Οι χώροι εργασίας, ειδικά τα σύγχρονα κάτεργα όπως οι πτηνοτροφικές μονάδες, γίνονται, ελλείψει μέτρων πρόληψης και προστασίας, εστίες διάχυσης της πανδημίας στην ευρύτερη περιοχή, όπως συμβαίνει αυτήν την περίοδο στην Εύβοια.
Πριν κάποιος δει τη μεγάλη εικόνα, πρέπει να «ζουμάρει» στη μικρότερη: με βάση τα στοιχεία του ΕΟΔΥ η Εύβοια μέχρι τις 21 Ιανουαρίου 2021 βρισκόταν κάτω από τον μέσο όρο κρουσμάτων Covid-19 στην περιφέρειά της. Από τις 22 Ιανουαρίου η εικόνα αλλάζει, καθώς, σύμφωνα με τον τοπικό Τύπο, ανιχνεύονται 21 κρούσματα μεταξύ εργαζομένων σε εργοστάσιο της εταιρείας Μιμίκος στον Πισσώνα (πηγή: kosmodromio.gr).
Ο Ριζοσπάστης έκανε λόγο στις 28.1 για συνολικά πάνω από 60 κρούσματα, ενώ το eviathema.gr έγραψε στις 31.1 για συρροές κρουσμάτων σε «τρεις γνωστές βιομηχανίες» της περιοχής. Σήμερα η Εύβοια βρίσκεται στις πιο επιβαρυμένες περιοχές της χώρας με πάνω από 150 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού (τις τελευταίες 2,5 εβδομάδες).
Φάμπρικες διασποράς του ιού
«Κατά 60% με 70% η τωρινή εξάπλωση ξεκίνησε από τα εργοστάσια. Άλλωστε τον Μάρτιο του 2020 τα περισσότερα κρούσματα εμφανίστηκαν πάλι σε ‘κοτοπουλάδικο’, συγκεκριμένα στου Αγγελάκη, στην περιοχή Βατώντας, όπου δεν κρατούσαν κανένα μέτρο, δεν απολύμαιναν, δεν έκαναν ποτέ τεστ και κρατούσαν κρυφά τα κρούσματα για να μην δυσφημιστεί η επιχείρηση» εξηγεί στην ΑΥΓΗ ο Στέφανος Μπασινάς, μέλος του Δ.Σ. του Εργατικού Κέντρου Εύβοιας και μέλος του Δ.Σ. της ΓΣΕΕ.
Στον κρίσιμο κλάδο του τροφίμου υπάρχουν ελάχιστα επιχειρησιακά σωματεία (παρεμβάσεις κάνουν μόνο τα κλαδικά) και οι άθλιες συνθήκες εργασίας περνούν κάτω από κάθε θεσμικό ή συνδικαλιστικό ραντάρ.
Στην περίπτωση της Μιμίκος, σχολιάζει ο Στ. Μπασινάς, «πήγαν να ρίξουν την ευθύνη στους μετανάστες, αλλά τα πρώτα κρούσματα ήταν από Χαλκιδαίους που μεταφέρονται μαζικά με οχήματα από την Αρτάκη προς το εργοστάσιο πτηνοτροφίας (οι Πακιστανοί εργάτες μένουν κοντά στο εργοστάσιο και δεν χρειάζεται να μετακινούνται). Μπαίνουν καθημερινά 30 με 40 άτομα στο ίδιο πούλμαν από τη Χαλκίδα μέχρι το εργοστάσιο, 15-20 χλμ. απόσταση. Ένας να κατεβάσει τη μάσκα, κολλάνε όλοι».
Κλειστοί χώροι, συνωστισμός, υψηλή υγρασία, κοντινές αποστάσεις, επεξεργασία του ίδιου προϊόντος διαδοχικά από πολλούς εργαζόμενους, ανεπαρκή μέτρα: αυτή είναι η συνταγή της υπερμετάδοσης στους χώρους δουλειάς, την οποία εδώ και έναν περίπου χρόνο υποτιμά (;) η κυβέρνηση σε ολόκληρη τη χώρα, όπως φάνηκε και στην περίπτωση των εργατουπόλεων της Δυτικής Αττικής (ΑΥΓΗ, 19.12.20).
