Το ότι η πανδημία έχει φέρει τα πάνω κάτω παγκοσμίως είναι κοινός τόπος. Εκείνο που ίσως δεν είναι πολύ γνωστό είναι ότι την ίδια περίοδο τους ωκεανούς διασχίζουν πλοία με χιλιάδες... άδεια εμπορευματοκιβώτια, επιδεινώνοντας την κλιματική κρίση και διαταράσσοντας τα ωκεάνια οικοσυστήματα.
Σύμφωνα με έρευνα της οικολογικής ιστοσελίδας Earther (που χρησιμοποίησε δεδομένα εξαγωγών των αμερικανικών τελωνείων), πέρσι, 668.086 άδεια εμπορευματοκιβώτια απεστάλησαν σε λιμάνια σε όλον τον κόσμο - δηλαδή 12 φορές περισσότερα από ό,τι το 2019! Μάλιστα τον Νοέμβριο του 2020 κορυφώθηκε το φαινόμενο, με 87.000 άδεια εμπορευματοκιβώτια να ταξιδεύουν στους ωκεανούς! Δηλαδή 87 φορές περισσότερα από ό,τι την ίδια περίοδο το 2019.
Η εξέλιξη αυτή, που οφείλεται στην αύξηση κατά 16,5% του παγκόσμιου ηλεκτρονικού εμπορίου, πέρσι, λόγω της πανδημίας (με κερδισμένες τις ασιατικές αγορές και την Κίνα), έχει δύο όψεις. Από τη μια, τη μεγάλη κερδοφορία των επαγγελματιών του κλάδου των ναυτιλιακών μεταφορών. Από την άλλη, έναν περιβαλλοντικό εφιάλτη σε πολλά επίπεδα. Έτσι, για τις εταιρείες ναυτιλιακών μεταφορών, λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων εκφόρτωσης στα αμερικανικά λιμάνια (εξαιτίας έλλειψης προσωπικού λόγω Covid-19), η συλλογή άδειων εμπορευματοκιβωτίων σε όλο τον κόσμο και η αποστολή τους στην Ασία είναι πλέον πιο επικερδής δραστηριότητα. Χαρακτηριστική είναι η κίνηση στον θαλάσσιο άξονα 8.850 χιλιομέτρων από το Λος Άντζελες στη Γιοκοχάμα: από τον Ιανουάριο του 2020, πλοία με άδεια εμπορευματοκιβώτια έκαναν τη διαδρομή αυτή 188 φορές, καλύπτοντας 1,5 εκατομμύριο χιλιόμετρα - δύο φορές η διαδρομή από τη Γη στη Σελήνη!
Όμως αυτό σημαίνει κακά νέα για το περιβάλλον.
Το πρώτο αφορά τα αγροτικά προϊόντα που σαπίζουν στα χωράφια και στις αποθήκες λόγω της διατάραξης της προμηθευτικής αλυσίδας που εμποδίζει τις εξαγωγές τους. Κάτι που σημαίνει κατασπατάληση της ενέργειας που χρησιμοποιήθηκε για την καλλιέργειά τους. Το δεύτερο κακό νέο έχει να κάνει με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη του ότι ούτως ή άλλως οι ναυτιλιακές μεταφορές ευθύνονται, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας του ΟΗΕ, για το 2,2% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, αυτό το... πήγαιν'-έλα των άδειων εμπορευματοκιβωτίων με φορτηγά πλοία, κυρίως μεταξύ Αμερικής και Ασίας, επιβαρύνει ακόμη περισσότερο μια ήδη επιβαρυμένη κατάσταση...
Βέβαια, ακόμη κι όταν υποχωρήσει η πανδημία, τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με τη βιομηχανία των ναυτιλιακών μεταφορών δεν θα εκλείψουν. Ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας στοχεύει σε μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 40% σε σχέση με το 2008, ώς το 2030. Και στην πλήρη απανθρακοποίησή της ώς το τέλος του αιώνα. Ο δρόμος πάντως είναι μακρύς, όπως άλλωστε μαρτυρά και η δριμεία κριτική οικολογικών οργανώσεων, όπως οι Pacific Environment, WWF και Clean Shipping Coalition, στην απόφαση του περασμένου Νοεμβρίου του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας, καταγγέλλοντας ότι δεν συμβάλλει στους στόχους του 2030. Στην ανακοίνωσή τους οι οργανώσεις εξήγησαν ότι η Επιτροπή Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος του ΔΟΝ έδωσε πράσινο φως για “μια δεκαετία αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου”, ακριβώς την περίοδο που “οι επιστήμονες του παγκόσμιου κλίματος λένε ότι πρέπει να τις μειώσουμε στον 1,5 βαθμό Κελσίου στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού”. Χαρακτήρισαν δε την απόφαση “οπισθοχώρηση των κυβερνήσεων από τις δικές τους δεσμεύσεις”...
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής
