Τα 2 εκατομμύρια πολίτες που διαδήλωσαν την Πέμπτη στους δρόμους της Γαλλίας, που είχε παραλύσει από τη γενική απεργία κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος από την κυβέρνηση, θα αλλάξουν τη στρατηγική Μακρόν; Τα συνδικάτα ανακοίνωσαν νέα κινητοποίηση την Τρίτη 31 Ιανουαρίου. Ωστόσο τα περιθώρια δράσης της κυβέρνησης είναι περιορισμένα από τη στιγμή που ο ίδιος ο Μακρόν θεωρεί την επανεκλογή του ως... πράσινο φως για μια μεταρρύθμιση που θεωρεί εμβληματική. Έστω κι αν αυτό αναιρεί την τοποθέτησή του την άνοιξη του 2022 μετά την επικράτησή του στον δεύτερο γύρο, όταν δήλωνε «υποχρεωμένος» απέναντι στους πολίτες που τον στήριξαν έναντι της Λεπέν χωρίς να στηρίζουν το πρόγραμμά του.
Το προεδρικό μήνυμα λοιπόν είναι σαφές: αποδεκτές οι διαμαρτυρίες, όμως καμία υποχώρηση επί της ουσίας, καθώς μετά τις προεδρικές και τις βουλευτικές εκλογές «τα πράγματα είναι σαφή: πρέπει να προχωρήσει η μεταρρύθμιση, και θα το κάνουμε με σεβασμό, πνεύμα διαλόγου αλλά και αποφασιστικότητα και αίσθηση ευθύνης». Μπορεί πάντως να επέλεξε να βρίσκεται εκτός Γαλλίας, στη Βαρκελώνη, και να μην αναφερθεί στη μεταρρύθμιση, οι αντιδράσεις όμως τον... πρόλαβαν. Στη διάρκεια της ομιλίας του στη γαλλική κοινότητα της πόλης, οι άνδρες της ασφαλείας του απομάκρυναν έναν νεαρό που φορούσε ένα μπλουζάκι που έγραφε «όχι στη μεταρρύθμισή σας για τις συντάξεις». Το ίδιο σύνθημα δονούσε την ίδια ώρα όλες τις γαλλικές πόλεις και αυτό δύσκολα μπορεί να το αγνοήσει η κυβέρνησή του.
Οταν ο Μιτεράν μείωνε την ηλικία συνταξιοδότησης
«Η μεταρρύθμιση αυτή πηγαίνει κόντρα στα συμφέροντα των πολιτών» τόνισε η επιτροπή των συνδικάτων (CFDT, CGT, FO, CFE-CGC, CFTC, UNSA, FSU και Solidaires) στη συνέντευξη Τύπου, προσθέτοντας ότι «το μήνυμα της κινητοποίησης είναι σαφές: η κυβέρνηση πρέπει να κάνει πίσω» αναφερόμενη στην αύξηση του ορίου ηλικίας στα 64 χρόνια και την «επιτάχυνση» της παράτασης στα 43 χρόνια του χρόνου των εισφορών.
Ολα λοιπόν δείχνουν ότι η Γαλλία έχει εισέλθει σε έναν νέο κύκλο αντιπαράθεσης για ένα θέμα που έχει μεγάλη ιστορία: η πρώτη μεγάλη απεργία τις συντάξεις έγινε πριν από 70 χρόνια ενώ ορόσημο είναι το 1982, όταν η κυβέρνηση του Φρανσουά Μιτεράν αποφάσιζε μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια. Έκτοτε σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις επιχείρησαν, όχι πάντα με επιτυχία, να το αυξήσουν. Η μεταρρύθμιση Μακρόν είναι η έβδομη από τη δεκαετία του 1980. Προβλέπει την προοδευτική αύξηση του ορίου - πρώτα στα 63 χρόνια και 3 μήνες το 2027 και μετά στα 64 (από 62 σήμερα) το 2030. Μία μεταρρύθμιση που η κυβέρνηση παρουσιάζει ως δίκαιη και «ισορροπημένη», ωστόσο έχει απέναντί της τη συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας και σχεδόν το σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης (εξαιρουμένου των δεξιών Ρεπουμπλικάνων).
Τα δύο επιπλέον χρόνια για τη σύνταξη βιώνονται ως «κλοπή» από τη ζωή των πολιτών - μια απώλεια που, σύμφωνα με τους αναλυτές, πλήττει κυρίως τη μεσαία τάξη. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι, σύμφωνα με δημοσκόπηση για λογαριασμό του ειδησεογραφικού καναλιού BFM, το 66% των Γάλλων δηλώνουν αντίθετοι στη μεταρρύθμιση, με τάση αυξητική, καθώς μέσα σε μια εβδομάδα ο αριθμός τους αυξήθηκε κατά 7 μονάδες. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι το 37% δηλώνει «πολύ αντίθετο» στο σύνολο των μέτρων. Μια τάση που αφορά όλα τα τμήματα της κοινωνίας πλην των... συνταξιούχων και των άνω των 65 ετών, των μόνων που με ποσοστά 53% και 55% αντιστοίχως στηρίζουν τη μεταρρύθμιση. Αντιθέτως, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι εργάτες είναι εκείνοι που απορρίπτουν μαζικά τα σχέδια Μακρόν, με 82% και 79%.
Ο εφιάλτης του 1995 στοιχειώνει τους κυβερνητικούς
Σε πολιτικό επίπεδο, όπως είναι αναμενόμενο, το 72% των ψηφοφόρων του Μακρόν στηρίζουν τη μεταρρύθμιση, ενώ το 88% εκείνων του Ζαν Λικ Μελανσόν και το 79% της Λεπέν την απορρίπτουν. Ενδεικτικό επίσης της απορριπτικής δυναμικής που υπάρχει στην κοινωνία και είναι σίγουρο πως προβληματίζει την κυβέρνηση είναι και το γεγονός ότι το κείμενο της καταγγελίας της μεταρρύθμισης που δημοσιοποίησε στις 11 Ιανουαρίου η Επιτροπή των Συνδικάτων μέσα σε λιγότερο από μια εβδομάδα είχε συγκεντρώσει πάνω από μισό εκατομμύριο υπογραφές (647.000 μέχρι την Παρασκευή) και ο αριθμός αυξάνεται ραγδαία. Στο κείμενο τονίζεται ότι το κυβερνητικό σχέδιο «δεν έχει καμία οικονομική αναγκαιότητα, είναι επιλογή αδικίας και κοινωνικής οπισθοδρόμησης». «Αντιθέτως, η ενίσχυση του συνταξιοδοτικού μας συστήματος απαιτεί προοδευτικά μέτρα και μοίρασμα του πλούτου» τονίζεται, σημειώνοντας ότι υπάρχουν άλλες λύσεις.
Ποια θα είναι η εξέλιξη; Ο εφιάλτης όλων των κυβερνητικών είναι η επανάληψη του 1995. Όταν η τότε κυβέρνηση του νεοεκλεγέντος Προέδρου Σιράκ έκανε στροφή 180 μοιρών σε σχέση με το προεκλογικό του σύνθημα για το «κοινωνικό ρήγμα» και προωθούσε σχέδιο μείωσης του ελλείμματος της κοινωνικής ασφάλισης, κόντρα στα συνδικάτα και στην κοινωνία. Μετά από έναν μήνα, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1995, αναγκαζόταν να το πάρει πίσω, έχοντας ηττηθεί κατά κράτος.
«Ο Μακρόν δεν είναι Σιράκ»
«Ο Εμανουέλ Μακρόν δεν είναι Ζακ Σιράκ. Ο Πρόεδρος δεν διαθέτει ισχυρά ερείσματα στην κοινωνία. Δεν διαθέτει την πολιτική βαρύτητα που δίνει η εμπειρία της κοινωνίας» παρατηρεί ο Μισέλ Πιζνέ, επίτιμος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας, εξειδικευμένος στα κοινωνικά κινήματα. «Η επίθεση κατά μίας τόσο ατίθασης κοινωνίας όπως η γαλλική δεν περνάει χωρίς επιπτώσεις. Η Γαλλία δεν είναι επιχείρηση. Ο κόσμος των επιχειρήσεων έμαθε, εξάλλου, ότι μάλλον είναι καλύτερη η διαχείριση των “ανθρώπινων πόρων”».
