Η Παγκόσμια Ημέρα Αδέσποτων Ζώων καθιερώνεται από φέτος την 4η Απριλίου στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας έπειτα από εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). Η απόφαση αυτή οριστικοποιήθηκε και καθιερώθηκε με εγκύκλιο του γενικού γραμματέα του υπουργείου Παιδείας, Γιάννη Κατσαρού και έρχεται να συμπεριλάβει δράσεις και δραστηριότητες φιλοζωίας μέσα στη σχολική κοινότητα.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο:
Οι πρόσφατες θεωρίες βιοηθικής συγκλίνουν στην αναγκαιότητα της απομάκρυνσης από τον ανθρωποκεντρισμό και τονίζουν τη σημασία της εκτίμησης της ζωής όλων των όντων, αναγνωρίζοντας την εγγενή αξία τους. Αυτές οι θεωρίες εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την εκμετάλλευση των έμβιων όντων αποκλειστικά για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών. Μία ολιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης στο πλαίσιο της παγκόσμιας πολιτειότητας και της βιωσιμότητας θα ήταν ανεπαρκής χωρίς τη συμπερίληψη της ηθικής για τα ζώα, την άμβλυνση της διχοτόμησης ανθρώπου-ζώου καθώς και της σχέσης των έμβιων όντων του πλανήτη με τον άνθρωπο. Στο παραπάνω πλαίσιο και με σκοπό την προώθηση, την ευαισθητοποίηση και την ανάπτυξη της φιλοζωίας και την υπεύθυνη κηδεμονία ζώου συντροφιάς από τους / τις μαθητές/-τριες ορίζεται και καθιερώνεται η 4η Απριλίου κάθε έτους ως Πανελλήνια Σχολική Ημέρα Φιλοζωίας στα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης [άρθρ. 31, ν. 4830/21 (Α ́ 169)].
Προσδοκώμενα αποτελέσματα της Πανελλήνιας Σχολικής Ημέρας Φιλοζωίας είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών και μαθητριών για την βιοποικιλότητα και τις διάφορες μορφές ζωής, με έμφαση στην ευημερία και στην καλλιέργεια της ευαισθησίας και της ενσυναίσθησης για κάθε ζωντανό ον, η αναγνώριση και ο σεβασμός των δικαιωμάτων των ζώων μέσω της ενεργούς προάσπισής τους, καθώς και η εμπλοκή των μαθητών και μαθητριών σε δραστηριότητες ανάληψης δράσεων και πρωτοβουλιών φιλοζωίας.
Γάτες και σκύλοι εξημερώθηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια. Με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι χειραγώγησαν την εκτροφή ζώων για να παράγουν ορισμένα φυσικά χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα τις διαφορετικές ράτσες γατών και σκύλων που γνωρίζουμε σήμερα. Ωστόσο, η εξημέρωση, έβγαλε αυτά τα ζώα από το φυσικό τους περιβάλλον και η αναπαραγωγή τους δεν ελέγχεται πλέον από αρπακτικά ή ενδιαιτήματα.
Η Παγκόσμια Ημέρα Αδέσποτων Ζώων αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα να εστιάσει την προσοχή της στα ζητήματα που αφορούν την προστασία και την ευζωία των αδέσποτων ζώων στον ελληνικό χώρο. Τα νούμερα του πληθυσμού των αδέσποτων ζώων συντροφιάς στην Ελλάδα είναι αποκαρδιωτικά. Δυστυχώς, η χώρα μας βρίσκεται στη χειρότερη θέση της Ευρώπης. Η κυρίαρχη αιτία που οδηγεί στην ύπαρξη αυτού του προβλήματος είναι η έλλειψη ευθύνης και φροντίδας από τους ανθρώπους που είτε εγκαταλείπουν τα ζώα τους είτε δεν προβαίνουν σε στείρωση των κατοικίδιών τους, επιτρέποντάς τους να αναπαράγονται ελεύθερα.
Ο υπερπληθυσμός των αδέσποτων ζώων έχει σοβαρές συνέπειες για τη δημόσια υγεία και την ευημερία των ίδιων των ζώων. Τα αδέσποτα ζώα αντιμετωπίζουν συχνά ασθένειες, πείνα και τραυματισμούς, ενώ μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια, καθώς μπορούν να προκαλέσουν ατυχήματα ή να μεταδώσουν ασθένειες. Χιλιάδες ζώα ταλαιπωρούνται, κακοποιούνται, πεθαίνουν ή θανατώνονται καθημερινά, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας των αδέσποτων ζώων το επωμίζονται εθελοντικά οι φιλόζωοι.
