Ο ναός του Ηφαίστου είναι ένας από τους πλέον καλοδιατηρημένους αρχαίους ναούς του ελληνικού χώρου. Ήταν αφιερωμένος στον θεό Ήφαιστο και στην Αθηνά Εργάνη. Βρίσκεται στην περιοχή του Θησείου, που πήρε το όνομά της λόγω της παλιάς, σήμερα αναθεωρημένης, απόδοσης του ναού στον Θησέα. Αποτελεί τμήμα του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας.
Ο ναός είχε σχεδιαστεί και πιθανότατα άρχισε να χτίζεται ήδη από το 449 π.Χ., παράλληλα με τον Παρθενώνα. Η σύλληψή του ανήκε στη γενιά των Μαραθωνομάχων και του Κίμωνα. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν το 416/5 π.Χ. Οι εργασίες στον ναό του Ηφαίστου διήρκεσαν τόσο πολύ μάλλον γιατί δόθηκε προτεραιότητα στον Παρθενώνα και στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο.
Ο ναός του Ηφαίστου είναι χτισμένος πάνω στον λόφο του Αγοραίου Κολωνού. Είναι περίπτερος ναός, δωρικού ρυθμού, από πεντελικό μάρμαρο. Έχει 13 κίονες σε κάθε μακρά πλευρά και 6 σε κάθε μικρή πλευρά. Ο σηκός του χωρίζεται σε πρόναο, κυρίως ναό και οπισθόδομο. Ο γλυπτός του διάκοσμος από παριανό μάρμαρο ήταν πλούσιος και υψηλής τέχνης.
Στην ανατολική πρόσοψη του ναού, προς την Αρχαία Αγορά, ο ανάγλυφος διάκοσμος στις μετόπες απεικονίζει τους άθλους του Ηρακλή. Στην ανατολική εσωτερική ζωφόρο απεικονίζεται άλλη μία σκηνή μάχης, για την οποία προτείνονται διάφορες ερμηνείες (Θησέας εναντίον Παλλαντιδών, Έλληνες εναντίον Τρώων κ.λπ.). Στη δυτική εσωτερική ζωφόρο ο γλυπτός διάκοσμος απεικόνιζε το κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου ή την Κενταυρομαχία. Οι βόρειες και νότιες μετόπες αποδίδουν επεισόδια από τους άθλους του Θησέα, τέσσερις σε κάθε πλευρά. Αυτός είναι και ο λόγος που αρχικά ονομάστηκε Θησείο. Η γλυπτή διακόσμηση των αετωμάτων είναι εντελώς κατεστραμμένη. Κατά την αρχαιότητα, στο εσωτερικό του ναού υπήρχαν χάλκινα αγάλματα του Ηφαίστου και της Αθηνάς κατασκευασμένα από τον Αλκαμένη.
Από τον 7ο αιώνα μ.Χ. ο ναός μετατράπηκε σε χριστιανικό προς τιμήν του Αγ. Γεωργίου του Ακάμα ή Ακαμάτη. Ως εκκλησία λειτούργησε μέχρι το τέλος της τουρκοκρατίας, γι’ αυτό το κτίσμα διατηρήθηκε σε τόσο καλή κατάσταση. Δεν συνέβη το ίδιο με τις ανάγλυφες μορφές στις μετόπες του ναού, γιατί οι χριστιανοί κατέστρεφαν συστηματικά τα κεφάλια των μορφών ως ειδωλολατρικές απεικονίσεις.
Τον 18ο αιώνα στον ναό έγιναν πολλές ταφές επιφανών προτεσταντών της Αθήνας και αργότερα, το 1834, εδώ έγινε η τελετή υποδοχής του βασιλιά Όθωνα. Από τότε μέχρι τη δεκαετία του 1930, όταν άρχισε η ανασκαφή από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, λειτούργησε ως Αρχαιολογικό Μουσείο.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο χώρος γύρω από τον ναό γέμισε λευκά αντίσκηνα και μετατράπηκε σε καταυλισμό προσφύγων.
