Τους τελευταίους μήνες έρχονται στο φως όλο και περισσότερα σκάνδαλα με πρωταγωνιστές μέλη της Συντηρητικής κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, μη εξαιρουμένου του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον. Μετά από αποκαλύψεις για τη σχέση του τελευταίου με την Τζένιφερ Άρκουρι και τις πικάντικες λεπτομέρειες για την ερωτική τους ζωή, έρχεται τώρα η υπόθεση του Συντηρητικού βουλευτή Όουεν Πάτερσον να πλήξει μια κυβέρνηση που, ενώ δεν έχει σταματήσει να προσβάλει τόσο τη νοημοσύνη όσο και την αίσθηση δικαίου του βρετανικού λαού (ή τουλάχιστον μερίδας αυτού), παρ’ όλα αυτά καταφέρνει να επιβιώνει. Φυσικά, δεν είναι όλα τα σκάνδαλα τα ίδια και θα μπορούσαμε πρόχειρα να τα διαχωρίσουμε σε ατομικά (όταν αφορούν την προσωπική ζωή διάσημων προσώπων και πολιτικών) και τα θεσμικά (αυτά που προσβάλλουν τους δημοκρατικούς θεσμούς). Πολλές φορές τα δυο τέμνονται αλλά, ανάλογα με την αφήγηση που κυριαρχεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα, έχουν διαφορετικές επιπτώσεις.
Οι ερωτικές απιστίες υπουργών και βουλευτών, τα κερδοφόρα συμβόλαια σε φίλους και συγγενείς δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για τη Συντηρητική κυβέρνηση και μέχρι τώρα δεν έχουν πλήξει σημαντικά την εικόνα της. Το τελευταίο σκάνδαλο με πρωταγωνιστή τον βουλευτή Πάτερσον φαίνεται να έχει αγγίξει διάφορες ευαίσθητες χορδές, όχι τόσο γιατί ο Πάτερσον έπαιρνε υπέρογκα ποσά από δύο εταιρείες που τον είχαν προσλάβει ως συνήγορο (lobbyist) και ήταν προφανές ότι η κόκκινη γραμμή μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου συμφέροντος είχε παραβιαστεί, αλλά γιατί ο Τζόνσον και η κλίκα του δοκίμασαν να αλλάξουν τους κανόνες για να συγκαλύψουν αναδρομικά την υπόθεση. Θα επανέλθω σε αυτό το σκάνδαλο, αλλά θέλω πρώτα να το συγκρίνω με το σκάνδαλο Άρκουρι, που, αν και θα μπορούσε να είναι βγαλμένο από το σενάριο οποιασδήποτε σαπουνόπερας, καταδεικνύει πως το προσωπικό με το θεσμικό δεν μπορούν πάντα να διαχωριστούν.
Ο Τζόνσον διατηρούσε σχέση με την Άρκουρι για τέσσερα χρόνια ενώ ήταν ακόμα παντρεμένος με την (τώρα πρώην) γυναικά του Μαρίνα Γουίλερ και, όπως μας πληροφόρησε η ίδια η Άρκουρι, τα προκαταρκτικά ερωτικά παιχνίδια του ζευγαριού περιελάμβαναν την ανάγνωση χωρίων του Σαίξπηρ. Οι πιπεράτες εξομολογήσεις της Άρκουρι λίγο έβλαψαν τον Τζόνσον, του οποίου η προσωπική ζωή είναι λίγο - πολύ γνωστή, αλλά η κατηγορία ότι η εταιρεία τής εν λόγο κυρίας έλαβε επιδότηση 100.000 λιρών από κονδύλι που προοριζόταν για βρετανικές εταιρίες, ενώ η κ. Άρκουρι ζει στην Αμερική, έχει να κάνει με θεσμικές παραβάσεις. Γι' αυτό τον λόγο έγινε και ανάλογη έρευνα, η οποία κατέληξε στο ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπήρξε παράβαση, αφήνοντας πολλούς πολιτικούς σχολιαστές έκπληκτους και τους Βρετανούς πολίτες εφησυχασμένους.
