Την πρώτη φορά που ο Κίμων Φωτιάδης σκέφτηκε τον εαυτό του ως πατέρα ήταν το 1984. Ήταν μόλις 24 χρόνων. Εκείνη την εποχή ο κόσμος ένιωθε πια πως μπορούσε να ονειρευτεί περισσότερο απενοχοποιημένα. Είχε πάει στο ΠΙΚΠΑ με έναν φίλο του, που ήθελε να επισκεφθεί ένα κοριτσάκι. «Μπαίνω σε μια αίθουσα 100 τετραγωνικών. Άπειρα παιδάκια αφημένα στο πάτωμα, τριάντα-σαράντα. Κάποια τρέχουν και μας πιάνουν από τα μπατζάκια, κι εμένα κι αυτόν, φωνάζοντας “Μπαμπά! Μπαμπά!”. Κόπηκα στα δύο. Είπα ότι κάποια στιγμή, όταν μεγαλώσω, θέλω να υιοθετήσω ένα παιδί».
Λίγο καιρό νωρίτερα είχε αναλάβει να προσέχει τον γιο μιας καλής του φίλης και την περίμεναν μαζί να προσγειωθεί στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. «Κρατώντας το χέρι του μικρού κι έχοντας την ευθύνη και την προστασία του, μου ξύπνησαν τα πατρικά μου ένστικτα» θυμάται, μεταφέροντας ατόφια εκείνη τη συνειδητοποίηση. Μιλώντας μου ανασύρει και μια φαινομενικά άσχετη λεπτομέρεια: «Έχει πλάκα, γιατί ενώ εγώ περιμένω τη φίλη μου να προσγειωθεί, διαβάζω την ΑΥΓΗ». Υπήρξαν διάφορα μικρά γεγονότα που τον έκαναν να καταλάβει ότι θέλει ένα παιδί. Ωστόσο, γνώριζε ότι ως γκέι άτομο δεν του δινόταν νομικά το δικαίωμα να φτιάξει τη δική του οικογένεια, όπως μπορούσαν αντίθετα να καταφέρουν οι δύο του αδελφές, που ήταν στρέιτ. Είχαν ζήσει στο ίδιο σπίτι, την ίδια ζωή, με τα ίδια ιδανικά. Κατάλληλα όμως για γονείς ήταν τα παιδιά με τον «σωστό» σεξουαλικό προσανατολισμό…
Οικογένεια στα 40 ή στα… 64;
Τότε η λύση για αυτού του είδους τα προβλήματα δεν ήταν η μετανάστευση. Σε όποια χώρα κι αν πήγαινε δεν θα μπορούσε να παντρευτεί με τον σύντροφό του, πόσο μάλλον να αποκτήσουν παιδί. Θα έπρεπε να φτάσει 41 ετών ώστε να γίνει για πρώτη φορά νόμιμος ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών, στην Ολλανδία το 2001.
Το χρονολόγιο της ζωής του Κίμωνα κινείται σε παράλληλη πορεία με το χρονολόγιο των κοινωνικών αλλαγών εντός και εκτός συνόρων. Ένας δείκτης προόδου. Είναι ο τρόπος για να καταλάβουμε ότι στην Ελλάδα η πιθανότητα αναγνώρισης ενός δικαιώματος ήρθε με καθυστέρηση 23 χρόνων σε σχέση με την πρώτη χώρα που πράγματι το αναγνώρισε, και μάλιστα χωρίς να προηγηθεί ο ίδιος θόρυβος. Αν είχε αποφασίσει να μην μεταναστεύσει, θα μπορούσε να δημιουργήσει οικογένεια μόλις σήμερα, στην ηλικία των 64... Ήδη όμως από το 1995 είχε πάρει τη μεγάλη απόφαση να φύγει για το Βέλγιο με τον Σελίμ. «Άφησα τον καλό καιρό, τα νόστιμα φρούτα και ανθρώπους που αγαπούσα για να μπορέσω να ζήσω με αξιοπρέπεια» θα ήταν η λεζάντα με την οποία θα συνόδευε τη στιγμή της αναχώρησής του. Άλλωστε, ήδη στη δεύτερη εβδομάδα γνωριμίας με τον σύζυγό του είχαν βρεθεί να μιλάνε σοβαρά σε μια παραλία στη Βουλιαγμένη. «Συζητήσαμε τη ζωή μας και βάλαμε και οι δύο το θέμα της υιοθεσίας». Τριάντα χρόνια μετά, το μέλλον όπως καθρεφτιζόταν πάνω στα ήρεμα θαλασσινά νερά είναι μια ολοζώντανη, πραγματική εικόνα, όπου δίπλα στους ίδιους στέκονται τα δύο τους παιδιά. Η Ίρις και ο Αρίων, 19 και 17 χρόνων.
