“Θέλω να πάω σχολείο”. Αυτό είναι το μοναδικό πράγμα που ζήτησε ένα 12χρονο παιδί από το Κονγκο, που ζει στο καμπ της Ριτσώνας, από την αντιπροσωπεία που επισκέφθηκε, την περασμένη Παρασκευή, τη δομή, αποτελούμενη από τους ευρωβουλευτές της ευρωομάδας της Αριστεράς Κώστα Αρβανίτη, Κορνήλια Ερνστ και Σίρα Ρέγο, τον τομεάρχη Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία Γιώργο Ψυχογιό, τους βουλευτές Γιώτα Πούλου και Μιλτιάδη Χατζηγιαννάκη και τους περιφερειακούς συμβούλους του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία.
Δεν θέλει τίποτε άλλο. Να πάει σχολείο, κάτι που έχει στερηθεί από το ξεκίνημα της πανδημίας, όταν και βρέθηκαν όλοι οι κάτοικοι της Ριτσώνας, όπως και όλοι οι διαμένοντες σε καμπ και κέντρα υποδοχής (ΚΥΤ), κλεισμένοι εντός των καμπ. Μόνο που στην περίπτωση των καμπ και των ΚΥΤ οι περιορισμοί αυτοί δεν χαλάρωναν όταν χαλάρωναν τα λοκντάουν για τους υπόλοιπους κατοίκους αυτής της χώρας.
Φέτος τα 914 παιδιά του καμπ της Ριτσώνας είδαν τον Μάιο να χτίζεται γύρω τους και ένας τσιμεντένιος τοίχος. Φέτος τα 800 παιδιά που είναι γραμμένα σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης πήγαν πρώτη φορά σχολείο στις 13 Μαΐου (!), όπως επισημαίνει η συντονίστρια Εκπαίδευσης της Ριτσώνας Πέπη Παπαδημητρίου, καθώς η δήμαρχος της Χαλκίδας Ελ. Βάκα ήδη από τον Σεπτέμβριο προσπάθησε να εμποδίσει τα παιδιά του καμπ να φοιτήσουν στα σχολεία της περιοχής όπου έχουν εγγραφεί, ζητώντας μάλιστα να λαμβάνουν εκπαίδευση εντός καμπ. Από την πλευρά της και η Περιφέρεια, που θα έπρεπε να φροντίσει για τη μεταφορά τους, κωλυσιέργησε και αυτή με τη σειρά της, ενώ υπενθυμίζεται ότι έγινε και αυτεπάγγελτη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης εκ μέρους της εισαγγελέα Πρωτοδικών Χαλκίδας εις βάρος της δημάρχου για τις δηλώσεις της κατά της εκπαίδευσης προσφυγόπουλων στα σχολεία. Πρέπει να σημειωθεί ότι δήμοι και Περιφέρειες που φιλοξενούν καμπ λαμβάνουν αντισταθμιστικές χρηματοδοτήσεις για τα έξτρα κόστη, ωστόσο, στην περίπτωση της Ριτσώνας, όπως καταγγέλθηκε στην αντιπροσωπεία, έχουν αποσυρθεί ακόμα και από την αποκομιδή σκουπιδιών, η οποία γίνεται τελικά με ιδιωτικό συνεργείο που έφερε ο ΔΟΜ.
Τι θα γίνει από Σεπτέμβριο; Ελπίζουν ότι η Περιφέρεια θα μπορέσει εγκαίρως να εξασφαλίσει τη μεταφορά των μαθητών και οι πόρτες των σχολείων θα ανοίξουν για τα εκατοντάδες παιδιά της Ριτσώνας που πίσω πια από έναν τοίχο περιμένουν με τους γονείς τους μια ρωγμή... κανονικής ζωής.
Η μέσα πλευρά του τοίχου
“Ανοίξτε τα μάτια σας και δείτε μας”, “το κλουβί δεν είναι τίποτα, εμείς έχουμε φτερά”, έχουν γράψει στα αγγλικά από τη μέσα πλευρά του νεόκτιστου τοίχου της Ριτσώνας, που θα την καταστήσει μια από τις “ελεγχόμενες δομές”, με “ασφάλεια”, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή του υπουργείου και τον υποδιοικητή της υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης που καλούσε την αντιπροσωπεία να δει “πέραν του συμβολισμού” του τείχους.
