«Η COP26, η G20 δείχνουν την ανευθυνότητα και την ανικανότητα των κυρίαρχων ομάδων του κόσμου να επιλύσουν τα προβλήματα που δημιούργησαν, όχι επειδή δεν έχουν τα εργαλεία, τεχνολογικά και χρηματοοικονομικά, αλλά διότι δεν θέλουν να τα επιλύσουν. Επειδή η επίλυσή τους θα σήμαινε το τέλος της δύναμης και εξουσίας τους» τόνισε στην ΑΥΓΗ ο ακαδημαϊκός, ακτιβιστής και πολιτικός Ρικάρντο Πετρέλα εκτιμώντας ότι δεν τίθεται θέμα ηθικής για όσους μας εξουσιάζουν.
«Δεν είναι ότι ο Τζόνσον ή ο Μπάιντεν, ο Ντράγκι, ο Μακρόν ή η Μέρκελ είναι άτομα που είναι ηθικά ή πολιτικά ‘κακά’ άτομα. Είναι άτομα που με τη λογική τους υπερασπίζονται τα συμφέροντα τα οποία εκπροσωπούν σε σχέση με άλλες ομάδες εξουσίας. Δεν μπορούν ή αρνούνται να καταλάβουν ότι η επίλυση των προβλημάτων αυτών περνάει από το γεγονός ότι δεν πρέπει να έχουν πια την εξουσία, επειδή τα συμφέροντα που εκπροσωπούν μας οδηγούν στην καταστροφή» προειδοποίησε ο Πετρέλα, που διετέλεσε καθηγητής σε πανεπιστήμια της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Σουηδίας, της Δανίας, του Βελγίου, του Καναδά και της Αργεντινής και διευθυντής σε διακεκριμένα κέντρα πολιτικών και κοινωνικών ερευνών. Ο Πετρέλα συμμετείχε στην Ιταλία στην «Άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα».
* Πώς βλέπετε την COP26;
Μου φαίνεται ότι αυτά που βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες εξηγούν την κρίση όσων αντιπολιτευόμαστε τις πολιτικές τους, διότι εδώ και δεκαετίες υπάρχει η αντίληψη ότι μπορεί να αλλάξει το σύστημα αυτό από το εσωτερικό του. Δεν μου φαίνεται ότι αυτό το σύστημα μπορεί να αλλάξει. Ίσως έχουν δίκαιο οι Γάλλοι που λένε ότι πρέπει να διαλυθεί, να εξαφανιστεί.
Δεν μπορεί να αλλάξει από το εσωτερικό του επειδή στηρίζεται σε σχέσεις κυριαρχίας και εξουσίας, που είναι χαρακτηριστικά στα αυταρχικά, αντιδημοκρατικά, αντι-δικαιωματικά, αντικοινωνικά, αντι-ανθρώπινα συστήματα. Δεν μπορεί να εξελιχθεί από το εσωτερικό του. Η ηθική του συστήματος είναι η ηθική της δύναμης και εξουσίας, δηλαδή της κυριαρχίας και της βίας, δηλαδή του αποκλεισμού, δηλαδή της ανισότητας.
Μόνο αφελείς μπορούν να πιστέψουν ότι θα σώσουν τον κόσμο από την κλιματική αλλαγή και την πανδημία χωρίς κέρδος. Το είδαμε με τα εμβόλια. Η Ολλανδία των 18 εκατομμυρίων κατοίκων εδώ και χρόνια επενδύει δεκάδες δισεκατομμύρια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της αύξησης της στάθμης της θάλασσας, διότι έχει το χρήμα και την τεχνολογία.
Η Ολλανδία δεν θα σώσει όμως μια πόλη 18 εκατομμυρίων κατοίκων όπως το Λάγος, που θα βουλιάξει. Ο πληθυσμός της Τζακάρτα την εγκαταλείπει ήδη, επειδή η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Οι πλούσιοι θα σωθούν καταδικάζοντας τους φτωχούς σε μεγαλύτερη φτώχεια και κολοσσιαίες μεταναστεύσεις. Βλέποντας την G20 και την COP26 φοβάμαι ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα αφορά 600 με 700 εκατομμύρια κόσμο, το πολύ 1 από τα 8 δισεκατομμύρια του πλανήτη.
* Φαίνεται ότι υπάρχει μια παράλληλη σχέση ανάμεσα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της πανδημίας;
Ακριβώς, διότι η τεχνολογικοποίηση της ζωής μετέτρεψε την τεχνολογική γνώση σε βάση της εξουσίας και της παραγωγής του πλούτου. Σήμερα κανένα προϊόν που δεν έχει υψηλή τεχνολογική αξία δεν καταφέρνει να παραγάγει υψηλά κέρδη και κεφάλαια. Τα προϊόντα χαμηλής πρόσθετης αξίας δεν προωθούνται. Γι’ αυτό οι πατέντες μετατράπηκαν στη μεγαλύτερη πηγή κερδοφορίας των κοινωνιών μας.