Η ανοιχτή υιοθεσία
Στο Βέλγιο (η δεύτερη χώρα με αναγνωρισμένο το δικαίωμα γάμου των ομόφυλων ζευγαριών από το 2003), όπου επέλεξαν να εγκατασταθούν, είχαν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν τη λεγόμενη «ανοιχτή υιοθεσία». «Πρακτικά σημαίνει ότι η μητέρα διαλέγει την οικογένεια που θέλει να πάει το παιδί της. Είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί μπορείς να πεις στα παιδιά σου “κοίτα, η μητέρα σου δεν μπορούσε να σε μεγαλώσει και με εμπιστεύτηκε να σε μεγαλώσω εγώ”. Οπότε το παιδί αισθάνεται μια σύνδεση και όχι μια εγκατάλειψη».
Η προετοιμασία για την υιοθεσία είναι εξονυχιστική, είναι όμως κοινή για όλους. «Κρατάει δύο χρόνια και περιλαμβάνει συστηματική εξέταση από διαφορετικούς ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Παρακολουθείς μαθήματα. Και πρέπει να έχεις λευκό ποινικό μητρώο. Έρχονται υπηρεσίες στο σπίτι να δουν τον χώρο που θα μεγαλώσεις τα παιδιά. Ρωτούν για σένα τους γείτονες, σε “ξεσκονίζουν” κυριολεκτικά. Δεν τους νοιάζει αν έχεις πέντε ακίνητα, τους νοιάζει όμως να μην είσαι, για παράδειγμα, ρατσιστής».
Εκεί οικογενειάρχης, εδώ… άγαμος
Μια τόσο μελετημένη διαδικασία δεν στάθηκε αρκετή ώστε να πείσει το ελληνικό κράτος να αναγνωρίσει την υιοθεσία των δύο παιδιών. «Το δικαστήριο δεν δέχτηκε να την εγκρίνει με βασικό επιχείρημα ότι θα τα πειράζουν στο σχολείο. Αντί να δικάσουν δηλαδή με βάση τον νόμο, το έπραξαν με βάση μια εικασία. Με την ίδια λογική, αν κρατάω ένα τιμόνι, υπάρχει ο κίνδυνος να τρακάρω. Δεν σημαίνει όμως ότι δεν θα μου δώσεις δίπλωμα».
Ετσι, μια χώρα που τόσο κόπτεται για τη συρρίκνωση του πληθυσμού της αρνήθηκε δύο παιδιά να γίνουν ελληνόπουλα γιατί ο πατέρας τους είναι γκέι. «Είχαμε συζητήσει να γυρίσουμε πίσω. Έστω όμως ότι πάθαινε το παιδί ένα ατύχημα στο σχολείο και το μετέφεραν στον Σταθμό Πρώτων Βοηθειών. Εγώ που θα πήγαινα εκεί θα ήμουν τι; Όταν δεν μου αναγνωρίζεται η υιοθεσία, δεν είναι καν παιδί μου». Ενδεικτικό είναι επίσης ότι τριάντα χρόνια μετά τη φυγή του ο Κίμων θεωρείται ακόμη άγαμος. «Και ότι είμαι στη μερίδα του νεκρού πατέρα μου. Δεν έχω δική μου οικογενειακή μερίδα. Ενώ είμαι παντρεμένος 30 χρόνια, έχω παιδιά 20 χρόνων, θεωρούμαι ελεύθερος, άγαμος, κάτω από τον πατέρα μου τον πεθαμένο πριν από τόσα χρόνια. Το ψέμα και η υποκρισία σε όλο τους το μεγαλείο».