“Δεν μπορούμε καν να έχουμε πρόσβαση στην πόλη, καθώς δεν υπάρχει δρομολόγιο δημόσιας συγκοινωνίας που να περνά από το καμπ. Έχουμε παιδιά που ήλθαν 16-17 ετών και δεν έχουν πρόσβαση σε εκπαίδευση. Είναι σπατάλημα της ζωής μας. Τίποτα δεν συμβαίνει. Καμία πρόοδος”, μας λέει η Παρβάνα Αμίρι, η 17χρονη προσφυγοπούλα από το Αφγανιστάν που έγραψε τα Γράμματά από τη Μόρια και ξεδιπλώνει μαζί με τον Ρεμόν από το Κονγκό τι σημαίνει να βρίσκεται στη Ριτσώνα, από τη μέσα πλευρά του τοίχου.
“Δεν υπάρχει κανένα πρόγραμμα ένταξης, δεν λαμβάνουμε καμία εκπαίδευση. Όσοι διώχνονται από το στρατόπεδο γιατί βγήκε η απόφασή τους δεν έχουν πού να πάνε. Πνευματικά και σωματικά, είναι δύσκολο να μην κάνεις τίποτα για χρόνια”, προσθέτει ο Ρεμόν.
Η Φίφη μάς λέει και αυτή ότι δεν αντέχει άλλο να μην κάνει τίποτα. Περιμένει στο καμπ της Ριτσώνας τα τελευταία δύο χρόνια να περάσει τη συνέντευξη ασύλου. “Κουράστηκα πια, δύο χρόνια χωρίς να κάνω τίποτα, με έχει πιάσει κατάθλιψη, δεν μπορώ να κοιμηθώ και όταν κοιμάμαι βλέπω εφιάλτες”.
Πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο
Η Ριτσώνα έχει “μεικτό πληθυσμό”, δηλαδή αιτούντες άσυλο και αναγνωρισμένους πρόσφυγες, που φτάνει περίπου τα 2.470 άτομα. Αναγνωρισμένοι γιατί η Ριτσώνα είναι ένα από τα καμπ όπου οδηγήθηκαν οι άστεγοι πρόσφυγες για να μην είναι στην πλ. Βικτωρίας, μετά τις εξώσεις λόγω του νόμου που ορίζει ότι μετά την αναγνώρισή του ο πρόσφυγας έχει 30 ημέρες να εγκαταλείψει παροχές και δομή. Πρόκειται ουσιαστικά για κατηγορία του πληθυσμού γνωστή και ως μη καταγεγραμμένοι. Και κάπως έτσι μειώνονται οι αριθμοί στα επίσημα στατιστικά και χρειάζονται λιγότερες δομές, σύμφωνα με τον Ν. Μηταράκη.
Όμως οι εφιάλτες περιμένοντας τη συνέντευξη ασύλου επιμένουν και μετά από αυτήν, όπως μας εξηγούν πρόσφυγες κυρίως από το Αφγανιστάν. Η νέα ΚΥΑ, που καθιστά την Τουρκία ασφαλή χώρα γι’ αυτούς, τους Σύρους, Σομαλούς, Πακιστανούς και Μπαγκλαντεσιανούς, σημαίνει για όλους τους Αφγανούς αιτούντες άσυλο που πρόκειται να περάσουν από συνέντευξη ασύλου ότι η αίτησή τους δεν θα εξεταστεί επί της ουσίας αλλά επί του εάν η Τουρκία είναι ασφαλής.
“Με δύο ερωτήσεις ξεκινούν, έχεις περάσει ή ήσουν ασφαλής στην Τουρκία; Σε πολλές περιπτώσεις, δεν ακούν καν την απάντηση. Δεν δίνουν καν ώρα στον αιτούντα να εξηγήσει την υπόθεσή του”, περιγράφει προσφυγοπούλα από το Αφγανιστάν. Οι δε περιορισμοί της πανδημίας κάνουν ακόμα πιο δύσκολη την πρόσβαση σε δικηγόρο και οι αυστηρές προθεσμίες του νόμου μπορεί να σημαίνουν ότι ο αιτών άσυλο μπορεί να χάσει τις προθεσμίες για προσφυγή.
