Πριν ακόμα καλά - καλά ολοκληρωθεί η ορκωμοσία των βουλευτών και ξεκινήσει η θητεία της νέας Βουλής που προέκυψε από τις εκλογές του Ιουνίου, στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου τέθηκαν ζητήματα που θεωρούσαμε, ως ελληνική κοινωνία, ότι έχουμε αφήσει πίσω μας οριστικά από τη δεκαετία του ’80. Όπως το δικαίωμα των γυναικών στην αυτοδιάθεση του σώματός τους και στην άμβλωση. Δυστυχώς, οι φανατικά πολέμιοι αυτών των δικαιωμάτων πέρασαν από το περιθώριο στην κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και αθροιστικά με τις υπερσυντηρητικές φωνές από την κυβερνώσα δεξιά παράταξη αποτελούν επικίνδυνο συσχετισμό στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Στην πρώτη του τηλεοπτική συνέντευξη μετά τις εκλογές στον ΑΝΤ1, ο επικεφαλής της ΝΙΚΗΣ Δημήτρης Νατσιός, όταν ρωτήθηκε αν το κόμμα του αντιτίθεται στο δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση, απάντησε ότι «εξ άκρας συλλήψεως υπάρχει άνθρωπος, υπάρχει το δικαίωμα του ανθρώπου, του αγέννητου παιδιού, αυτή είναι η άποψή μας». Την ίδια οπισθοδρομική άποψη είχε εκφράσει και η νέα υφυπουργός Μεταφορών και βουλευτής της Ν.Δ. Χριστίνα Αλεξοπούλου, με ανάρητησή της το 2019.
Μετά τις πρώτες εκλογές του Μαΐου, σε συνέντευξή του στο Mega, ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος αναφερόμενος στο θέμα των αμβλώσεων είπε: «Οι περισσότερες μανούλες δεν θέλουν να κάνουν την άμβλωση, άρα πρέπει η πολιτεία να τις στηρίξει. Ως χριστιανός ορθόδοξος, έχω τις επιφυλάξεις μου». Ο ίδιος, το 2022, με αφορμή την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για την άρση του δικαιώματος στην άμβλωση, ζητούσε από το βήμα της Βουλής τη διενέργεια δημοψηφίσματος για το θέμα στην Ελλάδα και δήλωνε: «Οι αμβλώσεις δεν αφορούν μόνο τις γυναίκες. Αφορούν και τα έμβρυα που υπάρχουν μέσα. Μην τα μπερδεύετε. Ήσασταν όλοι έμβρυα κάποτε».
Με την είσοδο των φασιστών Σπαρτιατών, των υπερσυντηρητικών της ΝΙΚΗΣ στο Κοινοβούλιο, και την Ελληνική Λύση να παραμένει στα έδρανα, οι οπισθοδρομικές, σκοταδιστικές απόψεις, που αποτελούν επίσημες θέσεις των τριών κομμάτων, επανέρχονται για τα καλά στη δημόσια σφαίρα. Ενδεικτικό είναι ότι ο νέος κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, στο πρώτο briefing που πραγματοποίησε τη Δευτέρα, δέχτηκε ερώτηση για το αν η Ν.Δ. εξετάζει αλλαγή νομοθεσίας για τις αμβλώσεις. «Δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξει θέμα σχετικά με το τι ισχύει για τις αμβλώσεις στην Ελλάδα» απάντησε
Ανησυχητική διγλωσσία από τη Ν.Δ.
Και ενώ προκαλεί ανακούφιση το γεγονός πως η κυβέρνηση της Ν.Δ. αποκλείει το ενδεχόμενο αλλαγής της νομοθεσίας, δεν μπορεί να αγνοηθεί η στάση στελεχών της παράταξης τα προηγούμενα χρόνια και η στήριξη που προσέφεραν, ακόμα και από κυβερνητικές θέσεις, σε εγχειρήματα που επιχειρούσαν να επαναφέρουν το θέμα των αμβλώσεων στο προσκήνιο από μεσαιωνική σκοπιά.
Τον Δεκέμβριο του 2019 ο Άδωνης Γεωργιάδης με ανάρτησή του στο Twitter είχε συγχαρεί την εφημερίδα SPORtime για το πρωτοσέλιδο κατά των αμβλώσεων, «Αφήστε με να ζήσω», ενώ μετά τις σφοδρές αντιδράσεις επικαλέστηκε το δημογραφικό για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις. Έναν μήνα μετά, τον Ιανουάριοτου 2020, το υπουργείο Παιδείας καλούσε σε ημερίδα θρησκευτικής οργάνωσης κατά των αμβλώσεων, με θέμα «Σύγχρονη Παιδεία και Ελληνορθόδοξη Παράδοση». Η συγκεκριμένη θρησκευτική οργάνωση είναι μεταξύ των σωματείων που στηρίζουν το «κίνημα» κατά του δικαιώματος στην άμβλωση «Αφήστε με να ζήσω». Το υπουργείο είχε στείλει έγγραφο προς τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και τα σχολεία της Αττικής, για την ημερίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Γονέων «Η Χριστιανική Αγωγή», για την οποία ζητούσε να ενημερωθούν όλοι οι εκπαιδευτικοί Π.Ε. και Δ.Ε. των σχολικών μονάδων, καθώς και οι μαθητές των 15μελών Μαθητικών Συμβουλίων Λυκείων της Περιφέρειας Αττικής. Η κίνηση αυτή του υπουργείου είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδας.
Τον Ιούνιο του 2021 ανακοινώθηκε το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας, υπό την αιγίδα μάλιστα της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, το οποίο ήταν προγραμματισμένο να διεξαχθεί ένα μήνα αργότερα στα Γιάννενα. Το επίσημο κείμενο πρόσκλησης όπως και το βίντεο διαφήμισης του συνεδρίου αποτελούσαν μνημεία σεξισμού, και διαπνέονταν από τη λογική πως οι γυναίκες οφείλουν να τεκνοποιούν ώστε να γλιτώσουν το έθνος από την απειλή του αφανισμού. Οι ομιλητές του συνεδρίου στην πλειονότητά τους ήταν άντρες, 12 εξ αυτών Μητροπολίτες. Μεταξύ των ομιλητών οι Μάκης Βορίδης, Άδωνης Γεωργιάδης, Χάρης Θεοχάρης, Θάνος Πλεύρης, Κώστας Τασούλας, Κώστας Τσιάρας, Γιώργος Πατούλης και ο Βασίλης Κοντοζαμάνης. Το τεράστιο κύμα κοινωνικών αντιδράσεων που ξεσηκώθηκε οδήγησε στη ματαίωση του απαράδεκτου συνεδρίου.
Λίγες μέρες αργότερα, στις Βρυξέλλες, οι ευρωβουλευτές της Ν.Δ., συντασσόμενοι με τους υπερσυντηρητικούς Πολωνούς συναδέλφους τους, υπερψήφισαν πρόταση των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών για την καταγγελία ως απαράδεκτης έκθεσης που χαρακτήριζε «ανθρώπινο δικαίωμα» το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Η πρόταση τελικά απορρίφθηκε με 280 ψήφους υπέρ, 391 κατά και 10 αποχές.
Η συζήτηση που αμφισβητεί το δικαίωμα των γυναικών στην αυτοδιάθεση του σώματός τους έχει ανοίξει. Το θέμα τίθεται ανοιχτά από αρχηγούς κοινοβουλευτικών κομμάτων, αλλά και υποδόρια με μισόλογα και κραυγές που επικαλούνται το δημογραφικό ως κορυφαία απειλή για το έθνος. Και μπορεί να μην μπαίνει στο τραπέζι η απαγόρευση της άμβλωσης, αλλά ο λόγος που καλλιεργεί το έδαφος είναι εδώ, με ευθύνη και όσων δεν στέκονται διαχρονικά, κατηγορηματικά και αταλάντευτα απέναντι σε τέτοιου είδους σκοταδιστικές ιδέες και προτάσεις.
Αστυνόμευση μήτρας και πατριαρχία
Της
Εύας Σπαθάρα
Η βαθιά συντηρητικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, όπως αποτυπώθηκε στο εκλογικό σώμα, με την κατίσχυση, σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, ακροδεξιών κομμάτων, ο ιδεολογικός πυρήνας των οποίων συγκροτείται, άμεσα και έμμεσα, στη βάση του εθνοπατριαρχικού τρίπτυχου «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», προοικονομεί το μέλλον και το παρόν για τις συνθήκες στις οποίες οι γυναίκες, οι θηλυκότητες, τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, ευάλωτοι πληθυσμοί, καλούνται να δρούν, να αντισταθούν και να περιφρουρήσουν τα μη αυτονόητα, εντέλει δικαιώματά τους στην ισότητα, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη.
