Ένα από τα ερωτήματα στα οποία αναζητούμε απάντηση μέσω της περιήγησής μας στα πρώτα βήματα της ΑΥΓΗΣ είναι τι σήμαινε το να ανήκει κανείς στον χώρο της Αριστεράς στις αρχές του 1950, λίγα χρόνια μόνο μετά το τέλος του Εμφυλίου και εν μέσω της σκληρότερης περιόδου του μετεμφυλιακού κράτους.
Τα συμβάντα της Πρωτομαγιάς του 1953 συνιστούν ένα πολύ περιεκτικό σχετικό στιγμιότυπο. Μόνο λίγες μέρες μετά το «συνέδριο» της ΓΣΕΕ, η Συνομοσπονδία καλεί σε εργατική συγκέντρωση στην πλατεία Κολοκοτρώνη. Η ΓΣΕΕ ήδη από το 1948 έχει εκκαθαριστεί από οποιονδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί αντίπαλος του αστικού καθεστώτος. Οι συνδικαλιστές του ΚΚΕ έχουν εκτελεστεί ή βρίσκονται σε φυλακές και εξορίες, τα πιο φιλεργατικά σωματεία διαγράφονται από τη Συνομοσπονδία και η ηγεσία τους διώκεται ανηλεώς. Πρόεδρος της ΓΣΕΕ είναι ο περίφημος «εργατοκάπηλος» Μακρής, ο οποίος διατήρησε τη θέση του (με την εξαίρεση της περιόδου 1963-1965) μέχρι και τη Χούντα.
Στη συγκέντρωση της ΓΣΕΕ έχουν προσκληθεί περίπου 1.000 «εργαζόμενοι», κατά βάση τραμπούκοι και μπράβοι του Μακρή και του κυβερνώντος κόμματος. Η κυβέρνηση έχει κινητοποιήσει το σύνολο των αστυνομικών δυνάμεων της Αθήνας για να φρουρούν τα σπίτια (!) συνδικαλιστών προκειμένου να μην μπορέσουν να συμμετάσχουν στην ανοιχτή, κατά τα λοιπά, συγκέντρωση.
Εντέλει καταφέρνουν να φτάσουν μέχρι την οδό Σταδίου μόλις μερικές δεκάδες εργατών, άνδρες και γυναίκες. Οι τραμπούκοι τους δέρνουν ανηλεώς και τους παραδίδουν στις αστυνομικές δυνάμεις.
Συλλαμβάνονται 53 άτομα, με την κατηγορία ότι μοίραζαν προκηρύξεις και έριξαν και μία (1) πέτρα εναντίον των μπράβων.
Και την επομένη 49 εξ αυτών εξορίζονται!
Η ματωμένη Πρωτομαγιά του 1944
Η ΑΥΓΗ έχει ειδική αναφορά και σε μια άλλη ματωμένη Πρωτομαγιά, αυτή του 1944. 200 κομμουνιστές που κρατούνταν στις Φυλακές Χαϊδαρίου μεταφέρθηκαν στην Καισαριανή και εκτελέστηκαν. Το (ανυπόγραφο για προφανείς λόγους) άρθρο αναφέρεται σε λεπτομέρειες του συμβάντος που μόνο αυτόπτης μάρτυρας θα μπορούσε να έχει καταγράψει. Συγκλονιστική η περιγραφή του χορού που στήνουν στο προαύλιο οι προς εκτέλεση: χωριστά οι νέοι από τους γέρους και μετά όλοι μαζί, λίγο πριν επιβιβαστούν στα καμιόνια.
Στη Μόσχα σύμβολα, στην Ελλάδα αιτία φυλάκισης
Παραμένουμε στους εορτασμούς για την Εργατική Πρωτομαγιά, μεταφερόμαστε όμως στη Σοβιετική Ένωση. Όπου τηλεγράφημα από το Λονδίνο κάνει ειδική αναφορά στις προσωπογραφίες που θα αναρτηθούν -ενόψει της μεγάλης παρέλασης της 1ης Μάη- στα δημόσια κτήρια της Μόσχας. Πέραν των Λένιν και Στάλιν, οι ηγέτες που θα στολίσουν τα κτήρια της πρωτεύουσας είναι δέκα. Μεταξύ αυτών, ο πρωθυπουργός Μαλενκόφ, ο Λαβρέντι Μπέρια, ο Μολότοφ αλλά και κάποιος «Κρούστσεφ». Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η ΑΥΓΗ, «οι εικόνες του Λένιν και του Στάλιν είναι μεγαλύτερες από τις άλλες δέκα».