Αόρατοι άνθρωποι
Στην επίσκεψή μας βρήκαμε όμως και έναν “αόρατο” πια από κάθε προστασία. Ένας 70χρονος από τη Συρία με καρκίνο, με δύο απορριπτικές αποφάσεις ασύλου, χωρίς χαρτιά, με μόνο χαρτί τις ιατρικές βεβαιώσεις που ζητούσαν την άρση του γεωγραφικού περιορισμού για λόγους υγείας. Ένας άνθρωπος που δεν λαμβάνει καμία προστασία ή παροχή, προφανώς θεωρείται η Τουρκία ασφαλής γι' αυτόν και είναι εγκλωβισμένος στο καμπ με την οικογένεια ενός εκ των γιων του. Η μικρή εγγονή του έχει και αυτή σοβαρό πρόβλημα και παραπεμπτικό για παρακολούθηση από παιδονευροχειρούργο, γεγονός που δεν συμβαίνει, όπως μας καταγγέλλει.
88 εμβολιασμένοι
Στο καμπ υπάρχει ολιγομελές κλιμάκιο του ΕΟΔΥ, ενώ πρόσφατα εγκαταστάθηκε και κλιμάκιο του Ερυθρού Σταυρού. Όσο για τον εμβολιασμό κατά της πανδημίας, ξεκίνησε μόλις προ ολίγων εβδομάδων με ένα κλιμάκιο του ΕΟΔΥ που έμεινε δύο ημέρες και εμβολίασε 88 άτομα με το μονοδοσικό εμβόλιο της Τζόνσον. Για τους πρόσφυγες των καμπ δεν υπάρχει επιλογή εμβολίου.
Σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση στην αντιπροσωπεία, δήλωσαν άλλοι 100-150 ότι θέλουν να εμβολιαστούν και περιμένουν σε 2-3 εβδομάδες να έλθει ξανά το κλιμάκιο, ενώ υπολογίζουν ότι έχουν νοσήσει γύρω στα 100 άτομα. Δεν υπάρχει προθυμία για να εμβολιαστούν, λένε οι επικεφαλής των υπηρεσιών που υποδέχθηκαν την αντιπροσωπεία. “Ποιο εμβόλιο; Μας κοροϊδεύουν, από πέρσι αρρωσταίνουμε και δεν νοιάστηκαν, τώρα θυμήθηκαν την πανδημία;”, μας λέει νεαρός κάτοικος του καμπ από το Καμερούν. Η δομή της Ριτσώνας ήταν από τις πρώτες δομές που “έκλεισαν” γιατί είχε εντοπιστεί κρούσμα κορωνοϊού, κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας και το λοκντάουν. Στο δεύτερο λοκντάουν, οι ενημερώσεις για κρούσματα ατόνησαν...
Ένα χωριό πίσω από τον τοίχο
Η δομή της Ριτσώνας είναι πια ένα χωριό, μέσα στο οποίο λειτουργούν περίπου 150 “μαγαζιά” των προσφύγων, που ουσιαστικά είναι μια αυτοσχέδια επέκταση του κοντέινερ όπου ζουν, όπου φτιάχνουν καφέ, πουλάνε διάφορα μικροπράγματα, ενώ υπάρχει και... συνεργείο, όπου μάλιστα έρχονται φτωχοί κάτοικοι της Χαλκίδας για να φτιάξουν τα αυτοκίνητά τους, όπως μαθαίνουμε.
Ένα χωριό που οι άνθρωποί του ζητάνε να ζήσουν. Σχολείο, εργασία, όχι μόνο μια ατέρμονη αναμονή για την... “ασφαλή Τουρκία” ή την έξωση. Τώρα πια όμως το χωριό έχει έναν τοίχο γύρω του...