Η Βάνα Παπαευαγγέλου, μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων (στις 4.12.20 είχε αναφερθεί στο «συνεχές πινγκ πονγκ μεταξύ εργασιακών χώρων και ενδοοικογενειακής διασποράς»), μίλησε ξανά πρόσφατα (12.2.21) για «μεγάλες συρροές σε κλειστές δομές, εργασιακούς χώρους και σε νοσηλευτικά ιδρύματα -γεγονός που επιβεβαιώνει πως ο ιός αυτός εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία που του δίνουμε, κάθε μικρή μας απροσεξία ή αδιαφορία».
Νωρίς τα θυμήθηκαν
Η «αδιαφορία», την οποία επικαλέστηκε η Β. Παπαευαγγέλου, είναι πολύ επιεικής για να περιγράψει την κυβερνητική ολιγωρία. Διότι έπρεπε να συμπληρωθούν περίπου έντεκα μήνες από την αρχή της πανδημίας για να θεσπιστεί η δυνατότητα πραγματοποίησης test Covid για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις με πάνω από 20 άτομα προσωπικό.
Όμως, ακόμα και αυτό θα γίνεται σε εθελοντική βάση, χωρίς σαφή κριτήρια (βέβαια, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η σελίδα ergasia.testing.gov.gr δεν λειτουργούσε!). Έτσι οι εργαζόμενοι μένουν «ξεκρέμαστοι» και φοβούνται να επιλέξουν τη δυνατότητα πραγματοποίησης test για να μην φύγουν από την εργασία τους και μπουν σε δυσμένεια.
«Θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό να υπάρχει συστηματική πρόσκληση προσωπική σε κάθε εργαζόμενο με συγκεκριμένη ημερομηνία και ώρα για το τεστ, θα μπορούσε να γίνει με ενεργοποίηση κάθε ασφαλιστικού φορέα. Ο εργαζόμενος θα μπορούσε να προσκομίσει την πρόσκληση στον εργοδότη του και να μην κινδυνεύει με καταστρατήγηση των δικαιωμάτων του. Αυτός ο τρόπος υλοποίησης θα αύξανε την προαιρετική συμμετοχή και κατά συνέπεια την αποτελεσματικότητα του μέτρου» επισημαίνει στην ΑΥΓΗ η Αθηνά Λινού, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Προληπτικής, Περιβαλλοντολογικής και Εργασιακής Ιατρικής «Prolepsis».
Δεύτερο κραυγαλέο παράδειγμα: Η κυβέρνηση περίμενε να φτάσει ο Φεβρουάριος του 2021 για να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούν οι εργαζόμενοι να λαμβάνουν την βεβαίωση κυκλοφορίας (δηλαδή μόνο μέσα από το πληροφοριακό σύστημα Εργάνη), αφήνοντας όλο αυτό το διάστημα την ευχέρεια σε όποιον ήθελε να κυκλοφορεί (υπό την πίεση και των εργοδοτών) χωρίς να μπορεί κανείς να ελέγξει αν πραγματικά εργάζεται ή όχι. Στη βιομηχανική περιοχή του Ασπροπύργου η κίνηση δεν μειώθηκε καθόλου στη διάρκεια του δεύτερου lockdown, υπενθυμίζει εργαζόμενος στην περιοχή.
Χιλιάδες εργαζόμενοι που τέθηκαν σε αναστολή εργασίας (ή σε καθεστώς τηλεργασίας) εργάζονταν κανονικά (ΑΥΓΗ, 14.2.21), λόγω και της αδυναμίας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) να ελέγξει τη νομιμότητα απασχόλησης -οι εργοδότες είχαν την ευχέρεια να δηλώνουν την αναστολή ετεροχρονισμένα.
Η ευθύνη για τη διασπορά του κορωνοϊού μετακυλίεται στους «απρόσεκτους» εργαζόμενους, που συνεχίζουν να πηγαίνουν στον ίδιο χώρο σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. «Οι εργοδότες πολλές φορές δεν χορηγούν καν μάσκες και αδιαφορούν για το γεγονός ότι οι χώροι διαλείμματος, αλλαγής ρούχων κ.λπ. είναι ανθυγιεινοί και εντελώς ακατάλληλοι για τις συνθήκες της πανδημίας» λέει ο Στ. Μπασινάς.
Σε άλλες χώρες, εκτός της τηλεργασίας, έχουν προταθεί παρεμβάσεις που βελτιώνουν τον φυσικό εξαερισμό των χώρων, την τήρηση αποστάσεων ή ακόμα και την παροχή στέγασης για εργαζόμενους οικονομικά ευάλωτους (όπως οι μετανάστες στα πτηνοτροφεία της Εύβοιας), ώστε να αποφευχθεί ο συνωστισμός που επικρατεί στους χώρους κατοικίας τους.
«Μια λύση που έχει προταθεί είναι η παροχή στέγασης για εργαζόμενους οι οποίοι είναι θετικοί ή έχουν έρθει σε επαφή με θετικούς εργαζόμενους. Λύσεις σαν αυτές προϋποθέτουν πολύ συχνά τεστ στο σύνολο των εργαζομένων» τονίζει η Α. Λινού.
Παραβιάζουν τους κανόνες για την τηλεργασία και απειλούν
Αν η παραπάνω πρόταση μοιάζει με κακόγουστο αστείο στη «ζούγκλα» του ιδιωτικού τομέα, πρέπει να δούμε αν και πώς προστατεύτηκαν οι εργαζόμενοι στον δημόσιο, όπου τουλάχιστον η τηλεργασία εφαρμόστηκε σε μεγαλύτερη έκταση.
«Η εφαρμογή της τηλεργασίας στο Δημόσιο ήταν εξαρχής προβληματική. Έτσι κι αλλιώς, ένα μεγάλο κομμάτι που αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες απαιτεί την αυτοπρόσωπη παρουσία των εργαζομένων, ειδικά σε μια ακραία συνθήκη όπως η πανδημία» τονίζει στην ΑΥΓΗ ο Γιώργος Πετρόπουλος, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΑΔΕΔΥ.
Ανασταλτικός παράγοντας ήταν και ο χαμηλός βαθμός ψηφιοποίησης λειτουργιών και υπηρεσιών που καθιστούν την τηλεργασία μειωμένης αποτελεσματικότητας. «Σε κάποιες περιπτώσεις ως τηλεργασία εννοείτο η μεταφορά φακέλων από το γραφείο στο σπίτι» αναφέρει ο Γ. Πετρόπουλος και προσθέτει ότι, σύμφωνα με καταγγελίες που φτάνουν στην ΑΔΕΔΥ, «διοικήσεις ασκούσαν πιέσεις για την παραβίαση των ποσοστών τηλεργασίας ακόμη και η αφαίρεση μισθολογικών ή άλλων κινήτρων προκειμένου να αποτρέψουν τους εργαζόμενους».
Παράλληλα, λέει ο Γ. Πετρόπουλος, δεν υπήρξε πρόνοια για τη διενέργεια διαγνωστικών τεστ, ούτε καν σε εργαζόμενους/ες που εκτέθηκαν, από τη φύση της εργασίας τους, στον κίνδυνο να νοσήσουν, ενώ δεν υπάρχει συστηματική καταγραφή, εκτός ίσως από το υγειονομικό προσωπικό, των κρουσμάτων, της νόσησης και των θανάτων που οφείλονται στο εργασιακό περιβάλλον.
Η ΑΔΕΔΥ, ύστερα από πρόταση της Ενωτικής Αγωνιστικής Εκκίνησης (ΑΥΓΗ, 23.12.20), έχει ξεκινήσει εκστρατεία για να καταστεί η Covid-19 επαγγελματική ασθένεια (έχει καθιερωθεί σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως το Βέλγιο και η Ισπανία) και να υπάρξει θεσμοθετημένο σύστημα αποζημίωσης των θυμάτων και των οικογενειών τους.
Οι προτάσεις που αγνοεί επιδεικτικά η κυβέρνηση
Η συστηματική απαξίωση και αποδυνάμωση της Επιθεώρησης Εργασίας από την κυβέρνηση έχει αφαιρέσει από τη φαρέτρα του κράτους σημαντικά όπλα ενάντια σε κάθε μορφής παραβατικότητα στους εργασιακούς χώρους
Ο νέος υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης υπόσχεται (3.2.2021) στοχευμένους ελέγχους. Ωστόσο, όπως λένε στην ΑΥΓΗ πηγές από το ΣΕΠΕ, «κατά την πρώτη και δεύτερη φάση της πανδημίας δεν υπήρξε κανένας κεντρικός προγραμματισμός ή στόχευση για ελέγχους π.χ. σε συγκεκριμένους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας ανάλογα με κάποια κριτήρια επικινδυνότητας, για συγκεκριμένες ειδικότητες εργαζομένων που ενδεχομένως εκτίθενται περισσότερο ή κατά περίπτωση ανά γεωγραφική περιοχή».
Οι έλεγχοι για την τήρηση των μέτρων πραγματοποιούνται, τις περισσότερες φορές, δειγματοληπτικά και τυχαία, στο πλαίσιο ελέγχων για διερεύνηση εργατικών ατυχημάτων κ.λπ.
Οι επιθεωρητές διαπιστώνουν ότι η (όποια) ιχνηλάτηση γίνεται από την ίδια την επιχείρηση (χωρίς κανέναν έλεγχο από τον ΕΟΔΥ) και τα (όποια) μέτρα -εάν θα τεθεί σε καραντίνα μία βάρδια, ποιοι εργαζόμενοι θα τεθούν σε καραντίνα, πότε θα επιστρέψουν στην εργασία τους- λαμβάνονται κατά το δοκούν.
Έχουμε εκτενώς καταδείξει (ΑΥΓΗ, 26.12.20) πως η (προηγούμενη, πλέον) ηγεσία του υπουργείου Εργασίας αγνόησε τις κατατεθειμένες από τον Μάρτιο του 2020 προτάσεις του Συλλόγου Τεχνικών και Υγειονομικών Επιθεωρητών Εργασίας για τις αναγκαίες πρωτοβουλίες αντιμετώπισης της πανδημίας.
Την ίδια στιγμή γίνονται έλεγχοι από άλλους φορείς, όπως η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (στην ΑΥΓΗ αναφερθήκαμε εκτενώς στην επιβολή προστίμων σε εργαζόμενους!), η αστυνομία και η δημοτική αστυνομία κ.λπ. Αλλά, όπως εκτιμούν οι ίδιες πηγές, οι έλεγχοι αυτοί διενεργούνται κυρίως σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (για τις αποστάσεις τραπεζοκαθισμάτων) και όχι σε μαζικούς εργασιακούς χώρους (κεντρικές αποθήκες, εταιρείες διαλογής απορριμμάτων, χώρους συναρμολόγησης), όπου τα μέτρα προστασίας είναι ανύπαρκτα.
Γιατροί εργασίας, αυτονόητα μέτρα, προώθηση των εμβολιασμών
Πριν και πέρα από τους ελέγχους, κατά την Αθηνά Λινού «θα έπρεπε να είχαν ενεργοποιηθεί ειδικευμένοι γιατροί εργασίας, οι οποίοι, αφού καθόριζαν γραπτώς την εκτίμηση κινδύνου για κάθε εργαζόμενο ειδικά ως προς τον κορωνοϊό, θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε εξειδικευμένα πρωτόκολλα προστασίας και μείωσης της διασποράς». Ταυτόχρονα θα μπορούσαν να προωθήσουν την ευρεία εφαρμογή της τηλεργασίας και να επιλέξουν εκείνους τους εργαζόμενους που λόγω ηλικίας ή ειδικού νοσολογικού προφίλ πρέπει να εργάζονται εξ αποστάσεως.
Σήμερα ο θεσμός του ιατρού εργασίας αφορά μόνο επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 εργαζομένους. Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται στη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων με λιγότερο προσωπικό (εταιρείες ανακύκλωσης, μικρές αποθήκες κ.ά.) δεν καλύπτονται από διαδικασίες επίβλεψης της υγείας τους, κάτι που κάνει ακόμα πιο τρανταχτή την έλλειψη ενός επαρκούς συστήματος Πρωτοβάθμιας Υγείας στη χώρα μας.
Παράλληλα, προσθέτει η κ. Λινού, τόσο οι εργοδότες στον ιδιωτικό τομέα όσο και οι διευθυντές - υπεύθυνοι στο Δημόσιο θα πρέπει να μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τα οφέλη από την πιστή εφαρμογή των μέτρων. «Ορισμένα μέτρα, όπως η δωρεάν παροχή μάσκας μιας χρήσεως, η τήρηση αποστάσεων, τα πολύ συχνά τεστ και η όσο το δυνατόν ευρύτερη εφαρμογή της τηλεργασίας είναι εκείνα τα οποία μπορεί να συνεισφέρουν σημαντικά στον έλεγχο της πανδημίας» επαναλαμβάνει.
Παράλληλα, καταλήγει, «θα πρέπει να δημιουργηθούν πρωτόκολλα προτεραιοτήτων για τον εμβολιασμό καθώς και πρωτόκολλα τα οποία θα κάνουν εύκολη την πρόσβαση στους χώρους εμβολιασμού για τους εργαζόμενους και καθολική την αποδοχή του εμβολίου από το σύνολο των εργαζομένων και των οικογενειών τους».
