Από ταινίες του Γιώργου Λάνθιμου μέχρι τις «Άγριες μέλισσες» του ΑΝΤ1 και από το ντοκιμαντέρ «Rise» (πρώην «Greek Freak») της Disney για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο μέχρι το «Maestro» και τον «Σασμό», όλη η τηλεοπτική άνοιξη της prime time της ελληνικής μυθοπλασίας μέχρι τις μεγάλες ξένες παραγωγές του Χόλιγουντ που γυρίζονται κατά καιρούς στους δρόμους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και στην ύπαιθρο, όλη αυτή η έκρηξη της οπτικοακουστικής παραγωγής των τελευταίων χρόνων δεν έγινε «αυθόρμητα», από την «αγορά». Αντίθετα, σχεδιάστηκε και χρηματοδοτήθηκε από το ΕΚΟΜΕ, όπως θεσμοθετήθηκε από τον νόμο Κρέτσου (4487/2017) της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Εκτιμάται ότι από το 2017 μέχρι σήμερα δημιουργήθηκαν περί τις 70.000 θέσεις εργασίας και επενδύσεις στην οπτικοακουστική βιομηχανία που ξεπερνούν τα 200 εκατ. ευρώ.
Το cash rebate
Και μπορεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη να είχε την ευστροφία να μην καταργήσει τον νόμο Κρέτσου αλλά, αντίθετα, να τον αξιοποιήσει, πρόλαβε όμως να κάνει τέτοιες τροποποιήσεις ώστε σήμερα να έχει καταφέρει να μετατρέψει ένα εξαιρετικό αναπτυξιακό εργαλείο που παρέλαβε (cash rebate) σε μοχλό εξυπηρέτησης των φίλων της καναλαρχών, τους οποίους τροφοδοτεί με ζεστό χρήμα απλώς διότι γυρίζουν ελληνική μυθοπλασία. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μητσοτάκη διά του αρμόδιου υπουργού Κυριάκου Πιερρακάκη κατάφερε να τον ξεχειλώσει σε τέτοιο βαθμό, που ακόμα και αυτή η ίδια η χρηματοδότησή τους δεν έχει την απαιτούμενη ροή. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρέλαβε ένα εργαλείο ανάπτυξης που είχε καταφέρει να ξαναβάλει μπροστά το να δουλέψει ολόκληρη η οπτικοακουστική παραγωγή της χώρας (εταιρείες παραγωγής, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σεναριογράφοι, τεχνικοί) που βρισκόταν τότε, το 2017-18, σε βαθύ τέλμα χτυπημένη από τη γενικότερη οικονομική κρίση. Το εργαλείο αυτό, που στο μεταξύ είχε καταφέρει να μειώσει την ανεργία στον κλάδο και να σώσει από τη χρεοκοπία έναν σωρό εταιρείες παραγωγής, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει καταφέρει να το απαξιώσει.
Ολο το καλοκαίρι -και κυρίως την περίοδο μετά τις εκλογές του Ιουνίου- οι εκταμιεύσεις από το ΕΚΟΜΕ περιορίστηκαν δραματικά, σε βαθμό που η αγορά ολόκληρη εξέφραζε σοβαρές ανησυχίες. Πολύ περισσότερο που τα χρέη προς τις εταιρείες παραγωγής είναι χρέη τα οποία εκκρεμούν επί πολλούς μήνες ή και χρόνια. Μια τελευταία γερή δόση χρηματοδότησης από το ΕΚΟΜΕ, που υπολογίζεται περίπου στα 30 εκατ. ευρώ, είχε δοθεί λίγο πριν τις εκλογές του Μαΐου.
Η επιχορήγηση του ΕΚΟΜΕ με 50 εκατ. ευρώ πριν από λίγες ημέρες -από το ΕΣΠΑ και όχι από το δημόσιο ταμείο-, όπως υπέγραψε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου, αποκατέστησε τη ρευστότητα στην αγορά και διέψευσε για ακόμα μια φορά τους φόβους για κατάργηση της επιδότησης. Παρά ταύτα, σύμφωνα με την ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή ο Γιώργος Καραμέρος, το ποσό δεν επαρκεί για να καλύψει τις υποχρεώσεις των προηγούμενων ετών. «Πληροφορίες κάνουν λόγο για τρύπα στις υποχρεώσεις του ΕΚΟΜΕ, η οποία φτάνει τα 200 εκατ. ευρώ, ενώ οι πόροι που έχουν βρεθεί για να καλυφθούν παλιές και νέες ανάγκες ανέρχονται σε 100 εκατ. ευρώ και θα προέλθουν από δύο διαφορετικές χρηματοδοτήσεις των 50 εκατομμυρίων» αναφέρει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι αλλαγές στον νόμο Κρέτσου
Τα κενά και οι αρρυθμίες δημιουργήθηκαν λόγω των αλλαγών στον νόμο Κρέτσου. Και δεν είναι μόνο η αύξηση της επιστροφής από 30% σε 40% των επιλέξιμων δαπανών μιας παραγωγής. Είναι και το κόστος των σειρών ανά επεισόδιο, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται σε έναν βαθμό και η ποιότητα μιας παραγωγής. Τα ποιοτικά κριτήρια των παραγωγών δεν φαίνεται να παίζουν κανέναν ρόλο στη χρηματοδότησή τους, καθώς από 30.000 ανά επεισόδιο έπεσαν στις 10.000.
