Η έρευνα που παρουσίασε τις προάλλες το ίδρυμα Friedrich Ebert, η δεξαμενή σκέψης του γερμανικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, είχε έναν τίτλο... ξεπερασμένο: “Πλοήγηση στην αταξία της ευρωπαϊκής ασφάλειας”. Ξεπερασμένο, διότι η έρευνα, ένα είδος “Ραντάρ Ασφαλείας”, που έγινε σε 14 χώρες, τόσο σε επίπεδο κοινής γνώμης όσο και μεταξύ εμπειρογνωμόνων, ολοκληρώθηκε το φθινόπωρο του 2021, πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία αποτελεί “σημείο καμπής”, όπως επιμένει ο Όλαφ Σολτς, ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της Γερμανίας. Τα ευρήματα, ωστόσο, είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και διαφωτιστικά για όσους προσπαθούν να καταλάβουν την αντίληψη περί ασφαλείας και τους φόβους των χωρών με τις οποίες ασχολήθηκαν οι ερευνητές.
Οι ισχυροί μεροληπτούν εις βάρος της
Η Ελλάδα δεν ήταν μέρος αυτής της έρευνας, ήταν ωστόσο η Τουρκία, με την οποία πάρα πολύ ασχολείται το πολιτικό σύστημα και η δημόσια συζήτηση στη χώρα μας, ενώ πολύ λίγο την γνωρίζει. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
Μέχρι τα τέλη του 2021 η αντίληψη που είχε η Τουρκία για τον εαυτό της -η κοινή γνώμη, αλλά και οι πολιτικοί της αναλυτές- ήταν ότι δεν την εκτιμά ο υπόλοιπος κόσμος. Το 82% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι “η χώρα δεν έχει το στάτους που της αξίζει στον κόσμο, σε σύγκριση με άλλες χώρες”. Αυτή η αίσθηση του... ριγμένου πρώτη φορά μετριέται με αυτόν τον τρόπο, αλλά δεν είναι και τόσο καινούργια. Εδώ και πολλές δεκαετίες η Τουρκία, με χούντες, με κυβερνήσεις δεξιές ή σοσιαλδημοκρατικές ή με τις κυβερνήσεις του ισλαμικού ΑΚΡ του Ερντογάν, είχε μια αίσθηση ότι δεν την σέβονταν αρκετά, ότι οι ισχυροί μεροληπτούν εις βάρος της. Πόσες φορές, δεν έχουν υποστηρίξει Τούρκοι αξιωματούχοι ότι η Ελλάδα και η Κύπρος βάζουν φυτίλια για την Τουρκία στην Ευρώπη. Πάνω από τα δύο τρίτα των Τούρκων πιστεύουν ότι οι ξένοι εμποδίζουν την Τουρκία να κάνει προόδους, με το 69% να βλέπει την Ε.Ε. να αντιβαίνει τα τουρκικά συμφέροντα. Πλην όμως, ένα 70% επιθυμεί την περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε.
“Πρώτα η Τουρκία”
Γενικά η Τουρκία αντιμετωπίζει το περιβάλλον της φοβικά - ενίοτε πιο φοβικά κι από την Ουκρανία, πριν από τη ρωσική εισβολή, εννοείται. Το 90% δηλώνει ότι φοβάται την κλιματική αλλαγή, το 85% την ανεξέλεγκτη μετανάστευση κι ένα 84% ότι πόλεμοι και άλλες διενέξεις θα έχουν επίδραση στην Τουρκία στο μέλλον. Μάλιστα, από τις χώρες που ήταν μέρος της έρευνας, η Τουρκία ήταν αυτή που θεωρούσε πιο πιθανό έναν πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Δύσης με ποσοστό 65%, το φθινόπωρο του 2021.
Το στοιχείο που είναι μάλλον ανησυχητικό για τους γείτονες της Τουρκίας είναι η δήλωση ενός 56% των ερωτηθέντων ότι υπάρχουν περιοχές εκτός συνόρων που ανήκουν στην Τουρκία. Μόνο στην Αρμενία το σχετικό ποσοστό ήταν μεγαλύτερο. Επίσης, αναδεικνύεται σε πολλά η λογική “Πρώτα η Τουρκία”. Ακόμη και στο θέμα των εμβολίων για τον κορωνοϊό. Το 77% των Τούρκων δήλωσε ότι η κυβέρνηση πρέπει να φροντίσει για την επάρκεια εμβολίων στο εσωτερικό, ακόμη κι αν χρειαστεί να το κάνει εις βάρος άλλων χωρών. Ήταν το μεγαλύτερο ποσοστό σ’ αυτή την έρευνα, με τη Ρωσία (72%) και την Αρμενία (66%) να ακολουθούν.
Απειλή για την ειρήνη οι ΗΠΑ
Στο ερώτημα ποιος πρέπει να είναι ο στόχος της εξωτερικής πολιτικής, η πρώτη απάντηση που δίνουν οι Τούρκοι είναι “να υπηρετεί τα οικονομικά μας συμφέροντα”, ακολουθούμενη από το “να προστατεύει την εδαφική μας ακεραιότητα”. Και στο ερώτημα ποιος απειλεί την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη, η απάντηση των Τούρκων, το φθινόπωρο του 2021, ήταν πρώτα οι Ηνωμένες Πολιτείες, με ποσοστό 55%, και κατόπιν η Ρωσία και η Κίνα, με ποσοστό από 48%. Για χώρα που ανήκει στο ΝΑΤΟ, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το αποτέλεσμα. Μάλιστα, η επιθυμία των Τούρκων για στενότερη συνεργασία με τις ΗΠΑ ήταν το 2021 μικρότερη (51%) από την αντίστοιχη με την Κίνα (61%) ή τη Ρωσία (63%). Τέλος, από τις 14 χώρες -μεταξύ των οποίων και μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις, που κατά καιρούς επεμβαίνουν σε εστίες κρίσης, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Βρετανία και η Ρωσία-, η χώρα που θεωρεί ότι είναι περισσότερο αποτελεσματικές οι στρατιωτικές επεμβάσεις για την επίλυση κρίσεων είναι με ποσοστό 61% η Τουρκία. Προφανώς, δεν είναι τυχαία η προθυμία της Τουρκίας να επεμβαίνει στη Συρία, στη Λιβύη ή στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
