Πέρα από τα αναρίθμητα πολιτικά ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν για την ηλιθιότητα του Κωνσταντίνου (και που τα μισά πιστεύω τα είχε σπείρει με μπρίο ο Βασίλης Ραφαηλίδης), ακόμη και οι ιστορικοί στις συναντήσεις τους ήταν πάντα έτοιμοι να κάνουν μια παρέκβαση από το σοβαρό ακαδημαϊκό τους πρόγραμμα για μια ζουμερή ανεκδοτολογική ιστορία για την περιορισμένη ευφυΐα του εκλιπόντος έκπτωτου βασιλιά. Ακόμη και ο ίδιος ο τέως έμοιαζε να θέλει να τροφοδοτήσει αυτό το διαρκώς αυξανόμενο σώμα ιστοριών, επιλέγοντας να μοιραστεί ελαφριές αναμνήσεις από στιγμές καταλυτικής σοβαρότητας. Για παράδειγμα, στη μεγάλη του εξομολόγηση στον Γιώργο Μαλούχο περιγράφει πως κατά τη διάρκεια της Αποστασίας το 1965, λίγο μετά την αποτυχία της κυβέρνησης Νόβα να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, πραγματοποίησε μια ιδιαίτερη συνάντηση με τον Στέφανο Στεφανόπουλο, για την οποία το μόνο που σημειώνει ήταν: «Θυμάμαι να κάθεται απέναντί μου και οι κάλτσες να είναι πεσμένες στους αστραγάλους του. Φρίκη!». Πάρτε μισό λεπτό για να σκεφτείτε τη σημασία αυτής της εξομολόγησης, η οποία, υποτίθεται, έγινε για να βελτιώσει την εικόνα του. Ο τέως είχε μόλις διαλύσει το πολιτικό σύστημα της χώρας ανοίγοντας τον δρόμο για τη δικτατορία των συνταγματαρχών, αλλά το μόνο στο οποίο μπορούσε να εστιάσει ήταν ότι ο Στεφανόπουλος είχε παραβιάσει την ενδυματολογική ετικέτα της Αυλής.
Αντίστοιχης ελαφρότητας ήταν και το αντιπραξικόπημα που επιχείρησε τον Δεκέμβριο του 1967, όταν συνειδητοποίησε ότι οι συνταγματάρχες αποστράτευαν τους δικούς του από τον στρατό και στο τέλος θα έχανε τα ερείσματά του, και όχι βέβαια επειδή ήθελε να κάνει αντίσταση, όπως χρόνια τώρα κάποιοι βασιλόφρονες επιχειρούν να μας πείσουν ποντάροντας στην ελλιπή γνώση του κοινού για τη σύγχρονη Ιστορία. Το αντιπραξικόπημα ήταν τόσο γελοιωδώς κακοσχεδιασμένο, ώστε θρυλείται ότι κάποιος Αμερικανός αξιωματούχος υπογράμμισε ότι δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση αυτή η ενέργεια να συσχετιστεί με την αμερικανική πολιτική. Όχι γιατί οι ΗΠΑ είχαν κάποιο πρόβλημα να συσχετιστούν με την οργάνωση ενός πραξικοπήματος, αλλά γιατί δεν ήθελαν να συσχετιστούν με την οργάνωση ενός τόσο ηλίθιου πραξικοπήματος. Θα ήταν κακό για το κύρος τους…
Φυσικά, ως ιστορικός που ξεκίνησε τις σπουδές της μετά το 2000, οπότε πλέον η μπαχτινική θεωρία για το γέλιο ως εργαλείο ανατροπής της καθεστηκυίας τάξης μεσουρανούσε, έχω απόλυτη επίγνωση ότι αυτό το κομπολόι από ανέκδοτα δημιουργήθηκε από μια κυρίως μεταπολιτευτική πρακτική απαξίωσης του προσώπου και του θεσμού, και τροφοδοτήθηκε εξίσου από αριστερούς και δεξιούς πολιτικούς ανεκδοτολόγους. Τα πιο δηλητηριώδη αστεία τα έχω ακούσει από έναν παλαίμαχο υψηλόβαθμο πολιτικό της Ν.Δ. και της ΕΡΕ που παραβρέθηκε σε ένα σεμινάριο για τη Χούντα. Προφανώς πίσω από τον τοίχο του γέλιου κρύβεται μια πραγματικότητα που δυσκολευόμαστε να ψηλαφήσουμε μετά από πενήντα χρόνια αβασίλευτης δημοκρατίας, ότι ο θεσμός της βασιλείας και τα πρόσωπα που τον εκπροσώπησαν υπήρξαν καταλυτικά για την Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Ότι υπήρξε μια εποχή που η βασιλική οικογένεια έδινε τον τόνο της κοινωνικής ζωής στην Αθήνα. Ότι άνθρωποι έχουν ξενυχτήσει έξω από τα ανάκτορα προσευχόμενοι για τη βελτίωση της υγείας του Κωνσταντίνου (όχι, δεν συνέβη στον Κωνσταντίνο τον Β΄, αλλά είχε συμβεί στον παππού του). Η βασιλοφροσύνη υπήρξε ένα εδραιωμένο πολιτικό αίσθημα στην ελληνική κοινωνία και, αν θέλουμε να το καταλάβουμε, τα αστεία για τον «Κοκό» δεν μας βοηθάνε, αντίθετα μας αποπροσανατολίζουν.
Η Ελένη Κούκη είναι ιστορικός και μέλος των ΑΣΚΙ
