Καθώς νέοι περιορισμοί κατά της Covid-19 θα μας ταλαιπωρούν αυτόν τον μήνα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι εκατομμύρια δυτικά νοικοκυριά θα περάσουν τις διακοπές των γιορτών βλέποντας τηλεόραση. Είναι επίσης πιθανό ότι πολλοί θα δουν το ιδιαίτερα δημοφιλές σίριαλ του Netflix «Squid Game», μια βίαιη δυστοπία που προέρχεται από τη Νότια Κορέα.
Σ’ αυτή την επιλογή θα μπορούσε να αναζητήσει κανείς ένα σύμβολο για τη μεταβαλλόμενη φύση της παγκοσμιοποίησης την οποία θα έπρεπε να σημειώσουν οι επενδυτές όσο προετοιμαζόμαστε για το 2022.
Τις τελευταίες δεκαετίες η λέξη “παγκοσμιοποίηση” αποτελεί κατά βάση συνώνυμο της δυτικοποίησης, τουλάχιστον στα μυαλά της παγκόσμιας επιχειρηματικής ελίτ. Η παγκοσμιοποίηση της ψυχαγωγίας σήμαινε ότι το Χόλιγουντ εξήγαγε τις πιο επιτυχημένες ταινίες του. Κι όταν ιδρύθηκε η αμερικανική πλατφόρμα Netflix πριν από 24 χρόνια, εξυπηρετούσε αμερικανικές παραγωγές που απευθύνονταν κυρίως σε αμερικανικό ακροατήριο.
Ομως το «Squid Game¨» είναι μια κορεατική παραγωγή που υποστηρίζεται από το Netflix, η οποία έγινε το πιο δημοφιλές πρόγραμμα σε 90 χώρες φέτος. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι 1 στους 4 Αμερικανούς το παρακολούθησε τη στιγμή που ισπανικές, βραζιλιάνικες και γαλλικές παραγωγές κατακλύζουν πλέον το πρόγραμμα του Netflix. Η παγκοσμιοποίηση των μίντια, με άλλα λόγια, δεν αφορά πλέον το Χόλιγουντ. Η ψηφιοποίηση την έκανε πολυπολική υπόθεση.
Κι αυτό αποτελεί μεταφορά γι’ αυτό που συνέβη και σε άλλους τομείς. Ας αναλογιστούμε τη γρήγορη μόδα, όπου η κινεζική εταιρεία Shein έχει πλέον καταλάβει το ένα τέταρτο της αμερικανικής αγοράς, ή τα κοινωνικά δίκτυα, όπου άλλος ένας κινεζικός όμιλος, το TikTok, έχει 1 δισεκατομμύριο καταναλωτές παγκοσμίως.
Επειτα, υπάρχουν οι επενδύσεις στην τεχνολογία. Η Σιγκαπούρη έχει μετατραπεί σε τέτοιο πόλο έλξης ώστε η Τράπεζα Διεθνών Ρυθμίσεων να ανοίξει εκεί τον νέο κόμβο της για την καινοτομία αντί για τη Σίλικον Βάλεϊ. Ή ας αναλογιστούμε τις αναπτυξιακές ροές και πώς η Πρωτοβουλία μίας Ζώνης και ενός Δρόμου του Πεκίνου δημιουργεί μη δυτικούς δεσμούς σε όλη την Ασία και την Αφρική.
Τα τελευταία χρόνια οι Δυτικοί εμπειρογνώμονες παραπονούνταν συχνά ότι μπαίνουμε σε φάση αποπαγκοσμιοποίησης. Παρά το γεγονός ότι η χρηματοοικονομική σύγκλιση ήταν εμφανής στις αρχές του 21ου αιώνα, σταμάτησε με την κρίση του 2008, όπως δείχνει και μια μελέτη του Ομίλου DHL.
Οι εμπορικοί πόλεμοι και η άνοδος του εθνικισμού υπονόμευσαν επίσης τις παγκόσμιες εμπορικές ροές την ώρα που η καταστολή ψηφιακών ελευθεριών σε χώρες όπως η Κίνα απειλεί να διχάσει το Ίντερνετ και τα lockdown που έφερε η πανδημία θρυμματίζουν ακόμη περισσότερο τις αλυσίδες παγκόσμιας διανομής.
Ωστόσο, είναι πιθανό ότι όταν οι ιστορικοί του μέλλοντος θα εξετάζουν το 2022 να μην ανιχνεύουν εκεί μόνο αποπαγκοσμιοποίηση, αλλά την ανάδυση μιας διαφορετικής παγκοσμιοποίησης, ένα είδος παγκόσμιας σύνδεσης που αυτή τη φορά θα οδηγούν νέες, μη δυτικές και μη παραδοσιακές δυνάμεις.
“Η παγκοσμιοποίηση έχει πολύ ιδιαίτερη τοπολογία - κυριαρχείται από το δολάριο και διαμορφώθηκε από τη Συναίνεση της Ουάσιγκτον” σημειώνει ο Τζόσουα Κούπερ Ρέιμο, διευθυντής της εταιρείας συμβουλευτικής εταιρείας Sornay. “Όμως η αποπαγκοσμιοποίηση είναι μια αντίδραση στο υπερβολικό άνοιγμα και την υπερβολική ταχύτητα. Υπάρχει ένα νέο μοντέλο παγκοσμιοποίησης που έρχεται. Οι περισσότεροι στην Ουάσιγκτον δεν το βλέπουν ακόμη” σημειώνει.
Ας εξετάσουμε ξανά την έρευνα της DHL για την παγκοσμιοποίηση. Η φετινή, που δόθηκε στη δημοσιότητα στα τέλη του περασμένου μήνα, δείχνει ότι το 2020 η παγκόσμια μετακίνηση ανθρώπων, κεφαλαίων και εμπορευμάτων κατέρρευσε καθώς ο κόσμος απορροφούσε το σοκ της πανδημίας. Το μόνο μέγεθος της παγκοσμιοποίησης που παρέμεινε ισχυρό ήταν η πληροφορία εξαιτίας της εκρηκτικής χρήσης του Ίντερνετ.
Αυτό όμως που προκαλεί μεγαλύτερη εντύπωση είναι η πρόσφατη αύξηση στις παγκόσμιες εμπορικές ροές, παρά τις διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού. Και οι ροές κεφαλαίων αυξήθηκαν δραματικά το τελευταίο διάστημα και όχι μόνο μεταξύ των δυτικών χωρών.
Και ενώ η αύξηση των πληροφοριακών ροών επέστρεψε στα επίπεδα προ πανδημίας (εξαιτίας ίσως του εθνικισμού του Ίντερνετ) και οι μετακινήσεις των ανθρώπων παρέμειναν χαμηλά, η DHL υπολογίζει ότι ο σύνθετος δείκτης παγκόσμιας σύγκλισης ήταν 124 στα τέλη του 2020 σε σύγκριση με τη βάση του 100 το 2000.
Είναι κάτω από το απόγειο του 2019, προ πανδημίας. Είναι όμως και υψηλότερο από το 119 που καταγράφηκε το 2007 - με άλλα λόγια, λίγο πριν τη χρηματοπιστωτική κρίση. Επιπλέον, η DHL προβλέπει ότι ο δείκτης της θα κυμανθεί στο επίπεδο του 130 στις αρχές του 2022 καταρρίπτοντας το προηγούμενο ρεκόρ. Επομένως, παρά το γεγονός ότι η πανδημία δοκίμασε την παγκόσμια συνοχή, όλα δείχνουν ότι η σύγκλιση είναι σήμερα πιο έντονη από πριν.
Να οφείλεται αυτό σε μια “αναπαγκοσμιοποίηση”; Τα στοιχεία δεν υποστηρίζουν μέχρι τώρα αυτό το συμπέρασμα. Αναλογιστείτε όμως αυτή την τάση εάν αναζητήσετε ψηφιακό περιεχόμενο στο Ίντερνετ τα φετινά Χριστούγεννα. Ναι, ο κόσμος μας ίσως να δείχνει δυστοπικός, ξενοφοβικός και καταθλιπτικός. Ξαναφτιάχνεται όμως από την ψηφιακή καινοτομία με συναρπαστικούς τρόπους για τις επενδύσεις και τις επιχειρήσεις. Και βέβαια για τα τηλεοπτικά προγράμματα.
