάτων εξαιτίας των οποίων η Ελλάδα πέρασε την οδυνηρή περιπέτεια της περιόδου 2010 - 2018. Και αυτός ο παράγοντας συνίσταται στην ενσκήψασα ακρίβεια.
Ο πληθωρισμός απειλεί τα ευάλωτα νοικοκυριά
Ήδη το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής έκρουσε κώδωνα κινδύνου ότι τα ελληνικά νοικοκυριά απειλούνται με συρρίκνωση αγοραστικής δύναμης. Ο πληθωρισμός έχει περάσει σε θετικό έδαφος από τον Ιούνιο, φτάνοντας το 1,2% τον Αύγουστο, χωρίς ωστόσο να είναι ακόμη σαφές σύμφωνα με το ΓΠτΒ εάν και κατά πόσο η αυξητική τάση που παρουσιάζει διεθνώς θα περιοριστεί σε βραχυχρόνια περίοδο ή θα έχει και διάρκεια. Εάν μεν συμβεί το πρώτο ενδεχόμενο και εφόσον δεν αναπροσαρμοστούν ανάλογα τα εισοδήματα, θα προκύψει μείωση αγοραστικής δύναμης που θα πλήξει περισσότερο τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Εάν συμβεί το δεύτερο, η μείωση της αγοραστικής δύναμης θα επιδεινωθεί.
Δεν διαφαίνεται προσωρινότητα του πληθωρισμού
Τα μέχρι τούδε στοιχεία δεν είναι αισιόδοξα και τείνουν στο ότι οι πληθωριστικές πιέσεις δεν θα έχουν βραχυχρόνια, αλλά μεσοπρόθεσμη διάρκεια. Η καταγραφόμενη μεγάλη ακρίβεια των εισαγόμενων πρώτων υλών προοιωνίζεται διατήρηση πληθωρισμού και βεβαίως οι ακριβότερες κατά 21,2% εισαγωγές στη βιομηχανία τον Ιούλιο, έναντι μείωσης 11,1% πέρσι, για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, θα φανούν στη συνέχεια, μέσα από τη διαδικασία παραγωγή - χονδρεμπόριο - λιανική στο «καλάθι της νοικοκυράς».
Δεδομένου ότι τον Ιούνιο καταγράφηκε αύξηση 20,5%, έναντι μείωσης 11,4% πέρσι, όχι μόνο δεν μετριάζεται το φαινόμενο, αλλά τουναντίον παρατηρείται επιταχυνόμενη αύξηση. Υπεύθυνες είναι οι διψήφιες αυξήσεις στους κλάδους παραγωγής οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου κατά 65,2%, άντλησης αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά 63,7%, παραγωγής βασικών μετάλλων κατά 23,2%, παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού κατά 11,5%. Ταυτόχρονα όμως και οι τιμές παραγωγού στη βιομηχανία παρουσίασαν τον Αύγουστο ετήσια αύξηση 13,1%, έναντι μείωσης 6,6% πέρσι.
Ανάλογα είναι και τα μηνύματα τα οποία έρχονται από έναν νευραλγικό χώρο όπως είναι η οικοδομή, όπου τον Αύγουστο παρατηρήθηκαν διψήφια ποσοστά αύξησης σε διάφορα υλικά, όπως είναι, για παράδειγμα, οι χαλκοσωλήνες, ο σιδηροπλισμός ή οι αγωγοί χαλκού. Οι τιμές των οικοδομικών υλικών κατέγραψαν άνοδο κατά 4,6%, ενώ πέρσι είχε καταγραφεί μείωση 0,3%.
Βραδυφλεγής βόμβα για την οικονομία το πρωτοφανές κύμα ανατιμήσεων
Στο μεταξύ, για πρώτη φορά 1 στις 4 ελληνικές επιχειρήσεις (το 23,6%) παραδέχεται, σύμφωνα με το ΙΜΕ - ΓΣΕΒΕΕ, ότι έχει αυξήσει τις τιμές αγαθών και υπηρεσιών, με τη σημαντική αυτή άνοδο των τιμών όχι μόνο να απομειώνει τα εισοδήματα των νοικοκυριών αλλά και να ναρκοθετεί τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας.
Εν μέσω αυτών των εξελίξεων, η κυβέρνηση παρακολουθεί ως θεατής τον πληθωρισμό να λεηλατεί το "καλάθι της νοικοκυράς". Ενδεικτικά, οι ετήσιες ανατιμήσεις τον Αύγουστο έφτασαν ακόμη και το 91% στο φυσικό αέριο και κυμαίνονται σε διψήφια ποσοστά, και συγκεκριμένα στο 28,9% στο πετρέλαιο θέρμανσης, στο 21,5% στα νωπά λαχανικά, στο 17,6% στα βρώσιμα έλαια.
Έτσι, ο τιμάριθμος κατέγραψε τον Αύγουστο ετήσια αύξηση 1,9%, έναντι μείωσης 1,9% πέρσι. Η κυβέρνηση αρκείται στο αφήγημα περί «παροδικού πληθωρισμού» όταν οι εξελίξεις στα μεγάλα διεθνή χρηματιστήρια και ακόμη περισσότερο στις αγορές ομολόγων, και οι επενδυτές, μετά τις αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και τις ανατιμήσεις στην ενέργεια συν την αναζωπύρωση της καταναλωτικής ζήτησης διεθνώς χάρη στην πρόοδο των εμβολιασμών, δεν προεξοφλούν αποσυμπίεση του πληθωρισμού. Αντιθέτως, πολλοί προειδοποιούν για το φάσμα ενός επερχόμενου στασιμοπληθωρισμού που θα έχει αλυσιδωτές παρενέργειες, βεβαίως, και στην ελληνική οικονομία.