Πόσες από τις χρηματοδοτούμενες ελληνικές σειρές και ταινίες είχαν πραγματικά καλλιτεχνική ή, έστω, εμπορική αξία; Όπως το «Maestro», για παράδειγμα, το οποίο με την πώλησή του στο Netflix γυρίζει πίσω στους παραγωγούς ένα μέρος της δαπάνης του; Ή τον «Σιωπηλό δρόμο», που προβλήθηκε στο Mega σε σκηνοθεσία του Βαρδή Μαρινάκη και σενάριο των Πέτρου Καλκόβαλη και Μελίνας Τσαμπάνη, που αγοράστηκε από την ιταλική τηλεόραση; Τι ποσοστό από τα έργα που χρηματοδοτούνται καταφέρνει να βρει δρόμους και σε άλλες αγορές πλην της ελληνικής και της κυπριακής, έτσι ώστε να υπάρχει ανταποδοτικότητα; Και να πιάσουν τόπο τα χρήματα του ελληνικού λαού ο οποίος χρηματοδοτεί; Αν και στο παρελθόν ακούστηκαν για τις σειρές «Έτερος εγώ», «Καρτ ποστάλ», «Κάνε ότι κοιμάσαι» και το πολύ φρέσκο «Milky Way», δεν έχει φανεί να επαληθεύονται - παρότι καλλιτεχνικά το αξίζουν.
Ακραία περίπτωση χρηματοδότησης είναι η σειρά «Οικογενειακές Ιστορίες», παραγωγή της Green Pixel Productions, που προβάλλεται στον Alpha. Η σειρά είναι στα όρια του επαγγελματικού έργου -μοιάζει με ερασιτεχνική- και μετά βίας μπορεί να σταθεί σε πανελλαδικό δίκτυο σε ζώνη χαμηλής τηλεθέασης. Παρά ταύτα, παίρνει έγκριση χρηματοδότησης ύψους 1,1 εκατ. ευρώ, καθώς από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει κριθεί ότι... «πληροί τα πολιτιστικά κριτήρια». Όπως βεβαίως τα διαμόρφωσε η κυβέρνηση το 2021 και πλέον «χωράνε όλοι».
Με ανάλογο τρόπο διαμόρφωσε και άλλες παραμέτρους επιλεξιμότητας των έργων, με αποτέλεσμα να φτάνουμε να επιδοτούμε την εργασία επαγγελματιών της οπτικοακουστικής παραγωγής, κυρίως τεχνικό προσωπικό από το εξωτερικό, είτε από χώρες των Βαλκανίων είτε ακόμη και εξειδικευμένο προσωπικό από την Αμερική και τον Καναδά, με την αιτιολογία, βέβαια, ότι δεν υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό στη χώρα.
Ερώτηση Καραμέρου στη Βουλή
Για αυτά και άλλα ακόμη έχει κληθεί να απαντήσει στη Βουλή ο αρμόδιος υπουργός, μετά από ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργου Καραμέρου, ενόψει μάλιστα και της εκφρασμένης πρόθεσης της κυβέρνησης να συγχωνεύσει το ΕΚΟΜΕ στο υπουργείο Πολιτισμού με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και τον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας, μετατρέποντας ένα χρηματοδοτικό εργαλείο σε μέσο πολιτιστικής προβολής του υπουργείου Πολιτισμού. Η ερώτηση συζητείται στη Βουλή τη Δευτέρα και, σύμφωνα με τη μέχρι τώρα ενημέρωση, θα απαντήσει ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κωνσταντίνος Κυρανάκης στα ερωτήματα: Ποια είναι η πραγματική κατάσταση των οικονομικών του ΕΚΟΜΕ; Υφίσταται ή όχι οικονομική τρύπα ύψους 200 εκατ. ευρώ; Με ποιον τρόπο θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις προς τηλεοπτικούς σταθμούς και ξένες εταιρείες παραγωγής;
