Τα λευκά προνόμια, ο θεσμικός ρατσισμός, οι υποσυνείδητες προκαταλήψεις, οι πολιτικές ταυτότητας, όλοι αυτοί οι όροι βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης τόσο στις ΗΠΑ όσο και τη Βρετανία. Η φυλή όμως δεν αποτελεί μόνο εσωτερικό ζήτημα. Σε μια περίοδο όπου η παγκόσμια ισχύς μετατοπίζεται, τα επιχειρήματα για την ισότητα των φυλών γίνονται επίσης μέρος του γεωπολιτικού ανταγωνισμού.
Με βάση την αγοραστική δύναμη, οι μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη είναι σήμερα κατά σειρά η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Γερμανία. Όμως οι πιο σημαντικοί πολιτικοί θεσμοί του κόσμου αντανακλούν ακόμη τον πολιτικό και οικονομικό συσχετισμό δυνάμεων του 1945. Τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με δυνατότητα άσκησης βέτο, είναι οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Βρετανία και η Γαλλία.
Το γεγονός ότι τέσσερις από τις πέντε είναι κατά βάση χώρες με λευκές πλειοψηφίες αποτελεί μια μορφή “λευκών προνομίων”, κληρονομημένη από τον καιρό της αυτοκρατορίας. Και το μοντέλο δείχνει μη βιώσιμο όταν σχεδόν τα 5,8 δισεκατομμύρια από τα 7,6 δισεκατομμύρια του παγκόσμιου πληθυσμού ζουν στην Ασία και την Αφρική.
Η Κίνα είναι, ωστόσο, μία από τις πέντε προνομιούχες χώρες. Και αυτό περιορίζει τις μεταρρυθμιστικές διαθέσεις του Πεκίνου. Η ιδέα της Ινδίας και της Ιαπωνίας να κερδίζουν θέσεις μόνιμων μελών στο Συμβούλιο δεν είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη στο Πεκίνο. Οι περιφερειακοί ανταγωνισμοί -μεταξύ της Νιγηρίας και της Νότιας Αφρικής ή μεταξύ του Μεξικού και της Βραζιλίας- έχουν επίσης βοηθήσει στην καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων στον ΟΗΕ.
Παρ’ όλα αυτά, φυλετικά επιχειρήματα βρίσκουν σήμερα τη θέση τους στην αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Οργισμένη από την εντεινόμενη δυτική κριτική για τη μεταχείριση των Ουιγούρων και άλλων μειονοτήτων στην επαρχία Σιντζιάνγκ, η κινεζική κυβέρνηση προσπαθεί να αντεπιτεθεί αναφερόμενη στην ιστορική κακομεταχείριση των ιθαγενών λαών στις ΗΠΑ και την Αυστραλία και το αποικιακό παρελθόν των ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Οι σημερινές φυλετικές εντάσεις στην Αμερική παρέχουν επίσης επιχειρήματα στο Πεκίνο. Ο Ζαο Λιζιάν, εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, σχολίασε πρόσφατα ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους “δεν έχουν το περιθώριο να κάνουν μαθήματα στην Κίνα όταν τόσες ζωές χάνονται από την Covid-19 και άνθρωποι όπως ο Τζορτζ Φλόιντ δεν μπορούν ούτε ν’ ανασάνουν”.
Οι Global Times, μια εθνικιστική εφημερίδα της Κίνας, δημοσίευσε άρθρο που καταγγέλλει ότι τα “πέντε μάτια”, η πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Αυστραλίας, του Καναδά και της Νέας Ζηλανδίας, αποτελεί έναν “άξονα λευκής υπεροχής”. Με πιο θετικό πνεύμα, η κινεζική κυβέρνηση προσπάθησε να οικοδομήσει συμμαχίες στην Αφρική υποστηρίζοντας πως η Κίνα και οι αφρικανικές χώρες συνδέονται από τον κοινό αγώνα τους κατά της αποικιοκρατίας.