Ποιος μπορεί να πιστεύει ότι οι εταιρείες θα αποποιηθούν έστω και για μια στιγμή το δικαίωμα εικοσαετούς αποκλειστικότητας στα εμβόλια ή την τεχνολογία αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής για να σωθούν αυτοί που δεν έχουν να πληρώσουν; Οι εταιρείες αποτελούν τους ιδιοκτήτες της ζωής.
* Δεν φαίνεται όμως να έχουν τον παραμικρό ενδοιασμό για να συνεχίζουν να στοιχηματίζουν στον άνθρακα και την πυρηνική ενέργεια...
Ασφαλώς, διότι το θέμα γι’ αυτούς είναι η σχετική σύγκριση των κερδών. Από τη στιγμή που δεν έχουν φθάσει να παράγουν την απαραίτητη ενέργεια που θα αντικαταστήσει τους υδρογονάνθρακες, πιστεύουν ότι είναι κερδοφόρες οι επενδύσεις σε αυτούς, επειδή για παράδειγμα η τιμή του άνθρακα είναι ανταγωνιστική έναντι άλλων εναλλακτικών μορφών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτοί λειτουργούν με άλλα κριτήρια.
Αν πεις στην Κίνα, τις ΗΠΑ, την Ινδία, την Πολωνία, την Ινδονησία, την Αυστραλία, τον Καναδά να σταματήσουν να παράγουν άνθρακα, θα σε πάρουν για τρελό. Θα σου πουν ότι χρειάζονται 2,5 τρισ. για να εγκαταλείψουν τον άνθρακα. Ποιος θα τους τα δώσει; Η Ινδία λέει απλώς «γιατί θα πρέπει να δαπανήσω περίπου 1 τρισ. δολάρια για να φτάσω τη δική σας οικολογική μετάβαση;». Όσο η τιμή του άνθρακα θα είναι ανταγωνιστική σε σχέση με τις άλλες πηγές παραγωγής ενέργειας, θα είναι δύσκολο για κάποιον να ανατρέψει τον φαύλο κύκλο των ρύπων που έχουν δημιουργήσει και τροφοδοτούν.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι για όλους αυτούς η φύση είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που πιστεύουμε εμείς. Γι' αυτούς η φύση είναι ένας παραγωγικός παράγοντας, ένα εμπόρευμα προς εκμετάλλευση. Έχουν φτάσει να πιστεύουν ότι η είναι δυνατή η τεχνητοποίηση της ζωής, η αντικατάσταση της φύσης με τεχνητά συστήματα. Ισχυρίζονται μάλιστα ότι αυτό το κάνουν ήδη παράγοντας ρεύμα από τα φωτοβολταϊκά ή τον άνεμο, επειδή η φύση δεν μας έδωσε τα πάνελ και τις ανεμογεννήτριες. Έχουν μια θρησκευτική και φιντεϊστική πίστη στην τεχνολογία.
* Πώς βλέπετε τις υποτιθέμενες διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Ε.Ε., τη Ρωσία, την Κίνα και τις άλλες μεγάλες χώρες και οικονομίες;
Ας μην κοροϊδευόμαστε. Εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία οι Ευρωπαίοι ξέρουν ότι οι ΗΠΑ δεν είναι ο σύμμαχός τους. Δεν θα το πουν ποτέ, αλλά το ξέρουν καλά. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν ανταγωνιστικά συμφέροντα. Για την παγκόσμια κυριαρχία η Κίνα αποτελεί έναν δευτερεύοντα παράγοντα, ο πρωταρχικός είναι να καταλάβουμε εάν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα είναι μαζί, εάν οι μεγάλες εταιρείες του κόσμου θα είναι «ατλαντικές» και παγκοσμιοποιημένες.
Οι Ευρωπαίοι ξέρουν ότι τα ιστορικά δομικά τους συμφέρονται έρχονται σε αντίθεση με αυτά των ΗΠΑ. Ο Μπάιντεν δεν έχει μια πιο προωθημένη αντίληψη από τους Ευρωπαίους. Εκμεταλλεύεται τις οικονομικές δυνατότητες των ΗΠΑ, που, παρ' όλη την κρίση τους, κατάφεραν με τις φαρμακοβιομηχανίες τους να σηκώσουν κεφάλι και να δείξουν στον κόσμο ότι υπάρχουν. Κανείς τους δεν θέλει μια ουσιαστική μείωση των ρύπων και μια κυριολεκτικά πράσινη μετάβαση
* Τι κάνουν όμως οι υπόλοιπες χώρες, ο Νότος, οι φτωχές χώρες, ο αποκαλούμενος Τρίτος Κόσμος;
Εδώ και δύο χρόνια υποστηρίζω ότι πρέπει να σταματήσουμε να ζητάμε από τα κράτη και τις κυβερνήσεις τους να γίνουν καλύτερα, διότι δεν θα καταφέρουμε τίποτα.