«Οι ευτυχισμένες γκέι οικογένειες τους χαλάνε το αφήγημα»
Μια παρόμοια εμπειρία στην προσπάθειά του να αναγνωρίσει τα παιδιά του ως Έλληνες πολίτες βίωσε και ο Γ.Τ. «Είχα στείλει e-mail πέρυσι στο υπουργείο Εσωτερικών, αλλά δεν μου απάντησαν καθόλου». Δεν είναι ότι θέλει να επαναπατριστεί. Εξαρχής άλλωστε ο λόγος που έφυγε από την Ελλάδα ήταν επαγγελματικός. Θέλει, όμως, όταν περνάει από έναν έλεγχο στο ελληνικό αεροδρόμιο, να θεωρείται γονιός, όπως και πριν περάσει από αυτόν. «Μας σταμάτησε πρόσφατα μια εργαζόμενη στον έλεγχο διαβατηρίων. “Συγγνώμη, να ρωτήσω κάτι; Τα παιδάκια δεν έχουν μαμά;”. Της απάντησα “Έχουν μαμά, αλλά δεν είναι μαζί τους πλέον και μεγαλώνουν με δύο μπαμπάδες”».
Ο Γ.Τ είναι 44 ετών. Ζει στην Αγγλία και με τον σύντροφό του μεγαλώνουν δύο δίδυμα αγοράκια 3,5 ετών σχεδόν από τον πρώτο μήνα της ζωής τους. Ο σύντροφός του είναι από την Πολωνία, όπου μέχρι πρόσφατα τα ηνία είχε η Ακροδεξιά. Κατά την περίοδο διακυβέρνησής της, η οποία ολοκληρώθηκε πριν από λίγους μήνες, η χώρα αξιολογήθηκε για τρία συνεχόμενα χρόνια ως η χειρότερη στην Ε.Ε. για να ζουν ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Συνεπώς, τόσο ο Γ.Τ όσο και ο σύντροφός του στερούνται το δικαίωμα να θεωρούνται γονείς στις χώρες που γεννήθηκαν. Ένας τρόπος να αλλάξουν τα πράγματα είναι να αρχίσουν να αλλάζουν πρώτα οι άνθρωποι που βρίσκονται πιο κοντά. Ο Γ.Τ το έχει δει να συμβαίνει με τους δικούς του γονείς. «Στην αρχή ήταν αρνητικοί. Η άποψη του πατέρα μου ήταν ότι δεν θα μπορούμε εμείς να ταΐσουμε τα μωρά, ότι δεν είναι δουλειά αυτή για άντρες. Από τη στιγμή όμως που πήραμε τα μωρά και τους αποδείξαμε ότι μπορούμε να τα πλύνουμε, να ξενυχτήσουμε και να κάνουμε οτιδήποτε θα έκανε μια μαμά, συνειδητοποίησαν ότι τα παιδάκια παίρνουν από τους μπαμπάδες την ίδια στοργή».
Μια άλλη παρωχημένη αντίληψη «είναι ότι το παιδί που θα μεγαλώσει σε μια σχέση με δύο άντρες, ας πούμε, θα λέει τον έναν μαμά και θα βλέπει έναν άντρα. Έχουν την εντύπωση πως ένα γκέι ζευγάρι υιοθετεί τους ρόλους άντρα και γυναίκας μέσα στο ζευγάρι και δεν υιοθετεί ότι είναι και οι δύο άντρες». Λέγεται επίσης ότι υπάρχει ο «κίνδυνος» για το παιδί που μεγαλώνει με γκέι γονείς να γίνει και το ίδιο γκέι. «Η σεξουαλική ταυτότητα δεν ορίζεται επειδή λέμε σε κάποιον τι θα γίνει. Είναι αυτό που είναι. Κι εμείς, που είμαστε γκέι, σε ετεροφυλοφιλική οικογένεια μεγαλώσαμε».
Για τον Γ.Τ η άρνηση που συναντούν τα ομόφυλα ζευγάρια οφείλεται στο ότι δεν θέλει η κοινωνία να αποδεχτεί ότι το να είσαι ομοφυλόφιλος μπορεί να οδηγήσει σε μια ευτυχισμένη ζωή. Ο Κίμων το πιστεύει επίσης. «Το να υπάρχουν πετυχημένες ευτυχισμένες γκέι οικογένειες με παιδιά στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα, που καταρρίπτει ότι το γκέι παιδί σας θα δυστυχήσει. Ότι θα μείνει μόνο του στα γεράματα. Με τη ζωή μας τους χαλάμε τη μανέστρα και τα επιχειρήματα».