Τα επιχειρήματα κατά της αποικιοκρατίας έχουν κεντρική θέση και στον πολιτικό λόγο της ινδικής εξωτερικής πολιτικής. Όταν μια ομάδα Βρετανών βουλευτών σχολίασαν πρόσφατα τις αγροτικές κινητοποιήσεις στη χώρα, η ινδική κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε στον Βρετανό πρεσβευτή. Ένα άρθρο του Κανβάλ Σιμπάλ, πρώην υπουργού Εξωτερικών, κατηγορούσε παράλληλα τη Βρετανία ότι “είναι κολλημένη σε μια αποικιακή αντίληψη”.
Η κυβέρνηση του Bharatiya Janata κατηγορείται, από την άλλη, ότι ευνοεί τα συμφέροντα τον ινδουιστών εις βάρος των μουσουλμάνων. Επικριτές της κινεζικής κυβέρνησης σημειώνουν ότι η πολιτική στην επαρχία Σιντζιάνγκ βασίζεται σε ένα είδος εθνικισμού που θέλει να επιβάλει τον πολιτισμό της φυλής Χαν σε ολόκληρη την Κίνα.
Παρά τη σημερινή αναταραχή για τις διαφυλετικές σχέσεις στις ΗΠΑ, ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Δύση τελικά θα ανακαλύψει πως η φυλετική ποικιλομορφία αποτελεί πηγή ισχύος στις διεθνείς υποθέσεις.
Η Αν Μαρί Σλότερ, επικεφαλής του New America, σημειώνει ότι ο αντιρατσισμός θα έπρεπε να ενσωματωθεί πιο συστηματικά στην αμερικανική εξωτερική πολιτική. Πιστεύει ότι ένας μηχανισμός που δεν θα κυριαρχείται από λευκούς άνδρες θα μπορούσε να επικεντρωθεί λιγότερο στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων και περισσότερο σε ζητήματα παγκόσμιας ισότητας, όπως η δίκαιη κατανομή των εμβολίων για την Covid-19.
Εάν η Αμερική πετύχαινε να εμφανιστεί κάποτε ως υπέρμαχος της φυλετικής ισότητας, θα μπορούσε να αποκομίσει σημαντικά κέρδη στην αντιπαράθεσή της με την Κίνα. Ο τελικός στόχος θα μπορούσε να είναι η ανάδειξη της αντίθεσης μεταξύ των πολυπολιτισμικών ΗΠΑ και της εθνοκεντρικής Κίνας.
Δεν είναι όμως μια ευθύγραμμη αντιπαράθεση. Η προώθηση των αμερικανικών ιδεών για τη φυλετική ισότητα δεν αποτελεί πάντοτε τον καλύτερο τρόπο για να κερδίζεις φίλους στο εξωτερικό. Ακόμη και κάποιοι σύμμαχοι των ΗΠΑ τη θεωρούν ως νέα μορφή αμερικανικού πολιτισμικού ιμπεριαλισμού. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει διαμαρτυρηθεί ότι εισάγεται σήμερα στη χώρα του από τις ΗΠΑ μια ξένη κουλτούρα για τις φυλετικές ομάδες. Μια κουλτούρα που αγνοεί τη γαλλική παράδοση της υποβάθμισης των φυλετικών διαφορών και της ανάδειξης της κοινής υπηκοότητας.
Η έμφαση που αποδίδουν σήμερα οι ΗΠΑ στις φυλές είναι αμφίβολο αν θα περάσει. Παρότι το ενδιαφέρον προήλθε από πρόσφατα γεγονότα, όπως ο φόνος του Φλόιντ και η αύξηση της υποστήριξης προς το κίνημα Black Lives Matter, υπάρχουν βαθύτερες δομικές δυνάμεις που επηρεάζουν την κατάσταση. Οι δημογραφικές αλλαγές και οι νέες συγκεντρώσεις πλούτου θέτουν υπό αμφισβήτηση δομές εξουσίας που κάποτε έμοιαζαν ακλόνητες. Και καθώς συμβαίνει αυτό, το επιχείρημα για τις φυλετικές ανισότητες θα ακούγεται όλο και περισσότερο.
