Το πρωί της 29ης Οκτωβρίου, την ώρα που ο ισραηλινός στρατός έμπαινε στη Γάζα, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου ανέβαζε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με την οποία κατηγορούσε τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας του αλλά και τους επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών επειδή δεν μπόρεσαν να προβλέψουν την επίθεση της Χαμάς. Έλεγε, φυσικά, ψέματα. Ή είχε ξεχάσει τις προειδοποιήσεις όλων αυτών ότι οι χειρισμοί του στο εσωτερικό, και ιδιαίτερα οι πραξικοπηματικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις που ήθελε να κάνει στο δικαστικό σύστημα, διχάζουν το Ισραήλ και δημιουργούν καταστάσεις που δεν θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητες και ανεκμετάλλευτες από τους εχθρούς του.
Η δημόσια κατακραυγή ανάγκασε τον Μπ. Νετανιάχου να κατεβάσει την ανάρτηση και να ζητήσει συγγνώμη, αλλά η ζημιά είχε γίνει. Ποιος ηγέτης μαχαιρώνει πισώπλατα τον στρατό της χώρας του την ώρα που εκείνη δέχεται ολομέτωπη επίθεση; Ο Μπ. Νετανιάχου απέδειξε για ακόμη μια φορά ότι δεν είναι απλώς ανίκανος, αλλά και επικίνδυνος για το μέλλον και την ύπαρξη του ίδιου του Ισραήλ.
Το Ισραήλ βρίσκεται πράγματι σε υπαρξιακό κίνδυνο - αυτό δεν είναι πλέον υπερβολή των ίδιων των Ισραηλινών και ίσως δεν υπήρξε και ποτέ. Μόνο που είναι η ίδια του η ηγεσία που δημιούργησε και συνεχίζει να καλλιεργεί και να βαθαίνει αυτόν τον κίνδυνο. Για πρώτη φορά το Ισραήλ δέχεται συντονισμένη επίθεση από όλους τους εχθρούς του: τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ, τις ισλαμικές ομάδες στο Ιράκ και στην Υεμένη, το Ιράν, αλλά ακόμη και από τον Πούτιν και τον Ερντογάν, που υποστηρίζουν ανοιχτά τη Χαμάς. Και ο εχθρός δεν είναι πια ανοργάνωτες ομάδες ενόπλων, αλλά ένας κανονικός στρατός, με θρησκευτικό φανατισμό και οπλισμό του 21ου αιώνα. Οι εχθροί αυτοί ήταν πάντα εκεί, όμως οι Ισραηλινοί, όπως και όλος ο κόσμος μαζί τους, πίστευαν ότι ο στρατός τους τους προστατεύει επαρκώς. Η πεποίθηση αυτή ήταν θεμέλιο για την ύπαρξη του ίδιου του κράτους.
Πώς μπορούν ωστόσο να συνεχίσουν να το πιστεύουν αυτό όταν ο ίδιος τους ο πρωθυπουργός απαξίωσε τον στρατό; Η απάντηση είναι ότι δεν μπορούν. Κι αυτό φαίνεται από τις μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Ολόκληρες οικογένειες φεύγουν από τις παραμεθόριες περιοχές και μετακινούνται προς το κέντρο της χώρας, όπου οι τιμές των ακινήτων ανεβαίνουν κατακόρυφα. Η Χαμάς μπορεί να μην κατέλαβε εδάφη του Ισραήλ, αλλά κατάφερε, με τον τρόμο που έσπειρε, να το συρρικνώσει σημαντικά. Ακόμη και στο κέντρο, όμως, κανείς δεν νιώθει ασφαλής. Στην Ιερουσαλήμ και στο Τελ Αβίβ γίνονται καθημερινά δεκάδες χιλιάδες αιτήσεις από ανθρώπους που θέλουν να αγοράσουν όπλα. Στο Ισραήλ κανείς δεν αισθάνεται πλέον ασφαλής και το ηθικό του κόσμου, παρά τη βιτρίνα της ομοψυχίας, είναι χαμηλότερο από ποτέ.