Δεν συνέβη το ίδιο και στην περίπτωση Πάτερσον. Η επιτροπή που ανέλαβε την έρευνα της υπόθεσης δημοσίευσε έκθεση 175 σελίδων που καταλήγει ότι ο βουλευτής παραβίασε τέσσερα άρθρα του Κώδικα Δεοντολογίας των βουλευτών. Όμως δεν είναι αυτή η καταδικαστική απόφαση που έκανε τη διαφορά. Η γενική κατακραυγή είναι συνέπεια της απόφασης πολλών Συντηρητικών βουλευτών -με την ενθάρρυνση του πρωθυπουργού- να εγκρίνουν ψήφισμα υπέρ της αγνόησης της επί έναν μήνα αναστολής του Πάτερσον από το κοινοβουλευτικό του αξίωμα, ακυρώνοντας έτσι την ποινή που του επιβλήθηκε. Και μια και αποφάσισαν να συγκαλύψουν την υπόθεση, είπαν να πάνε και ένα βήμα παραπέρα προτείνοντας αλλαγές στον υπάρχοντα κώδικα που θα επέτρεπαν την περαιτέρω αποσιώπηση τέτοιων υποθέσεων.
Πολλοί βουλευτές (ακόμα και από τους Συντηρητικούς), δημοσιογράφοι και, φυσικά, απλοί πολίτες ένιωσαν ότι αυτό πάει πολύ. Μετά τη γενική κατακραυγή, η Συντηρητική κυβέρνηση έκανε αυτό που κάνει συχνά - πυκνά όταν βρίσκει εμπόδια: άλλαξε γραμμή. Το σκάνδαλο έφερε στο προσκήνιο μια θεσμική τρύπα που όχι μόνο επιτρέπει σε βουλευτές να πλουτίζουν οι ίδιοι αλλά και να ενεργούν πιθανόν κατά του δημοσίου συμφέροντος, ενώ, παράλληλα, εισπράττουν τον παχυλό βουλευτικό μισθό (κοντά στις 80.000 στερλίνες τον χρόνο) και έχουν τα έξοδά τους πληρωμένα. Το τι μετράει ως «έξοδο» και πώς το εκμεταλλεύονται πολλοί βουλευτές, είναι ένα προγενέστερο σκάνδαλο, που είχε και αυτό σοβαρές πολίτικες επιπτώσεις.
Το σκάνδαλο Πάτερσον είναι σε εξέλιξη, βδομάδες μετά. Ο ίδιος ο Πάτερσον παραιτήθηκε από τη βουλευτική του θέση, πράγμα που συνεπάγεται εκλογές στην περιφέρειά του. Φυσικά, η Δεξιά του Τζόνσον έχει ακόμα μια πολύ σημαντική κοινοβουλευτική πλειοψηφία και αυτό δεν την ανησυχεί, όμως η δημόσια συζήτηση για το πόθεν έσχες των βουλευτών έχει ανοίξει και σήμερα συζητάμε για το αν θα υπάρξουν περιορισμοί στο πόσες μέρες μπορούν να δουλεύουν οι βουλευτές (πέρα από το βουλευτικό τους αξίωμα) ή περιορισμοί στα χρηματικά ποσά που τους αποφέρουν τέτοιες δραστηριότητες. Είναι σίγουρο ότι για ακόμα μια φορά η Δεξιά θα υπερασπιστεί τα συμφέροντά της αλλά και αν ακόμα αλλάξει ο κώδικας δεοντολογίας, η κυβέρνηση Τζόνσον ξέρει να κάνει ένα πράγμα καλά: να αλλάζει τους κανόνες όποτε την βολεύει.
* Η Μαρίνα Πρεντούλη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Πολιτικής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας
