Τα Τσαΐρια είναι μια περιοχή που για τους «μπαγιάτηδες» της Θεσσαλονίκης είναι ταυτισμένη με την έννοια του λασπότοπου, και δικαίως. Είναι ένα παράκτιο έλος, ένας υγρότοπος καταγεγραμμένος από το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων, δίπλα στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης, ακατάλληλος, σύμφωνα με όλες τις γεωλογικές μελέτες, για οποιαδήποτε δόμηση. Σε αυτήν την ακατάλληλη έκταση προγραμματίζεται ωστόσο να εγκατασταθεί το Κέντρο Καινοτομίας και Τεχνολογίας Θεσσαλονίκης Thess INTEC (Thessaloniki Innovation & Technology Center), στερώντας από την πόλη μια πολύτιμη από πολλές απόψεις ανοιχτωσιά.
Η Θεσσαλονίκη «μέγα κέντρο Καινοτομίας και Τεχνολογίας» είναι το νέο αφήγημα για το μέλλον της, μετά το άπιαστο όνειρο της δεκαετίας του ’90 να αναδειχθεί σε «Πρωτεύουσα των Βαλκανίων» ή μητροπολιτικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Κανείς δεν αντιστρατεύεται αυτό το νέο αυτό όραμα, αρκεί να μην καταλήξει σε ένα ακόμη γραφειοκρατικό σύμπλεγμα, ανίκανο να φέρει ουσιαστικό αποτέλεσμα και οι όποιες εγκαταστάσεις δημιουργηθούν για να το υπηρετήσουν καταλήξουν σε ένα ακόμη “Real Estate Success (σ.σ.: or not success) Story”... Και ο περιορισμός του ρόλου της κρατικής Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας στο όλο εγχείρημα από τη σημερινή κυβέρνηση μόνο ανησυχία δημιουργεί ως προς αυτό. Ανησυχία δημιουργεί και το γεγονός, ότι από τα περίπου 500 εκατ. που απαιτούνται για τη δημιουργία του Thess INTEC, έχουν εξασφαλιστεί κάπου 70 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων μόλις τα 10 προέρχονται από ιδιώτες και τα υπόλοιπα είναι από ευρωπαϊκούς πόρους. Τα περισσότερα αναμένεται να ριχτούν στο μπάζωμα του υγροτόπου και ο φόβος να μην προχωρήσει τίποτα παρά πέρα είναι υπαρκτός.
Υπάρχει και κτηριακό απόθεμα και άλλες εκτάσεις
Βέβαιο είναι ότι, για την προσέλκυση καινοτόμων επιχειρήσεων, το μόνο που δεν λείπει από τη Θεσσαλονίκη είναι το επιστημονικό δυναμικό και το κτηριακό απόθεμα. Υπάρχουν εκατοντάδες κτήρια, «κουφάρια» επιχειρήσεων που έκλεισαν την τελευταία εικοσαετία, τόσο στα δυτικά όσο και στα ανατολικά της πόλης για να τις στεγάσουν. Ένα τέτοιο καλό παράδειγμα έδωσε η Pfizer, που για την επένδυσή της στη Θεσσαλονίκη δεν χρειάστηκε κανένα Thess INTEC και στέγασε τις εγκαταστάσεις της σε ένα βιομηχανικό κτήριο, που ανακαίνισε.
Όπως επισημαίνουν περιβαλλοντικές οργανώσεις, υπάρχουν και πολλές χερσαίες εκτάσεις ανατολικά και δυτικά της πόλης, που μπορούν να φιλοξενήσουν το Κέντρο Καινοτομίας και Τεχνολογίας. Έτσι, δεν κατανοούν το γιατί επιλέγεται να δημιουργηθεί πάνω σε έναν υγρότοπο και να τον αφανίσει, σε μια περιοχή που για να «ξελασπωθεί» θα απαιτηθούν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, ενώ από το μπάζωμά της θα αυξηθεί και ο κίνδυνος πλημμυρικών φαινομένων στην περιοχή του αεροδρομίου. Θεωρούν επίσης αδιανόητο ότι όλα αυτά θα χρηματοδοτηθούν κυρίως από την Ε.Ε. και το ταμείο ανάκαμψης και αναρωτιούνται αν γνωρίζουν στις Βρυξέλλες ότι κοινοτικό χρήμα θα χρησιμοποιηθεί κατ' αυτόν τον τρόπο. Μέλη τους σημειώνουν ότι τα Τσαΐρια θα μπορούσαν να παίξουν τον δικό τους καινοτόμο ρόλο, όπως, για παράδειγμα, αν διαμορφωθεί η περιοχή σε φυσική «αποθήκη διοξειδίου άνθρακα» για το αεροδρόμιο «Μακεδονία» ή σε θεματικό - εκπαιδευτικό πάρκο.