Οι αύξουσες, συντονισμένες επιθέσεις στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, οι μισογυνικές και ομοφοβικές δηλώσεις των επικεφαλής ακροδεξιών κομμάτων, των υπερπατριωτών και μποντιμπιλντεράδων, συνιστούν εκφράσεις του νέου εθνοχριστιανοπατριαρχικού πλαισίου που επιδιώκεται να διαμορφωθεί στον δημόσιο λόγο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα δικαιώματα και τις ζωές όλων όσων οι υπέρμαχοι των ακροδεξιών, εθνικιστικών, ομοφοβικών, πατριαρχικών αντιλήψεων έχουν θέσει στο στόχαστρο. Πρόκειται για τα σώματα των γυναικών, των θηλυκοτήτων, των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και τις νέες πειθαρχήσεις στις οποίες θα πρέπει να υποβληθούν όσ@ δεν συμμορφώνονται με την έμφυλη (ετερο)κανονικότητα που η νέα ακροδεξιά τάξη πραγμάτων προωθεί σε ελληνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Οι συνθήκες της διαρκούς επισφάλειας, της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, της βίαιης αναδιάρθρωσης του κεφαλαίου δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την επίταση των έμφυλων επιτηρήσεων, του βιοπολιτικού και ψυχοπολιτικού ελέγχου με στόχο τη ρύθμιση των σωμάτων, την αναγωγή τους σε εθνικά σώματα που οφείλουν να τεθούν στην υπηρεσία του κράτους και του έθνους για τη διαιώνιση των τελευταίων.
Η μητρότητα, τα αναπαραγωγικά δικαιώματα βρίσκονται στο επίκεντρο των συντηρητικών, ακροδεξιών και θρησκευτικών φορέων, αποτελώντας αντικείμενο οπισθοδρομικών ρυθμίσεων, παρεμβάσεων και ιδεολογικής χειραγώγησης. Η δημιουργία ηθικών πανικών και συνθηκών κοινωνικού αυτοματισμού μέσω αόρατων εχθρών, εσωτερικών και εξωτερικών και «έτερων άλλων», αξιοποιείται από την πολιτική εξουσία με στόχο την περιφρούρηση και τον έλεγχο των σωμάτων, και δη εκείνων που φέρουν τη δυνατότητα της κυοφορίας και της κοινωνικής ανα-παραγωγής. Η σωματική αυτονομία των γυναικών αμφισβητείται, η εθνική αναπαραγωγή τελεί σε ευθεία σύνδεση και εξάρτηση με την, ει δυνατόν, ελληνική μήτρα, ενώ οι μέρες αγέννητων παιδιών δίνουν τη θέση τους στα συνέδρια γονιμότητας και στην ανάγκη προσφάτως για μαθήματα αγνότητας. Η «αστυνόμευση της μήτρας» δεν αφορά μονάχα την απαγόρευση ή μη των αμβλώσεων, την αυτοδιάθεση ή μη των σωμάτων, αφορά ένα τεράστιο πλέγμα πολιτικών, αντιλήψεων και πρακτικών που διασυνδέουν το φύλο με όλες τις ταξινομικές κατηγορίες που αξιοποιούνται από τον νεοφιλελευθερισμό για τη διατήρηση των σχέσεων έμφυλης εκμετάλλευσης, ανισότητας και κεφαλαίου. Η περιστολή των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών και η απουσία αναπαραγωγικής δικαιοσύνης σημαίνει στην πράξη: δολοφονίες γυναικών και ευάλωτων σωμάτων, έμφυλη βία, αναγκαστικές στειρώσεις και βιασμοί, απουσία πρόσβασης σε υγειονομικές υπηρεσίες, αναγκαστικές καισαρικές και υστερεκτομές, άρνηση χημειοθεραπειών εγκύων γυναικών, γυναίκες που γεννούν υπό καθεστώς βίας και τρομοκρατίας, νεογέννητα που απομακρύνονται βίαια από άπορες μητέρες, γεννήσεις ως απόρροια βιασμών…
Δεν πρόκειται για εικόνα από το μακρινό παρελθόν, αλλά από το άμεσο παρόν και την καθημερινότητα πολλών γυναικών, από τη ζώσα δυστοπία, που εξαπλώνεται ραγδαία εντός και εκτός συνόρων και στην οποία οφείλουμε να αντισταθούμε για μια ακόμη φορά, με όρους συλλογικούς, φεμινιστικούς, αλληλέγγυους, συμπεριληπτικούς.
*Η Εύα Σπαθάρα είναι κοινωνιολόγος