Οι πιέσεις Μπάιντεν
Το Ισραήλ έχει, βέβαια, συμμάχους ισχυρούς και πολύ πιστούς, όπως την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, ηρωικά σχεδόν, ρισκάρει πλέον ξεκάθαρα την επανεκλογή του προκειμένου να σταθεί αδιαπραγμάτευτα στο πλευρό της χώρας και στην κυβέρνηση του Μπ. Νετανιάχου. Ο Τζο Μπάιντεν προσπαθεί να βοηθήσει το Ισραήλ να «ξεριζώσει» τη Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας, αλλά ο συγκεκριμένος πόλεμος δεν είναι όπως εκείνος της Ουκρανίας. Και ούτε μπορεί να γίνει. Οι μάχες και οι βομβαρδισμοί διεξάγονται στην πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή του πλανήτη και είναι αναπόφευκτο να υπάρξουν εκατόμβες αθώων θυμάτων. Όσο οι άμαχοι νεκροί και τραυματίες αυξάνονται, η διεθνής υποστήριξη προς τον πόλεμο του Μπ. Νετανιάχου χαλαρώνει. Για πόσο θα μπορεί ο Τζο Μπάιντεν να αγνοεί την κοινή γνώμη;
Ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να συνεχίσει να υποστηρίζει το Ισραήλ είναι αν το δεύτερο αναλάμβανε μια διπλωματική πρωτοβουλία προς τους Παλαιστίνιους της Δυτικής Όχθης, την Παλαιστινιακή Αρχή και καθόταν να κουβεντιάσει επιτέλους μια βιώσιμη λύση «δύο κρατών», με την προϋπόθεση ότι οι Παλαιστίνιοι μπορούν να τακτοποιήσουν τα του οίκου τους. Όμως ο Μπ. Νετανιάχου αρνείται να το κάνει. Αρνείται να κάνει οποιαδήποτε συμβιβαστική κίνηση, μέσα ή έξω από το Ισραήλ. Ο βαθμός της πολιτικής ακαμψίας του είναι πρωτοφανής για ένα δημοκρατικό κράτος - ακόμη και για μερικά όχι και τόσο δημοκρατικά. Εξακολουθεί να στηρίζεται στην ακροδεξιά εκλογική του βάση και ρίχνει τις ευθύνες στην ηγεσία του στρατού υπονομεύοντας περεταίρω την εθνική ομοψυχία. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά δεν δίνει στον Τζο Μπάιντεν αυτά που χρειάζεται στοιχειωδώς για να μπορέσει να συνεχίσει να στηρίζει το Ισραήλ χωρίς να χάσει την προεδρία ο ίδιος. Ταυτόχρονα, ασχολείται με τη Χαμάς απαξιώνοντας συστηματικά την Παλαιστινιακή Αρχή, τον μόνο πιθανό εταίρο για συνομιλίες.
Κι αν όλα αυτά είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, υπάρχει ένα ακόμη μεγαλύτερο: η πολιτική του Μπ. Νετανιάχου για την επόμενη μέρα. Η οποία κατ’ ουσίαν είναι ανύπαρκτη. Ο ίδιος δεν κρύβει ότι αυτό που θέλει είναι να κερδίσει τη Χαμάς -με τη βοήθεια ή έστω την ανοχή του υπόλοιπου κόσμου- και μετά να συνεχίσει να χτίζει οικισμούς στη Δυτική Όχθη και να την προσαρτήσει τελικά μαζί με τη Γάζα. Με λίγα λόγια, θέλει να κάνει τα παλαιστινιακά εδάφη μέρος του κράτους του Ισραήλ και τους περίπου 5 εκατομμύρια Παλαιστίνιους που ζουν στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη υποτελείς των περίπου 7 εκατομμυρίων Εβραίων που ζουν στο Ισραήλ. Κι αυτό χωρίς κάποιον πολιτικό σχεδιασμό για το μέλλον, χωρίς κάποια προοπτική ανεξαρτησίας και δημιουργίας ξεχωριστού κράτους και χωρίς έναν ορίζοντα επίλυσης κάποιου προβλήματος. Ο ίδιος το είπε στο ABC πριν από μερικές μέρες: «Το Ισραήλ σκοπεύει να αναλάβει την ολοκληρωτική ευθύνη της ασφάλειας της Γάζας για αόριστη περίοδο μετά τη νίκη επί της Χαμάς». Ποιος, εκτός από τον Μπ. Νετανιάχου, μπορεί να πιστεύει ότι αυτό είναι βιώσιμο;
Η επίγνωση ότι ο Μπ. Νετανιάχου είναι ο χειρότερος ηγέτης στην ιστορία του Ισραήλ δεν ήρθε με τον πόλεμο, απλώς επικυρώθηκε από αυτόν. Είχε ήδη καταφέρει να βυθίσει το Ισραήλ στη διχόνοια και στο χάος και πριν από τις επιθέσεις της Χαμάς. Αυτές του έδωσαν ανάσες ζωής στην εξουσία, αλλά αυτές οι ανάσες θα τελειώσουν πολύ σύντομα και το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα γίνει αυτό. Όσο μένει στην εξουσία, διακυβεύονται πολύ περισσότερα πράγματα από το μέλλον του ίδιου του Ισραήλ. Διακυβεύεται το μέλλον της ευρύτερης περιοχής. Αν το Ισραήλ επιμείνει στην τακτική τού «εμείς ή αυτοί», διακινδυνεύει κάθε μέρα μια γενίκευση του πολέμου τόσο στη Δυτική Όχθη όσο και στα ίδια του τα εδάφη. Και πλέον δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ο Νετανιάχου αυτή τη στιγμή «παίζει» πολύ με την ντροπή που αισθάνεται ο ίδιος ο ισραηλινός στρατός μετά την αποτυχία του να προστατεύσει τη χώρα στις 7 Οκτωβρίου. Οι ένοπλοι, σε όλες τις βαθμίδες, αισθάνονται πως πρέπει να δείξουν σε όλη την ευρύτερη «γειτονιά», από τη Χαζμπολάχ ως τη Δυτική Όχθη, ότι ο στρατός είναι εδώ, είναι ισχυρός και αήττητος και είναι έτοιμος να παραβιάσει κάθε αρχή διεξαγωγής ενός πολέμου.
Η τακτική του Ισραήλ θέτει σε άμεσο κίνδυνο και τις σχέσεις του με τα άλλα αραβικά κράτη. Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Μπαχρέιν, στο Μαρόκο, στο Σουδάν, στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο, χώρες που έχουν «κανονικοποιήσει» τις σχέσεις τους με το Ισραήλ με τις περίφημες Συμφωνίες του Αβραάμ, η λαϊκή κατακραυγή για τη σφαγή στη Γάζα αυξάνεται. Ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αλ Σίσι είπε τις προάλλες ότι δεν θα ρισκάρει την εσωτερική ηρεμία της χώρας του αφήνοντας το Ισραήλ να εκτοπίσει 2 εκατομμύρια ανθρώπους στη χερσόνησο του Σινά. Οι συνομιλίες με τη Σαουδική Αραβία σταμάτησαν μετά την έναρξη του πολέμου και το Ισραήλ μοιάζει πιο απομονωμένο από ποτέ στην περιοχή.
Ειρήνη, η μόνη ελπίδα του Ισραήλ να επιβιώσει
Ο χρόνος μετράει ανάποδα για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, αλλά το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τη χώρα του. Το μόνο ερώτημα αυτή τη στιγμή είναι αν ο πρωθυπουργός θα φύγει από την εξουσία πριν κάνει ανεπανόρθωτη ζημιά στο Ισραήλ
Οι αναλυτές μπορεί να διαφωνούν σε πολλά, συμφωνούν όμως σε ένα: το μέλλον του Ισραήλ εξαρτάται από το πόσο θα επενδύσει στην ειρήνη με τους γείτονές του και όχι στον πόλεμο. Απομακρύνοντας τα μετριοπαθή αραβικά κράτη, ο Μπ. Νετανιάχου δεν έχει να κερδίσει τίποτα. Η τακτική του αυτή είναι εξίσου κοντόφθαλμη με όλα τα άλλα που κάνει. Οι ίδιοι οι Ισραηλινοί, όσο κι αν λένε ότι «τώρα δεν είναι η ώρα να το συζητήσουμε», ξέρουν ότι πρέπει να φύγει ο Μπ. Νετανιάχου από την εξουσία το συντομότερο δυνατό. Πριν από το τέλος του πολέμου ιδανικά. Και να αντικατασταθεί από μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, που θα φέρει μαζί την Κεντροαριστερά και την Κεντροδεξιά, όλους εκείνους που μπορούν να δουν το μέλλον του Ισραήλ πέρα από το σήμερα και με πιο ψύχραιμο βλέμμα.
