Για ένα νέο «πόλεμο του Γιομ Κιπούρ» πενήντα χρόνια μετά ή για την ισραηλινή «11η Σεπτεμβρίου» κάνουν χαρακτηριστικά λόγο τοπικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης σχολιάζοντας το ξέσπασμα του νέου κύκλου βίας στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη τα χαράματα του Σαββάτου, το μέγεθος και η έκταση του οποίου έχουν προκαλέσει έκπληξη αλλά και έντονο προβληματισμό για το μέλλον των άμεσων και απώτερων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή. Υπενθυμίζεται ότι στις 6 Οκτωβρίου 1973 Αίγυπτος και Συρία εξαπέλυσαν μια συντονισμένη αιφνιδιαστική επιχείρηση κατά του Ισραήλ την ημέρα της ιουδαϊκής γιορτής του Γιομ Κιπούρ με στόχο να ανακτήσουν κατεχόμενα εδάφη τους στο Σινά και στα Υψώματα του Γκολάν. Ο πόλεμος εκείνος, ο Τέταρτος Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος, έληξε πάλι με στρατιωτική νίκη του Ισραήλ, αλλά πέντε χρόνια αργότερα, το 1978, το εβραϊκό κράτος αναγκάστηκε να επιστρέψει στο σύνολό του το Σινά ως αντάλλαγμα για την ειρήνη και την αναγνώρισή του από την Αίγυπτο στο πλαίσιο των ιστορικών συμφωνιών του Καμπ Ντέιβιντ.
Σήμερα, σε μια περίοδο έντονης διπλωματίας στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο υπό τη «σκηνοθεσία» των ΗΠΑ, με στόχο να αποκτήσει το εβραϊκό κράτος ερείσματα στον αραβικό κόσμο και να αποσπάσει την αναγνώρισή του αφήνοντας «μετέωρο» το Ιράν -και κατ’ επέκταση την όποια ρωσική επιρροή στη Μέση Ανατολή μέσω των καλών σχέσεων Τεχεράνης-Μόσχας-, το χτύπημα της Χαμάς ήρθε να «δηλώσει» ότι δεν είναι δυνατόν να γίνονται διευθετήσεις ερήμην των Παλαιστινίων και, το σημαντικότερο, μη λαμβάνοντας υπόψη την παλαιστινιακή υπόθεση. Αν μη τι άλλο, το νέο ξέσπασμα παραπέμπει σε μια νομοτελειακή εξέλιξη, αφού οι «δυνάμεις» που προκάλεσαν προηγούμενους κύκλους συγκρούσεων και οι παράγοντες πίσω από αυτές εξακολουθούν να υφίστανται όπως και πριν: μια ανεπίλυτη διένεξη δεκαετιών για γη και πατρίδα από τη μία, άρνηση για διαπραγμάτευση και εποικισμός από την άλλη.
Αιφνιδιασμός
Το αιφνιδιαστικό, καλά σχεδιασμένο και οργανωμένο από επιχειρησιακής πλευράς χτύπημα της μαχητικής παλαιστινιακής οργάνωσης από αέρα και στεριά τα χαράματα της ισραηλινής ημέρας αργίας, με έναν καταιγισμό χιλιάδων πυραύλων να σαρώνουν τις ισραηλινές πόλεις και καλά οπλισμένους μαχητές να διεισδύουν με καταδρομικές επιχειρήσεις στην ισραηλινή επικράτεια συλλαμβάνοντας εκατοντάδες ομήρους, στρατιώτες και πολίτες, προκάλεσε σοκ στην ισραηλινή κοινωνία, η προσοχή της οποίας ήταν στραμμένη τελευταία στις αντιδράσεις για τη δικαστική μεταρρύθμιση του πρωθυπουργού Νετανιάχου. Το σοκ είναι ιδιαίτερα έντονο, καθώς αποδεικνύεται για πολλοστή φορά ότι ο πυρήνας της αποφασιστικότητας και της βούλησης της ένοπλης πτέρυγας της Χαμάς όχι μόνο δεν έχει τρωθεί ή καμφθεί από τις κατά καιρούς επιχειρήσεις της ισραηλινής στρατιωτικής μηχανής εναντίον της -φανερές και συγκαλυμμένες-, αλλά, αντιθέτως, παραμένει ακμαίος, ικανός και ισχυρός. Αίσθηση προκάλεσε επίσης η έμμεση παραδοχή της ιρανικής ηγεσίας ότι βρίσκεται σε επαφή με τη Χαμάς. Όπως μετέδωσαν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης στην Τεχεράνη, χωρίς ωστόσο να δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες, ο Ιρανός Πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσί μίλησε με τους επικεφαλής της Χαμάς και του Ισλαμικού Τζιχάντ «μετά τις τελευταίες εξελίξεις».
Αυτό που προκαλεί ωστόσο ιδιαίτερη εντύπωση είναι ο αριθμός των θυμάτων από ισραηλινής πλευράς, που δεν φαίνεται να έχει προηγούμενο στην ως τώρα στρατιωτική αντιπαράθεση με τις ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις. Ύστερα από μόλις ένα 48ωρο συγκρούσεων περισσότεροι από 600 Ισραηλινοί φέρεται να έχουν σκοτωθεί. Στη Λωρίδα της Γάζας, το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι 313 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τις αλλεπάλληλες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές και σχεδόν 2.000 είναι οι τραυματίες. Εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού ανακοίνωσε ότι περισσότεροι από 400 Παλαιστίνιοι μαχητές σκοτώθηκαν στο νότιο Ισραήλ και στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ δεκάδες άλλοι έχουν αιχμαλωτιστεί.
Οι συγκρούσεις συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση σε αρκετές περιοχές του ισραηλινού Νότου μέχρι χθες το απόγευμα. Η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz, επικαλούμενη τον ισραηλινό στρατό, έγραψε ότι οι δυνάμεις του ανέκτησαν τον έλεγχο των περισσότερων νότιων περιοχών, αλλά οι μάχες συνεχίζονται κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων Μπέρι και Σντερότ.
Προς ευρύτερη κλιμάκωση;
Σε μια ανησυχητική ένδειξη ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να επεκταθεί και πέρα από την αποκλεισμένη Γάζα, το Ισραήλ και η πολιτοφυλακή της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, που υποστηρίζεται από το Ιράν, αντάλλαξαν πυρά πυροβολικού και ρουκετών χθες, ενώ σε ένα άλλο περιστατικό στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου δύο Ισραηλινοί τουρίστες δέχτηκαν πυρά από έναν αστυνομικό και έπεσαν νεκροί μαζί με τον Αιγύπτιο οδηγό τους.
Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές έπληξαν πολυκατοικίες, σήραγγες, τζαμί και σπίτια αξιωματούχων της Χαμάς στη Γάζα, καθώς ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υποσχέθηκε «ισχυρή εκδίκηση γι’ αυτή την κακιά μέρα».
Ο δρ Χαμίς Ελέσι, ειδικός νευροαποκατάστασης και αντιμετώπισης του πόνου, που ασκεί την Ιατρική στην πόλη της Γάζας, μίλησε στο BBC και σκιαγράφησε τη ζωή στον αποκλεισμένο θύλακα με ζοφερά χρώματα: «Όπου κι αν πας στη Γάζα βλέπεις κηδείες, βλέπεις θάνατο παντού. Είναι σαν να βλέπεις μια ταινία για το τέλος της ζωής σ’ αυτή τη γη» είπε χαρακτηριστικά. Μετακόμισε με την οικογένειά του από το διαμέρισμα του τέταρτου ορόφου στο σπίτι του αδελφού του στο ισόγειο επειδή στον τέταρτο όροφο «όλη η πολυκατοικία δονείται από πλευρά σε πλευρά λόγω των ισχυρών εκρήξεων». Λέει ότι δεν έχει κοιμηθεί από το Σάββατο. «Δεν μπορείς απλώς να κλείσεις τα μάτια σου. Τα παιδιά κλαίνε και ουρλιάζουν, δεν υπάρχει ρεύμα, δεν υπάρχει Ίντερνετ, νιώθεις πως μπορείς να είσαι ο επόμενος στόχος»...
Η μεγάλη πρόκληση για το Ισραήλ από στρατιωτικής πλευράς αυτή τη στιγμή είναι η διαχείριση της κρίσης των ομήρων που έχει συλλάβει η Χαμάς. Ένας αδιευκρίνιστος αριθμός εξ αυτών φέρεται να ήταν μεταξύ του κοινού που παρακολουθούσε υπαίθριο μουσικό φεστιβάλ κοντά στα σύνορα με τη Γάζα και αιφνιδιάστηκε όταν οι μαχητές της Χαμάς εξαπέλυσαν την επιδρομή τους. Ανάμεσά τους είναι και ξένοι υπήκοοι, τουλάχιστον ένας Αμερικανός και μία Γερμανίδα, ενώ ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει λάβει αναφορές ότι αρκετοί Αμερικανοί έχουν χάσει τη ζωή τους από τις επιθέσεις της Χαμάς.
Μιλώντας στο BBC, ο Γκέρσον Μπάσκιν, που το 2011 διαπραγματεύτηκε την απελευθέρωση του Ισραηλινού στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ, ο οποίος κρατήθηκε αιχμάλωτος από τη Χαμάς για περισσότερα από πέντε χρόνια, εκτίμησε πως είναι πιθανό η οργάνωση να έχει μεταφέρει τους ομήρους σε υπόγειες εγκαταστάσεις, γεγονός που θα δυσκολέψει πολύ το Ισραήλ στην προσπάθειά του να τους εντοπίσει. «Δεν έχω αμφιβολία ότι ο νούμερο ένα στόχος του Ισραήλ θα είναι να τους βρει μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων και όχι μέσω διαπραγματεύσεων» τόνισε ο Μπάσκιν. Κατά τον ίδιο, μετά τις αεροπορικές επιδρομές, το Ισραήλ θα στείλει χερσαία στρατεύματα στη Γάζα σε μια «μαζική στρατιωτική επιχείρηση» με στόχο να σκοτώσει τους ηγέτες της Χαμάς και να απελευθερώσει τους ομήρους.
