Η ομάδα του Πρίσματος, θέλοντας να καλωσορίσει το νέο έτος με αισιοδοξία παρουσιάζει ορισμένα επιστημονικά επιτεύγματα και γεγονότα που ξεχώρισαν τη χρονιά που πέρασε και που με τις κατάλληλες προϋποθέσεις μπορούν να συμβάλλουν σε ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα και το περιβάλλον.
Αναζήτηση νέων φαρμάκων μέσω της τεχνητής νοημοσύνης
Τον Ιούνιο ανακοινώθηκε η δημιουργία του δικτύου τεχνητής νοημοσύνης “AlphaFold”, ενός εργαλείου που επιτρέπει τον προσδιορισμό της τρισδιάστατης δομής των πρωτεϊνών από οργανισμούς με γνωστά γονιδιώματα. Η εταιρία DeepMind Technologies σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας χρησιμοποίησαν αλγόριθμους βαθιάς μάθησης για να δημιουργήσουν το AlphaFold, το οποίο είναι λογισμικό ελεύθερης πρόσβασης που πλέον έχει χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη της δομής περισσότερων από 200 εκατομμυρίων πρωτεϊνών από περίπου ένα εκατομμύριο διαφορετικά είδη οργανισμών.
Η γνώση του σχήματος των πρωτεϊνών θεωρείται ότι θα δώσει μεγάλη ώθηση στην παρασκευή φαρμάκων και εμβολίων. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης τη χρονιά που πέρασε ανακαλύφθηκαν περισσότερα από 2000 πεπτίδια με αντιμικροβιακή δράση από τα κύτταρα των μικροοργανισμών του ανθρώπινου εντέρου. Από αυτά εκατοντάδες παρασκευάστηκαν στα εργαστήρια και αναμένεται να αποτελέσουν σημαντικά όπλα στη μάχη κατά της μικροβιακής αντοχής στα ήδη υπάρχοντα φάρμακα.
Η προστασία της βιοποικιλότητας στο επίκεντρο
Τέλος του χρόνου, μετά από πολλές αναβολές εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, πραγματοποιήθηκε στο Μόντρεαλ του Καναδά η 15η Διάσκεψη των συμβαλλόμενων μερών της Σύμβασης του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα (COP15). Οι συμμετέχοντες κατέληξαν σε μια συμφωνία που θεωρείται ορόσημο για την προστασία της βιοποικιλότητας σε παγκόσμια κλίμακα. Το νέο παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα έθεσε ως βασικό στόχο την προστασία του 30% των χερσαίων και υδάτινων οικοσυστημάτων σε ένα χρονικό ορίζοντα που φτάνει μέχρι το 2050. Ανάμεσα στις προτάσεις που υιοθετήθηκαν περιλαμβάνεται η οικονομική ενίσχυση των αναπτυσσόμενων χωρών και διατυπώθηκε ο ξεκάθαρος ρόλος των αυτόχθονων πληθυσμών στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Η προστασία της βιοποικιλότητας με ισχυρές δεσμεύσεις από όλα τα κράτη αποτελεί απόλυτη αναγκαιότητα. Ο πλανήτης βιώνει τη μεγαλύτερη απώλεια ειδών από την εποχή των δεινοσαύρων και εκτιμάται ότι ένα εκατομμύριο είδη οργανισμών απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση. Η εξειδίκευση των μέτρων της συμφωνίας για τη βιοποικιλότητα, η τήρηση των δεσμεύσεων, η άμεση χρηματοδότηση σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση των αυτόχθονων κοινοτήτων πρέπει να αποτελούν ένα απαραίτητο βήμα για την προστασία της ζωής στη Γη.
Συγκλονιστικές εικόνες από τα βάθη του σύμπαντος
Τον Ιανουάριο το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb μετά από πολλά χρόνια σχεδιασμού και προσπαθειών, έφτασε στον προορισμό του. Το τηλεσκόπιο βρίσκεται περίπου 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη Γη, στο σημείο Λαγκράνζ 2, εκεί που η βαρυτική έλξη Γης και Ήλιου εξισορροπούνται. Έξι μήνες μετά, από εκείνο το σημείο, το πιο πολύπλοκο τηλεσκόπιο που κατασκευάστηκε ποτέ έστειλε στη Γη τις πρώτες φωτογραφίες από τα βάθη του διαστήματος. Πρόκειται για τις πιο συναρπαστικές εικόνες που είχε αντικρύσει ποτέ η ανθρωπότητα από μακρινούς και απροσδόκητα φωτεινούς γαλαξίες που ήταν αόρατοι στα προηγούμενα τηλεσκόπια.
Περισσότεροι από εκατό επιστήμονες από δεκαοχτώ χώρες ένωσαν τις δυνάμεις τους για την ανάλυση των συγκλονιστικών εικόνων που στέλνονται από τα βάθη του σύμπαντος. Το νεφέλωμα Καρίνα, όπου γεννιούνται και πεθαίνουν τα αστέρια, το κολοσσιαίο άστρο R136a1, το πιο μεγάλο αστέρι που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στο σύμπαν, καθώς επίσης και πλανήτες και μακρινοί γαλαξίες απεικονίζονται για πρώτη φορά με εκπληκτική λεπτομέρεια.
Εμβόλια κατά του RSV ολοκληρώνουν με επιτυχία τις κλινικές δοκιμές
Δύο εμβόλια κατά του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) αναδεικνύονται ασφαλή και αποτελεσματικά σε μεγάλης κλίμακας κλινικές δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν σε δύο κατηγορίες ανθρώπων, στους ηλικιωμένους άνω των 60 ετών και σε βρέφη. Τα εμβόλια αποδείχθηκε ότι προλαμβάνουν τη σοβαρή νόσηση στους ηλικιωμένους χωρίς να προκαλούν σοβαρές παρενέργειες. Το ένα χορηγήθηκε στις μητέρες στο τελευταίο τρίμηνο της κυοφορίας. Τα αντισώματα πέρασαν στην κυκλοφορία των εμβρύων και παρείχαν ανοσία στα βρέφη για τους πρώτους μήνες της ζωής τους.
Ο ιός RSV προσβάλλει το ευαίσθητο αναπνευστικό σύστημα των βρεφών αλλά και των μεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων προκαλώντας σοβαρά προβλήματα υγείας, νοσηλεία και σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις τον θάνατο. Ωστόσο, η παρασκευή εμβολίων καθυστέρησε σημαντικά εξαιτίας μιας κλινικής δοκιμής πριν από 50 χρόνια όπου το υποψήφιο εμβόλιο προκάλεσε τον θάνατο δύο παιδιών. Πλέον η επιστημονική κοινότητα κατόρθωσε να αξιοποιήσει μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού η οποία τροποποιείται όταν προσκολλάται σε υποδοχείς των κυττάρων που προσβάλλει. Με τα νέα υποψήφια εμβόλια η πρωτεΐνη κλειδώνει στην αρχική της μορφή κι έτσι μπορούν να παραχθούν αρκετά αντισώματα για να την εξουδετερώσουν.
Κλιματική αλλαγή: δημιουργία ταμείου για τις απώλειες και τις ζημιές
Η 27η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα που πραγματοποιήθηκε στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο έληξε, προς απογοήτευση των περιβαλλοντικών οργανώσεων και κινημάτων, με μια αποδυναμωμένη συμφωνία χωρίς επαρκείς δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου και για την κατάργηση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων.
Ωστόσο, τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν στη δημιουργία ενός ταμείου για τις απώλειες και τις ζημιές με στόχο τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών που πλήττονται από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Τη χρηματοδότηση θα παρέχουν οι ισχυρές και πιο ρυπογόνες χώρες, ικανοποιώντας ένα πάγιο και μακροχρόνιο αίτημα των αναπτυσσόμενων χωρών.
Πηγές:
- nature.com
- science.com
- unep.org
