Το δικαίωμα στην κατοικία μετατρέπεται διαρκώς και περισσότερο σε ένα προνόμιο στην Ευρώπη, ακόμη και στις πλούσιες χώρες ή αυτές που είχαν ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος χάρη στην ισχυρή παρουσία των παλιών σοσιαλδημοκρατικών και χριστιανοκοινωνικών κομμάτων και των ισχυρών συνδικάτων ενοικιαστών, που δέχθηκαν πλήγμα από την επιθετική πολιτικού του νεοφιλελευθερισμού και την εισβολή του χρηματοοικονομικού τομέα στη διαχείριση ακινήτων.
H πτώση της κυβέρνησης του Λεβέν
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πτώση της κυβέρνησης του Στέφαν Λεβέν πριν από τέσσερις μήνες στη Σουηδία, όταν η Αριστερά μπροστά στο δίλημμα της πτώσης της κυβέρνησης ή της συνέχισης της εφαρμογής του νόμου για συλλογική διαπραγμάτευση των τιμών των ενοικίων από τα συνδικάτα των ενοικιαστών, ενάντια στην απελευθέρωση της αγοράς ενοικίων, προτίμησε να ρίξει την κυβέρνηση παρά να εγκαταλείψει τους ενοικιαστές βορά στις εταιρείες διαχείρισης ακινήτων και τους θεούς των αγορών.
Η επεισοδιακή πρωθυπουργία της Μαγκνταλένα Άντερσον στη Σουηδία οφείλεται λοιπόν στο γεγονός ότι οι Σοσιαλδημοκράτες ενέδωσαν στις δυνάμεις της αγοράς και δεν στήριξαν το δικαίωμα του ενός τρίτου του πληθυσμού που ζει στο ενοίκιο να διαπραγματεύεται συλλογικά τις τιμές των ενοικίων σε μια χώρα όπου 255 από τους 290 δήμους της αντιμετωπίζουν έλλειψη κατοικιών προς ενοικίαση.
Η κατάσταση στη Σουηδία είναι ακόμη χειρότερη για τα ασθενέστερα στρώματα, αφού σύμφωνα με την Eurostat το 41% των Σουηδών που αντιμετωπίζουν περισσότερο τον κίνδυνο φτώχειας δαπανούν τουλάχιστον τα δύο πέμπτα των αποδοχών τους για το ενοίκιο, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε. Για όσους προσδοκούν μια κοινωνική κατοικία ο μέσος όρος αναμονής ανέρχεται σε τουλάχιστον εννέα χρόνια, ενώ ορισμένοι μιλούν ακόμη και για τριάντα χρόνια.
Στη Σουηδία και τη Φινλανδία, όπου διαλύθηκε το μεγαλύτερο πλαίσιο προστασίας των ενοικιαστών, σύμφωνα με το συνδικάτο τους Vuokralaiset, οι κυβερνήσεις με την πολιτική τους άσκησαν πιέσεις στους ενοικιαστές επιτρέποντας τις αυξήσεις στα ενοίκια και τη μείωση της νομικής προστασίας στους ενοικιαστές, για να τους οδηγήσουν στην αγορά κατοικίας, που απευθύνεται όμως κυρίως σε άτομα με τουλάχιστον μεσαία εισοδήματα.
Την περίοδο πάντως που ο Λεβέν αναγκαζόταν να εγκαταλείψει την πρωθυπουργία στη Στοκχόλμη εξαιτίας της ταύτισής του με τις εταιρείες διαχείρισης ακινήτων, ακτιβιστές της Παρεμβατικής Αριστεράς οδήγησαν σε δημοψήφισμα την πόλη - κρατίδιο του Βερολίνου, που ελέγχεται από τους σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και την Αριστερά, ζητώντας την εθνικοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων κατοικιών από τις μεγάλες εταιρείες του τομέα ως απάντηση στη μεγάλη αύξηση των ενοικίων που έχουν επιβάλλει.
Οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι αντιμετώπισαν με σχετικό σκεπτικισμό των δημοψήφισμα, ενώ το Συνταγματικό Δικαστήριο έχει παγώσει έναν εθνικό νόμο που προβλέπει το πάγωμα της αύξησης των ενοικίων για μια πενταετία για τις κατοικίες που έχουν οικοδομηθεί πριν από το 2014.
Στο στόχαστρο της Παρεμβατικής Αριστεράς είχε μπει κυρίως ο κολοσσός των 26 δισ. της Deutsche Wohnen & Cο., της δεύτερης σε μέγεθος εταιρείας διαχείρισης ακινήτων στη Γερμανία, που διαχειρίζεται 155.400 διαμερίσματα και κατοικίες, εκ των οποίων περίπου 114.200 στο Βερολίνο. Στη γερμανική πρωτεύουσα των 3,7 εκατομμυρίων κατοίκων το 80% του πληθυσμού ζει στο ενοίκιο, αλλά οι τιμές εκτινάχθηκαν κατά 39% την τελευταία πενταετία, ενώ οι μεγάλες εταιρείες διαχείρισης ακινήτων, με αιχμή την Deutsche Wohnen και τη Vonovia, ελέγχουν πάνω από 240.00 διαμερίσματα.
Το δημοψήφισμα που «ξέχασε» ο Δήμος του Βερολίνου
Οι Βερολινέζοι κέρδισαν πανηγυρικά το δημοψήφισμα, αλλά η νέα αρχή του δήμου και του κρατιδίου, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το πρόγραμμά της, «ξέχασε» το μήνυμα του δημοψηφίσματος και των πολιτών, παρά τις πιέσεις της Αριστεράς, και αναζητά συμβιβασμούς με τις εταιρείες διαχείρισης ακινήτων, ελπίζοντας παράλληλα στη βοήθεια της εθνικής κυβέρνησης.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Ιταλία, όπου η διάλυση του πολιτικού συστήματος και των κοινωνικών κομμάτων, από τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Σοσιαλιστές έως το ισχυρό Κομμουνιστικό Κόμμα, και η εξασθένηση του ισχυρού συνδικάτου ενοικιαστών SUNIA έχει πυροδοτήσει ένα πραγματικό Φαρ Ουέστ με τα λαϊκά στρώματα να έχουν εκδιωχθεί από τα κέντρα των μεγάλων πόλεων, τους νέους να αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα χειραφέτησης, ενώ οι εργαζόμενοι πρέπει να εκλιπαρούν με τη μισθοδοσία στο χέρι και την καταβολή 3 ενοικίων για καπάρα και άλλων 3 έναντι για να νοικιάσουν ένα σπίτι στο Μιλάνο ή το Τορίνο.
Την ίδια στιγμή τα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα που διαχειρίζονται τις περιφέρειες και τους δήμους κρατούν κλειστές εκατοντάδες χιλιάδες κατοικίες για να στηρίζουν την αύξηση των ενοικίων και των τιμών των κατοικιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Μιλάνο, όπου η Περιφέρεια που ελέγχεται από τη Λέγκα και ο δήμος που ελέγχεται από το Δημοκρατικό Κόμμα κρατούν κλειστές 10.000 κατοικίες σε μια πόλη 1,5 εκατομμυρίου κατοίκων.
Εξαίρεση η Αυστρία και η Ισπανία
Η «κόκκινη Βιέννη» και η Ισπανία των Σοσιαλιστών και της Αριστεράς αποτελούν δύο από τις μεγαλύτερες εξαιρέσεις στην Ευρώπη. Στη πόλη - κρατίδιο της Βιέννης, που ελέγχεται παραδοσιακά από τους Σοσιαλδημοκράτες, περίπου το 65% των 1,8 εκατομμυρίων κατοίκων της ζουν σε κατοικίες κοινωνικής προστασίας, με τις τιμές των ενοικίων να αρχίζουν από περίπου 6 ευρώ το τετραγωνικό, ενώ η διατήρηση του δημοτικού χαρακτήρα των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και ύδρευσης διασφαλίζει εξαιρετικά χαμηλά τιμολόγια για τους καταναλωτές, γεγονός που γίνεται ιδιαίτερα αισθητό με τις σημερινές ανατιμήσεις.
Στην Ισπανία δεν έχει στεγνώσει ακόμη η υπογραφή στο διάταγμα του Σάντσεθ που προβλέπει τη στήριξη της κατοικίας με 2,1 δισ., με την επιδότηση από 250 έως 450 ευρώ του ενοικίου των νέων από 18 έως 35 ετών με λιγότερα από 24.318 ευρώ ετησίως, γεγονός που αναμένεται να διευκολύνει τη χειραφέτηση έως 70.000 νέων, ενώ παράλληλα ενισχύθηκε και η προστασία εναντίον των εξώσεων και των κατασχέσεων κατοικιών για αδυναμία πληρωμής υποθηκών.
H κυβέρνηση Σοσιαλιστών και Αριστεράς πιέζει φορολογικά τις μεγάλες εταιρείες του real estate να δώσουν πολλά από τα τουλάχιστον 1 εκατ. διαμερίσματα που κρατούν κλειστά σε ενοικιαστές με χαμηλά ενοίκια.