Πρέπει να κάνουμε δύο πράγματα. Μια ισχυρή και ηχηρή καταγγελία των πολιτικών των μεγάλων χωρών και όσων ρυπαίνουν υποδηλώνοντας ότι ακολουθούν μια εγκληματική πολιτική και δεν υιοθετούν ριζοσπαστικές πολιτικές αντιμετώπισης των προβλημάτων που δημιούργησαν. Πρέπει να τους πούμε ότι είναι ανεύθυνοι και εγκληματίες γιατί σκοτώνουν την Υγεία και τη φύση, τον κόσμο μας. Αυτοί δεν μπορούν να αλλάξουν, επειδή αυτό θα σήμαινε την αυτοκτονία τους. Εμείς πρέπει να απονομιμοποιούμε οποιαδήποτε εικονική και φαινομενική νομιμοποίηση της πολιτικής τους.
Πρέπει να εξηγήσουμε στους φίλους μας στις χώρες του Νότου ότι κάνουν πολύ άσχημα που δεν δημιουργούν ένα κοινό μέτωπο, χωρίς ασφαλώς την Κίνα και την Ινδονησία, που είναι από την άλλη πλευρά. Οι 92 ή οι 100 πιο φτωχές χώρες του κόσμου πρέπει να σταματήσουν να ζητούν ελεημοσύνη, είτε είναι εμβόλια είτε επενδύσεις.
Θα έπρεπε να δώσουν ένα δυναμικό «παρών» στην επόμενη σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου τον Νοέμβριο, όπου η κάθε χώρα μετράει το ίδιο, μία ψήφο. Μην ξεχνάμε ότι 141 κράτη κατάφεραν να επιβάλουν στον ΟΗΕ την αναγνώριση του δικαιώματος στο νερό έχοντας απέναντί τους όλες τις ισχυρές χώρες και οικονομίες του κόσμου.
Έφυγε ο Μαντέλα και το Global South Center δεν έχει την ίδια δυναμική. Εμείς οι προοδευτικοί ακτιβιστές όλου του κόσμου πρέπει να αποκτήσουμε στενούς δεσμούς με αυτές τις χώρες για να σώσουμε τον πλανήτη.
* Πριν από είκοσι χρόνια 140 εκατομμύρια βγήκαν στους δρόμους εναντίον του πολέμου. Σήμερα καταστρέφεται ο πλανήτης και κανείς δεν κάνει τίποτα...
Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι εργάτες και οι εργαζόμενοι μεγαλώνουν πια υπερασπιζόμενοι το κεφάλαιο. Σε παγκόσμιο επίπεδο βλέπουμε μόνο τους αγρότες να αντιδρούν, στην Ινδία, τη Λατινική Αμερική. Οι εργάτες και οι εργαζόμενοι έγιναν εξαρτήματα των μηχανών που χειρίζονται. Όταν κλείνανε τη μεγαλύτερη χαλυβουργία της Ευρώπης στο Τάραντο, την Ilva, ένας εργάτης είχε πει ότι προτιμούσε να εργάζεται στην Ilva γνωρίζοντας ότι θα πεθάνει σε λίγα χρόνια από καρκίνο, παρά να ζει με την κοινωνική ελεημοσύνη, επειδή θα έχανε την αξιοπρέπειά του και θα τον θεωρούσαν βάρος στην κοινωνία. Σήμερα έχουμε ένα δισεκατομμύριο ανέργους στον κόσμο, μια τεράστια κοινωνική δύναμη που είναι παροπλισμένη. Η αστοί του τομέα των υπηρεσιών κινούνται με βάση τον ατομικισμό τους.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τους οδηγούς φορτηγών, που αποτελούν μια πανίσχυρη κατηγορία. Αποτελούν αναφαίρετο τμήμα του συστήματος, επειδή κινούν τα logistics σε παγκόσμιο επίπεδο. Εάν δεν υπήρχαν τα τεράστια λιμάνια, τα τεράστια πλοία, τα κοντέινερ και οι ρύποι, πώς θα ζούσαν αυτοί; Τι εμπορεύματα θα μετέφεραν;
Οι νέοι στη Ρώμη και τη Γλασκώβη έχουν δίκιο όταν λένε στους ισχυρούς ότι λένε μόνο «μπλα - μπλα». Αλλά στο τέλος τούς ζητάνε να δράσουν αυτοί. Μα αυτοί δρουν για τα συμφέροντά τους. Το θέμα είναι να δράσουν οι νέοι και όλοι μας. Οι κυβερνώντες και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δεν θα κάνουν τίποτα κατά της ανταγωνιστικότητας για να σώσουν το κλίμα επειδή η ανταγωνιστικότητα είναι το αίμα τους. Το είχαμε πει με την Ομάδα της Λισσαβώνας πριν από καιρό.