Στην ΕΣΣΔ οι προσωπογραφίες των ηγετών συνιστούν σύμβολα εξουσίας και ισχύος. Στην Ελλάδα είναι λόγος φυλάκισης. Ένας 26χρονος συλλαμβάνεται στο Ζάππειο διότι «εχάρασσε στους εκεί πάγκους με ένα μαχαιράκι συνθήματα και σφυροδρέπανα». Τα συνθήματα ήταν για το ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Ως επιβαρυντικό στοιχείο θεωρήθηκε το ότι στο σπίτι του στο Παγκράτι βρέθηκαν και φωτογραφίες Σοβιετικών ηγετών.
Διαμαρτυρία των «παραγκούχων»
Διαμαρτυρία των «παραγκούχων» Αθηνών και Πειραιώς στο υπουργείο Πρόνοιας. Οι διαμένοντες σε παράγκες, πρόσφυγες, «βομβόπληκτοι» και ανάπηροι πολέμου, αριθμούσαν 160.000 άτομα!
Έξωση οικογενειών από το Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα»
Το πρόβλημα στέγασης στη μεταπολεμική Αθήνα ήταν οξύτατο. Στη φωτογραφία, μια οικογένεια που διέμενε επί της Βασιλίσσης Σοφίας, στο κτήριο που σήμερα στεγάζει το Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα». Η οικοδόμηση του κτηρίου είχε ξεκινήσει πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως ολοκληρώθηκε το 1954. Το Μαιευτήριο «Αλεξάνδρα» ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της κόρης του βασιλιά Γεώργιου Α΄, η οποία πέθανε σε ηλικία μόλις 21 ετών συνεπεία επιπλοκών του τοκετού της.
Ο Ησίοδος συμβουλεύει τους αγρότες
Στο οικονομικό ρεπορτάζ, εντύπωση προκαλεί η βαριά φορολογία που επιβάλλει η κυβέρνηση Παπάγου στα τρακτέρ. Κατά πώς φαίνεται, οι «ειδικοί» των συναρμόδιων υπουργείων και της αμερικανικής αποστολής ήθελαν να καθυστερήσουν την εκμηχάνιση της αγροτικής παραγωγής προκειμένου να μην υπάρξει πλεονάζον ανθρώπινο δυναμικό στην ύπαιθρο. Ενδιαφέρον έχει και ο χαρακτηρισμός των μη μηχανικών μεθόδων παραγωγής ως «ησιοδικών». Η αναφορά της ΑΥΓΗΣ είναι στο «Έργα και Ημέραι» του Ησιόδου (8ος αιώνας π.Χ.), όπου ο ποιητής δίνει συμβουλές στους αγρότες για το πώς να καλλιεργούν τα κτήματά τους.
Οι πενταψήφιοι αριθμοί τηλεφώνου
Και μια μικρή αγγελία: Χάθηκε χρυσή καρφίτσα «στη διαδρομή από Γουδί μέχρι τον Ορφέα». Λογικά η αναφορά είναι στον κινηματογράφο Ορφεύς, που λειτουργούσε από το 1936 επί της Οδού Σταδίου, στην πίσω μεριά του Αρσάκειου. Ο κινηματογράφος έκλεισε το 1982, όταν το Αρσάκειο ανακαινίστηκε για να στεγάσει το Συμβούλιο της Επικρατείας. Παρατηρήστε ότι ο αριθμός τηλεφώνου είναι πενταψήφιος, άρα η σύνδεση είχε γίνει τη δεκαετία του ’30. Τη δεκαετία του ’50 οι νέες συνδέσεις έδιναν εξαψήφιο αριθμό.