Το όλο εγχείρημα «τρέχει» μια ΣΔΙΤ που δηλώνει «μη κερδοσκοπική», η Εταιρεία Ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου Thess INTEC Α.Ε. (ΕΑΝΕΠ ThessINTEC Α.Ε.). Ήδη της παραχωρήθηκε για 99 χρόνια μια φυσική έκταση 760 στρεμμάτων και σκοπεύει να την μετατρέψει σε παραθαλάσσιο οικόπεδο - φιλέτο. Της παραχωρήθηκε από την κρατική Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, που είναι μικρομέτοχος της ΣΔΙΤ, η οποία με τη σειρά της την απέκτησε από το ΤΑΙΠΕΔ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ίδια περιοχή στο παρελθόν κρίθηκε εντελώς ακατάλληλη για να φιλοξενήσει δομή υποδοχής προσφύγων, αλλά, ως φαίνεται, τώρα «μαγειρεύονται» τα πάντα για να κριθεί κατάλληλη για το μέγα «πρότζεκτ» του Thess INTEC, που το «τρέχει» ο επιχειρηματίας Νίκος Ευθυμιάδης, ο οποίος «πρωταγωνιστούσε» και στο άπιαστο, όπως αποδείχθηκε, «όραμα» να γίνει η Θεσσαλονίκη «Πρωτεύουσα των Βαλκανίων». Οπότε το ερώτημα που θέτουν περιβαλλοντικές οργανώσεις, «γιατί στα Τσαΐρια;» παραμένει αναπάντητο.
Κακοποίηση υγροτόπου
«Πρόκειται για τρανταχτό παράδειγμα κακοποίησης υγροτόπου, κατά παράβαση των κανόνων της Ε.Ε., αλλά και της ελληνικής νομοθεσίας» δήλωσε στην ΑΥΓΗ η Μαρία Παναγιωτοπούλου, μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και πρόεδρος του σωματείου «Οικοτοπία», που εκδίδει πλέον μόνο ηλεκτρονικά το ομώνυμο περιβαλλοντικό περιοδικό. Χαρακτηρίζει τα Τσαΐρια ως μια «πολύτιμη» περιοχή για τη Θεσσαλονίκη από πολλές απόψεις. Φιλοξενούν πληθώρα ειδών, ανάμεσά τους τουλάχιστον 150 είδη πουλιών και άλλα προστατευόμενα είδη, και είναι το μόνο διατηρητέο τμήμα τής άλλοτε πολύ εκτεταμένης εκβολής του ποταμού Ανθεμούντα της Χαλκιδικής, ενώ η περιοχή έπαιξε σημαντικό εκτονωτικό ρόλο στα περσινά πλημμυρικά φαινόμενα από τις ισχυρές βροχοπτώσεις του Οκτωβρίου.
Αλλάζει η Επιτροπή, φεύγουν και τα εμπόδια...
Με δεδομένο ότι οι μέχρι σήμερα γεωλογικές μελέτες είναι σαφείς, πως στα Τσαϊρια δεν χωρά δόμηση και μάλιστα εκτεταμένη, όπως αποκαλύπτει η «Οικοτοπία», ήδη ξεκίνησαν οι διεργασίες για να αλλάξει αυτό το «εμπόδιο». «Στέλεχος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, τον Ιούλιο 2021 δήλωνε ότι: 'σημαντικά τμήματα της έκτασης θεωρούνται ακατάλληλα σ’ αυτή τη φάση για κατασκευή κτηρίων με βάση την απόφαση που έλαβε μια επιτροπή ειδικών που είχε συστήσει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Θα πρέπει επομένως να ξαναδημιουργηθεί η επιτροπή αυτή, η οποία με βάση τη νέα Γεωτεχνική Μελέτη να αλλάξει την απόφαση'. Εν ολίγοις, η ακαταλληλότητα της περιοχής για δόμηση ερμηνεύεται ως ακαταλληλότητα της επιτροπής, οπότε αλλάζοντας την επιτροπή αλλάζει και η γεωλογική σύσταση της περιοχής και γίνεται κατάλληλη για δόμηση!» σχολιάζει σε σχετικό άρθρο. Επίσης επισημαίνει ότι στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του έργου αποκρύπτεται ο υγροτοπικός χαρακτήρας της περιοχής και παρουσιάζεται ως μια έκταση «χέρσα και εντελώς αναξιοποίητη»...