Μιλάνε τα παιδιά
Ρωτάς απλώς «Με αγαπάνε;» και όχι αν η αγάπη είναι πατρική ή μητρική
«Την απάντηση μου τη δίνει η οικογένειά μου κάθε μέρα εδώ και 17 χρόνια!»
Σημασία έχει τι λένε τα ίδια τα παιδιά. Ο Αρίων, γιος του Κίμωνα και του Σελίμ, δεν θεωρεί πως θα ήταν καλύτερη η ζωή του αν είχε μεγαλώσει με ετερόφυλους γονείς. «Μπορεί να ήταν η ίδια ή και χειρότερη αν αυτοί ήταν πιο συντηρητικοί. Το να έχει ένα παιδί ομόφυλους γονείς μάλλον επιτρέπει στο ίδιο να ζει και να εκφράζεται πιο ελεύθερα».
Σε κείμενο-αφιέρωμα που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτιο στο σάιτ του Forbes επιβεβαιώνεται ότι η εμπειρία που μεταφέρει ο Αρίων στην ΑΥΓΗ της Κυριακής δεν συγκαταλέγεται στις εξαιρέσεις. Εκείνο που προκύπτει ειδικότερα από την ανάλυση 34 μελετών, οι οποίες διεξήχθησαν από το 1989 έως το 2022 σε χώρες με πιο προοδευτική νομοθεσία, είναι ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων δεν αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ανάπτυξη των παιδιών. Ίσα-ίσα, οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι το να μεγαλώνει ένα παιδί με γονείς σεξουαλικής μειονότητας μπορεί να προσφέρει και κάποια πλεονεκτήματα, καθώς είναι πιο πιθανό να είναι ανεκτικοί στη διαφορετικότητα αλλά και φροντιστικοί στη μικρότερη ηλικία. Και, όπως εξηγούν, η απενοχοποιημένη αναζήτηση της σεξουαλικής ταυτότητας και της ταυτότητας φύλου μπορεί στην πραγματικότητα να ενισχύσει την ικανότητα των παιδιών να επιτύχουν και να ευημερήσουν σε μια σειρά από τομείς.
Ποτέ δεν πειράζουν ένα παιδί για τους γονείς του
Ακόμη ένας μύθος που καταρρίπτεται είναι η σιγουριά, την οποία έφτασε να εκφράσει ακόμη και το ελληνικό δικαστήριο, ότι τα παιδιά των ομόφυλων ζευγαριών πρόκειται να υποστούν bullying στο σχολείο. «Σύμφωνα και με τους ψυχολόγους του γραφείου ανοιχτής υιοθεσίας και τους κοινωνικούς λειτουργούς, ποτέ δεν πειράζουν ένα παιδί στο σχολείο για τους γονείς του. Το πειράζουν γιατί είναι χοντρό, γιατί έχει γυαλιά, για κάτι που κάνει - κάτι που επίσης είναι πολύ δυσάρεστο φυσικά» επισημαίνει ο Κίμων. Ο Αρίων συμφωνεί. «Όχι, δεν με πείραξε ποτέ κανείς. Ίσα-ίσα, όλοι οι φίλοι μου πάντα μου λέγαν ότι έχω άπαιχτους γονείς!».
Τα παιδιά άλλο ρωτάνε
Ο Αρίων καλεί τον κόσμο στην Ελλάδα που εκφράζει καλοπροαίρετα επιφυλάξεις να σκεφτεί πρώτα πόσα πολλά παιδιά υπάρχουν στον κόσμο που έχουν ανάγκη από μια αγαπημένη οικογένεια. «Οπότε, αν μπορούν και κάποια γκέι ζευγάρια να τους προσφέρουν εκείνη την αγάπη, να το κάνουν οπωσδήποτε!». Αναγνωρίζει ότι το να είσαι θετός μπορεί να σε επηρεάζει σε κάποιον βαθμό. Η ερώτηση όμως που κάνει ένα παιδί είναι πολύ διαφορετική απ’ όσες διατυπώνονται μέσα από σχόλια μίσους κάτω από σχετικά δημοσιεύματα. «Είναι απλώς θέμα αγάπης. Δεν ρωτάς αν η αγάπη που χρειάζεσαι είναι πατρική ή μητρική. Ρωτάς απλώς “Με αγαπάνε;”. Την απάντηση μου τη δίνει η οικογένειά μου κάθε μέρα εδώ και 17 χρόνια!»