Η κατάσταση που αντιμετώπισε το Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου δεν είναι ακριβώς πρωτόγνωρη. Τον Απρίλιο του 1956, ένας από τους φρουρούς στο κιμπούτζ Ναχάλ Οζ, κοντά στη Γάζα, είχε δολοφονηθεί από Παλαιστίνιους που είχαν εισέλθει κρυφά στο Ισραήλ. Το ισραηλινό έθνος σοκαρίστηκε βαθιά. Ο τότε επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Στρατού Μοσέ Νταγιάν είχε πάει στο κιμπούτζ και είχε μιλήσει στον κόσμο: «Ας μην κατακρίνουμε τους δολοφόνους» είχε πει. «Πώς να παραπονεθούμε για το μίσος τους για εμάς; Επί οκτώ χρόνια κάθονται σε στρατόπεδα προσφύγων στη Γάζα και μας βλέπουν να φτιάχνουμε μια πατρίδα στα εδάφη τους και στα χωριά τους. Το αίμα του νεκρού δεν πρέπει να το ζητάμε από τους κατοίκους της Γάζας, αλλά από τους εαυτούς μας». Ο Νταγιάν είπε στους συμπατριώτες του να μην ξεχάσουν ποτέ ότι «πέρα από το αυλάκι που σηματοδοτεί τα σύνορα βρίσκεται μια θάλασσα μίσους και εκδίκησης». Τα λόγια του ακούγονται πολύ επίκαιρα σήμερα, αλλά η ηγεσία του Ισραήλ κωφεύει.
Πριν από τρεις μέρες, ο Γιαΐρ Λαπίντ, ηγέτης του κεντρώου κόμματος της αντιπολίτευσης Γες Ατίντ, ζήτησε την παραίτηση του Μπ. Νετανιάχου. Ο Γ. Λαπίντ είπε ότι θα πρέπει να συνεχίσει να κυβερνά το κόμμα του Μπ. Νετανιάχου, το Λικούντ, αλλά χωρίς τον ίδιο στο τιμόνι. Το 66% των Ισραηλινών φαίνεται να συμφωνεί μαζί του, καθώς σε πρόσφατη δημοσκόπηση είπε ότι θέλει πρόωρες εκλογές. «Η κυβέρνηση δεν λειτουργεί και ο Μπ. Νετανιάχου πρέπει να φύγει. Ο κόσμος δεν έχει καμία πίστη σ’ αυτόν» είπε ο Γ. Λαπίντ και συμπλήρωσε ότι τα δύο κόμματα θα μπορούσαν να συνεργαστούν σε μια κυβέρνηση εθνικής ανοικοδόμησης. Ο χρόνος μετράει ανάποδα για τον Μπ. Νετανιάχου, αλλά το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τη χώρα του.
Το μόνο ερώτημα αυτή τη στιγμή είναι αν ο πρωθυπουργός θα φύγει από την εξουσία πριν κάνει ανεπανόρθωτη ζημιά στο Ισραήλ. Ποιος θα μπορούσε να τον αναγκάσει να το κάνει; Η προφανής απάντηση είναι ο λαός, αλλά δεν είναι τόσο απλό. Οι Ισραηλινοί δεν είναι σε θέση να διεξάγουν εσωτερικό «πραξικόπημα» ή μαζικές διαμαρτυρίες εν μέσω του πολέμου. Είναι υπερβολικά φοβισμένοι και πιστοί στη χώρα τους για να κάνουν κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, ο μόνος που μπορεί να σώσει το Ισραήλ από ένα δυσοίωνο μέλλον είναι ο άνθρωπος που αν το κάνει, θα σώσει ταυτόχρονα και τον εαυτό του ή πάντως την ελπίδα του να εκλεγεί ξανά Πρόεδρος στη «μεγαλύτερη Δημοκρατία του πλανήτη». Ο Τζο Μπάιντεν θα εκλεγόταν άνετα Πρόεδρος στο Ισραήλ μετά τη στήριξη που παρείχε και παρέχει στη χώρα. Ατυχώς, δεν μπορεί να βάλει υποψηφιότητα στο Ισραήλ ούτε να ζητήσει ανοιχτά την παραίτηση του Μπ. Νετανιάχου. Μπορεί όμως να το σώσει πιέζοντας για όλα αυτά που θα έπρεπε να κάνει ο Μπ. Νετανιάχου και αρνείται. Πιέζοντας για μια ειρηνική λύση.