Αποτίμηση για τον νόμο 4830/2021, την εφαρμογή του και την κατάσταση των αδέσποτων στη χώρα, περιέχει σχετική έκθεση που απέστειλε το Ελεγκτικό Συνέδριο στις αρμόδιες αρχές και σε φιλοζωικές οργανώσεις. Η έρευνα κόλαφος για την κυβερνητική διαχείριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Αδέσποτα ζώα συντροφιάς: τηρούνται οι κανόνες ευζωίας και αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά η ανεξέλεγκτη διασπορά στις εξοχές της χώρας», επιβεβαιώνει ότι ο νόμος του κράτους δεν εφαρμόζεται σε κανένα επίπεδο. Πολιτεία και οι Δήμοι έχουν αποτύχει στην εφαρμογή του.
Με το νόμο 4830/2021, η διαχείριση των αδέσποτων υπάγεται στους Δήμους – μια αρμοδιότητα στην οποία αδυνατούν να ανταποκριθούν ικανοποιητικά εδώ και χρόνια, επιδεινώνοντας το πρόβλημα. Ένα από τα κύρια προβλήματα είναι η έλλειψη υποδομών και πόρων για τη φροντίδα και την υιοθεσία των αδέσποτων ζώων. Οι Δήμοι πρέπει να περισυλλέγουν, να περιθάλπουν άρρωστα, γέρικα και τραυματισμένα, να στειρώνουν, να φιλοξενούν, να φροντίζουν κουτάβια και γατάκια, να σιτίζουν, να καταγράφουν, να καταχωρούν σε μητρώα, να ελέγχουν τα αμέτρητα αδέσποτα αλλά και τα δεσποζόμενα, να κάνουν καμπάνιες ενημέρωσης και όλα αυτά χωρίς μέσα, χωρίς προσωπικό και χωρίς πόρους.
Επιπλέον, τα κυνοκομεία δεν αποτελούν λύση όσα ζώα και αν κλειστούν σε αυτά. Εκτός του ότι απαιτούνται μεγάλοι οικονομικοί πόροι για τις εγκαταστάσεις τους, η λειτουργία τους απαιτεί προσωπικό και πόρους που δεν έχουν οι Δήμοι. Σε όσους Δήμους έχουν δημιουργηθεί κυνοκομεία, μετατρέπονται σε κολαστήρια που στοιβάζονται ζώα, ενώ ο αριθμός των αδέσποτων παραμένει ίδιος.
Είναι αναγκαίο να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των αδέσποτων και για να γίνει αυτό χρειάζονται συνεχείς, στοχευμένες και εντατικές στειρώσεις αδέσποτων και δεσποζόμενων, καθώς και δημοτικά κτηνιατρεία- κλινικές με μικρούς χώρους προσωρινής φιλοξενίας, για αποθεραπεία, ολιγοήμερη παραμονή χαμένων ζώων για να αναζητηθεί ο κηδεμόνας, φιλοξενία κλπ. Να σημειωθεί ότι η στείρωση έχει διάφορες θετικές επιδράσεις αλλά και συνέπειες στην υγεία και την ευζωία των ζώων, που αφορούν στο γεννητικό, το ουροποιητικό και το μυοσκελετικό σύστημα, το μεταβολικό ρυθμό, τις νεοπλασίες, τη συμπεριφορά καθώς και σε διάφορες άλλες λειτουργίες ή παθήσεις που μπορεί να σχετίζονται με συγκεκριμένες φυλές.
Είναι γεγονός ότι φιλοζωικά σωματεία και εθελοντικές ομάδες αναλαμβάνουν τη φροντίδα αυτών των ζώων με ελάχιστους πόρους επειδή το κράτος αδυνατεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες των ζώων, αποκομίζοντας τεράστιο οικονομικό και ψυχολογικό βάρος. Η αντιμετώπιση του προβλήματος των αδέσποτων ζώων στην Ελλάδα απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από την κυβέρνηση, τις τοπικές αρχές, τις εθελοντικές οργανώσεις και το ευρύ κοινό, με στόχο την προώθηση της ευημερίας και της ασφάλειας των ζώων, καθώς και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου οι άνθρωποι και τα ζώα μπορούν να συνυπάρχουν ειρηνικά.
