Στις αρχές της εβδομάδας οι υπουργοί Εσωτερικών της Γερμανίας Νάνσι Φέζερ και της Γαλλίας Ζεράλντ Νταρμανέν ταξίδεψαν στην Τυνησία. Δεν ήταν οι πρώτοι υψηλοί επισκέπτες, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, του μέχρι πρότινος απομονωμένου Προέδρου της χώρας Καΐς Σαγιέντ, ο οποίος κυβερνά με αυταρχικό τρόπο, συγκεντρώνοντας υπερεξουσίες στα χέρια του. Μόλις μία εβδομάδα νωρίτερα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε βρεθεί στην Τύνιδα μαζί με τους πρωθυπουργούς της Ιταλίας και της Ολλανδίας Τζόρτζια Μελόνι και Μαρκ Ρούτε.
Η προβληματική κατάσταση σε ό,τι αφορά τις πολιτικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα απασχολούν όλο και λιγότερο την Ε.Ε. Σε τελευταία ανάλυση, η χώρα έχει χαρακτηριστεί «ασφαλής» και κάπως πρέπει αυτό να εκφραστεί. Η όξυνση του προσφυγικού υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να χαμηλώσουν τις προδιαγραφές τους, για να μπορούν να έχουν ήσυχη τη συνείδησή τους.
Μπορεί η Τυνησία να έχει μεν ξεκαθαρίσει ότι δεν θέλει να μετατραπεί σε συνοριοφύλακα της Ευρώπης, αλλά όταν αρχίζουν να προσφέρονται οικονομικά ανταλλάγματα, πάντα υπάρχει χώρος και για δεύτερες σκέψεις. Στο πλαίσιο ενός «συνολικού συμφώνου εταιρικής σχέσης» αξίας 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, η πρόεδρος της Επιτροπής υποσχέθηκε άμεσα 100 εκατομμύρια ευρώ για την ασφάλεια των συνόρων, τη θαλάσσια διάσωση και μέτρα κατά της λαθρεμπορίας ανθρώπων και για τον επαναπατρισμό.
Ένα εξηγήσιμο ενδιαφέρον
Η συντονισμένη «επίθεση» φιλίας των Ευρωπαίων πολιτικών βαφτίστηκε και ως σημάδι ενότητας της Ε.Ε. απέναντι σε ένα πρόβλημα που κάθε άλλο παρά έχει λυθεί. Η βορειοαφρικανική χώρα αποτελεί ένα σκαλοπάτι για πολλούς πρόσφυγες, κυρίως από την Αφρική, που επιθυμούν να φτάσουν στην «ασφάλεια» της Ευρώπης. Η Νάνσι Φέζερ παραδέχτηκε ότι στις συζητήσεις στο προεδρικό μέγαρο με τον Πρόεδρο και τον Τυνήσιο ομόλογό της Καμέλ Φέκι κατά το διήμερο της παραμονής της εκεί δεν υπήρξαν «θέματα-ταμπού».
Αλλά το σημαντικότερο ζητούμενο ήταν ένα, όπως το είχε διευκρινίσει νωρίτερα το γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών. Η Τύνιδα θα πρέπει επιτέλους να πάρει πίσω περισσότερους πρόσφυγες των οποίων οι αιτήσεις ασύλου έχουν απορριφθεί. Φυσικά το κεντρικό ζητούμενο διανθίζεται και με άλλα επιμέρους ζητήματα, όπως η εκπαίδευση των δυνάμεων ασφαλείας της χώρας ή η ενίσχυσή τους με νέες τεχνολογίες για την καλύτερη φύλαξη των συνόρων. Τη Δευτέρα η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα παράσχει 25,8 εκατομμύρια ευρώ για αυτόν τον σκοπό.
Οι Γερμανοί, από την πλευρά τους, στάθηκαν στην ανάγκη για τη δημιουργία δομών έτσι ώστε «να προστατευθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων» και «να σταματήσουν οι τρομεροί θάνατοι στη Μεσόγειο», για τους οποίους δεν θέλουν να ακούν στα ΜΜΕ και να «χαλάνε» το καλοκαίρι τους. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση του Βερολίνου υπόσχεται να υποδεχθεί επιλεκτικά Τυνήσιους σε προγράμματα εκπαίδευσης ή ακόμα και εργασίας, αλλά φυσικά μελετημένα και οργανωμένα. Οπως γινόταν σε άλλες εποχές με τους Gastarbeiter.
Μια οικονομία υπό κατάρρευση
Το βασικό όμως από τη μεριά της Κομισιόν είναι ο τριπλασιασμός των ενισχύσεων σε σχέση με τον περασμένο χρόνο. Η Τυνησία χρειάζεται βοήθεια για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για νέα δάνεια του ΔΝΤ. Ο Πρόεδρος Σαγιέντ δεν μπορεί ούτε να χρηματοδοτήσει εισαγωγές ούτε να εξυπηρετήσει το εθνικό χρέος. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φοβούνται ότι μετά από μια κατάρρευση της οικονομίας όλο και περισσότεροι πολίτες της θα μπορούσαν και πάλι να προσπαθήσουν να φτάσουν στην Ιταλία μέσω της Μεσογείου.
Η διαδρομή από τη χώρα της Βόρειας Αφρικής μέσω της Μεσογείου είναι πλέον μία από τις βασικές για όσους αναζητούν καταφύγιο προστασίας στην Ευρώπη. Τον περασμένο Απρίλιο 3.000 άτομα την ημέρα έφταναν στην Ιταλία από την Τυνησία. Με την αύξηση των διελεύσεων αυξήθηκε και ο αριθμός των θανάτων στην Κεντρική Μεσόγειο: 1.030 άνθρωποι πέθαναν εκεί από την αρχή του έτους έως τα μέσα Ιουνίου - περίπου τριπλάσιοι σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Οι Βρυξέλλες έχουν προτείνει, ανεπιτυχώς, εδώ και καιρό να δημιουργήσουν στη χώρα «κέντρα» όπου θα κρατούνται όσοι διασώθηκαν κάπου στη Μεσόγειο ενόσω θα εξετάζονται οι αιτήσεις ασύλου τους.
Στην Τυνησία συγκεντρώνονται άνθρωποι από τον Νότο της Αφρικής, από χώρες όπου οι πρώην αποικιοκράτες έχουν αναγκαστεί εσχάτως να φύγουν με την ουρά στα σκέλια, όπως, για παράδειγμα, από την περιοχή του Σαχέλ. Αυτούς προφανώς δεν έχει καμία διάθεση να τους «συντηρεί» ο Καΐς Σαγιέντ, που κάθε τόσο οργανώνει επιχειρήσεις πογκρόμ εναντίον τους. «Ορδές παράτυπων μεταναστών από την υποσαχάρια Αφρική έχουν έρθει στην Τυνησία, με όλη τη βία, το έγκλημα και τις απαράδεκτες πρακτικές που συνεπάγεται αυτό» αναφώνησε τον περασμένο Μάρτιο οργισμένος ο Τυνήσιος Πρόεδρος.
Δεν παρέλειψε να ξεδιπλώσει για εσωτερική κατανάλωση τη δική του θεωρία συνωμοσίας, κάνοντας λόγο για μια «αφύσικη» κατάσταση ως μέρος ενός εγκληματικού σχεδίου που αποσκοπεί στην «αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης» και τη μετατροπή της Τυνησίας σε «άλλη μία αφρικανική χώρα που δεν θα ανήκει πλέον στα αραβικά και ισλαμικά έθνη».
Προφανώς τέτοιες δηλώσεις αφορούν και τους «έξω». Τους Ευρωπαίους, που πρέπει να λάβουν το μήνυμα ότι θα πρέπει να πληρώσουν κάτι παραπάνω αν αναλάβουν οι Τυνήσιοι ως μεσάζοντες τη βρόμικη δουλειά για λογαριασμό τους. Ο Ταγίπ Ερντογάν μάλλον έχει κάνει σχολή. Όπως και οι «φύλαρχοι» της Λιβύης, αυτά τα περιβόητα «καθάρματα», με τα οποία οι Ευρωπαίοι δεν είχαν ποτέ τον παραμικρό ενδοιασμό να συνδιαλλαγούν.