* Θεωρείτε ότι οδηγούμαστε στην άβυσσο;
Η άβυσσος υπάρχει ήδη, αλλά είναι για τους άλλους, όχι για εμάς τους Δυτικούς. Εμείς στην Ευρώπη δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι η άβυσσος υπάρχει, γιατί βλέπουμε ακόμη δάση, ποτάμια, νερά, χιόνια. Εμείς είμαστε στο 20% του κόσμου που καταναλώνει το 80% των φυσικών πόρων και καταστρέφει περισσότερο από όλους. Το 20% δεν θα δει ποτέ πραγματικά το πρόβλημα. Το ζει όμως στο πετσί του το υπόλοιπο 80%.
Η Τζακάρτα θα χαθεί και δεν θα γίνει Βενετία. Εμείς νομίζουμε ότι θα αντέξουμε και θα ζούμε καλά όταν η στάθμη του νερού θα αυξηθεί ένα μέτρο. Το κάνουν οι Ολλανδοί εδώ και είκοσι χρόνια έχοντας χρήματα και τεχνολογία. Στο τέλος, από τα 8 δισεκατομμύρια άτομα μόλις 600 το πολύ 700 εκατομμύρια θα καταφέρουν να αποφύγουν τις μεγάλες καταστροφές που έρχονται. Πρόκειται για θηριωδία.
Ανησυχώ πολύ που δεν αντιδρούμε, που δεν διαμορφώνουμε δίκτυα στο εσωτερικό των χωρών μας και με τις άλλες χώρες, ειδικά του Νότου. Νομίζω ότι το είδαμε καθαρά με την G20 και την COP26 ότι δεν υπάρχει πεδίο σοβαρών διαπραγματεύσεων μαζί τους.
Έχουν εφεύρει έναν εικονικό κόσμο smart-κάτι, έξυπνο αυτοκίνητο, έξυπνο τηλέφωνο, έξυπνο σπίτι, έξυπνη εργασία, έξυπνο εργοστάσιο, έξυπνο μαγαζί. Με την ψηφιοποίηση μας πέρασαν απλώς την εντελώς αστική ιδέα της ιδιωτικότητας, που ασφαλώς είναι σημαντική, ενώ μετέτρεψαν τα data, τα στοιχεία, σε δομική βάση της γνώσης. Όποιος ελέγχει τα στοιχεία φτιάχνει τα νέα τηλέφωνα, αυτοκίνητα, σπίτια, βόμβες, Rafale, αγωγούς.
Για να αντιπαλέψουμε αυτή την κατάσταση θα πρέπει να δημιουργήσουμε τα δικά μας σχολεία δημιουργίας ακτιβιστών και αντίστασης, πρέπει να αποκτήσουμε τη δύναμη να αντιστρέψουμε την ατζέντα τους. Εμείς προερχόμαστε από μια ιστορική εμπειρία, δεν είμαστε παράγωγα της σιλικόνης. Οι ρίζες μας είναι στα σουηδικά συνδικάτα, στα πολιτικά κόμματα της εργασίας και των εργαζομένων. Αυτοί ξεκίνησαν την επιμόρφωση των εργατών για να κατανοήσουν και να αλλάξουν τον κόσμο. Θα σταματήσουμε την καταστροφή του πλανήτη μόνο εάν δράσουμε συλλογικά και μαζικά χρησιμοποιώντας την πραγματική γνώση και εξυπνάδα.
Η Microsoft, η Google, η Apple, η Pfizer έχουν τα πανεπιστήμια τους, τα σχολεία τους. Οι κοινωνικές δυνάμεις που αποτελούν τα θύματά τους δεν έχουν επίγνωση ή έχουν μια πολύ αδύναμη αντιπαράθεση. Όταν θα ανέβει η στάθμη της Μεσογείου, τι θα γίνουν τα ελληνικά νησιά και οι ιταλικές παραλίες; Τι θα γίνουν η Κρήτη, η Ρόδος, η Σαρδηνία και η Σικελία; Πρέπει να αγωνιστούμε τώρα εναντίον αυτού του συστήματος.
