Ποιος είναι τελικά ο μαγικός τρόπος να κρατηθούν ανοιχτές οι στρόφιγγες του φυσικού αερίου από τη Ρωσία χωρίς να υποχωρήσουν οι πελάτες από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στις απαιτήσεις για πληρωμή σε ρούβλια; Στη χθεσινή έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Ενέργειας των 27 το ζητούμενο ήταν μια ενιαία στάση έναντι της Μόσχας, μετά τη διακοπή της παροχής του ρωσικού αερίου στη Βουλγαρία και την Πολωνία, οι οποίες αποφάσισαν να μην πληρώσουν με το ρωσικό νόμισμα. Για τα περισσότερα άλλα κράτη-μέλη θα... κληρώσει προς τα τέλη Μαΐου, με τη ρωσική πλευρά να έχει ξεκαθαρίσει ότι οι αγοραστές φυσικού αερίου θα πρέπει να καταθέτουν ευρώ ή δολάρια σε ειδικούς λογαριασμούς στην ιδιωτική Gazprombank, η οποία στη συνέχεια θα μετατρέπει τα ποσά σε ρούβλια. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν ήδη ανοίξει τέτοιους λογαριασμούς, αν και η επίτροπος Ενέργειας Κάρντι Σίμσον υποστήριξε ότι δεν έχει σχετική ενημέρωση.
Το επίμονο ερώτημα, πάντως, είναι τι ακριβώς θα χαρακτηριστεί παραβίαση των κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας και τι όχι. H Μπάρμπαρα Πομπίλι, υπουργός Ενεργειακής Μετάβασης της Γαλλίας, που προήδρευσε της έκτακτης συνόδου, υποστήριξε ότι σχεδόν το σύνολο των συμβολαίων είναι σε ευρώ και δολάρια - και πρέπει να τηρηθούν. Το ίδιο υπογράμμισε και η Σίμσον, χωρίς ωστόσο να απαντήσει ξεκάθαρα στο ερώτημα τι θα γίνει εάν μία εταιρεία πληρώσει με τον τρόπο που επιθυμεί η Μόσχα. Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, πάλι, υπενθύμισε ότι για τη συμμόρφωση με τις κυρώσεις υπεύθυνα είναι τα κράτη-μέλη. “Κι αν διαπιστώσουμε ότι ορισμένα κράτη δεν συμπεριφέρονται σύμφωνα με τους κανόνες, τότε έχουμε μέτρα σε επίπεδο Ε.Ε. για να διασφαλίσουμε ότι οι δεσμεύσεις τηρούνται” είπε.
Έρχεται το εμπάργκο πετρελαίου
Σήμερα, πάντως, αναμένεται η οριστική πρόταση της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν για την απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου στην Ε.Ε. ως το σημαντικότερο μέρος του 6ου πακέτου κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας. Η απαγόρευση -εφόσον εγκριθεί από τα κράτη-μέλη- δεν πρόκειται να ισχύσει άμεσα, αλλά σταδιακά και μέχρι το τέλος του 2022. Το ίδιο άλλωστε συνέβη και με το 5ο πακέτο μέτρων, το εμπάργκο στον ρωσικό άνθρακα, η επιβολή του οποίου θα ξεκινήσει τέσσερις μήνες μετά τη σχετική απόφαση.
Καθώς, μάλιστα, η Ουγγαρία έχει ξεκαθαρίσει ότι θα απορρίψει την επιβολή νέων ενεργειακών κυρώσεων, η Κομισιόν σκέφτεται να προτείνει εξαιρέσεις για τις χώρες εκείνες που δηλώνουν ότι δεν μπορούν σε ορατό χρονικό διάστημα να αντικαταστήσουν το ρωσικό πετρέλαιο, για να αποφύγει τυχόν βέτο - και μια εικόνα εσωτερικής διχόνοιας στην Ε.Ε. Σε πρώτη φάση εκτιμάται ότι θα εξαιρεθούν από το εμπάργκο πετρελαίου η Ουγγαρία και η Σλοβακία, με το σκεπτικό ότι δυσκολεύονται λόγω γεωγραφικής θέσης και υποδομών περισσότερο από άλλες χώρες να βρουν εναλλακτικούς προμηθευτές.
Η γερμανική στροφή
Το 6ο πακέτο κυρώσεων που έρχεται τώρα στο τραπέζι είναι το μέχρι στιγμής πιο δύσκολο για τα κράτη-μέλη, αυτό που θα έχει και τις πιο σκληρές επιπτώσεις στην οικονομία τους - όπως άλλωστε και στη ρωσική. Μόνο ένα εμπάργκο φυσικού αερίου θα γονατίσει περισσότερο την ευρωπαϊκή οικονομία από την απόφαση να απαγορευτούν οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Βέβαια, μέχρι την περασμένη εβδομάδα φαινόταν σχεδόν απίθανο το να αποδεχθεί η Γερμανία τον ταχύ απογαλακτισμό από το ρωσικό πετρέλαιο, πλην όμως ο υπουργός Οικονομίας -και Περιβάλλοντος- Ρόμπερτ Χάμπεκ κατάφερε, κατά δήλωσή του, να βρει εναλλακτικές λύσεις για την κάλυψη τουλάχιστον των δύο τρίτων των πετρελαϊκών αναγκών της γερμανικής βιομηχανίας. Μέχρι το τέλος του 2022 η εξάρτησή της από το ρωσικό πετρέλαιο θα πέσει από το σημερινό 35% στο 12%.
Γι' αυτό και η πρόταση της Κομισιόν, που μέχρι πρότινος συναντούσε την αντίσταση των Γερμανών, αναμένεται να περάσει - και με τη βοήθεια των εξαιρέσεων. Αυτό που παίζεται μέχρι την επόμενη σύνοδο κορυφής, στα τέλη Μαΐου, είναι εάν και πώς θα αντιμετωπιστούν οι βαριές οικονομικές συνέπειες από τις υψηλές τιμές της ενέργειας - οι οποίες θα αυξηθούν περαιτέρω μετά την επιβολή των νέων κυρώσεων. Η ελληνική πλευρά, διά του υπουργού Ενέργειας, επανέφερε χθες τις προτάσεις για την επιβολή πλαφόν στις χονδρεμπορικές αγορές ενέργειας καθώς και για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Αλληλεγγύης, για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων της διεθνούς ενεργειακής κρίσης και τη σταθεροποίηση των τιμών σε προσιτά επίπεδα.
