Η συνδικαλιστική παράδοση στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, εξαιρετικά παραγνωρισμένη στην Ευρώπη, έχει μικρή σχέση μ’ αυτό που έχουμε γνωρίσει ως συνδικαλισμό στη δική μας ήπειρο. Μπορούμε πολύ σχηματικά να αναγνωρίσουμε τρία βασικά χαρακτηριστικά του αμερικανικού συνδικαλιστικού κινήματος που το διαφοροποιούν από το ευρωπαϊκό και τα οποία έχουν ανάλογες συνέπειες στη δράση και την ιστορία του:
1. Η φρενήρης ανάπτυξη του αμερικανικού καπιταλισμού, ο οποίος διήνυσε μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες στάδια οικονομικής και κρατικής ολοκλήρωσης για τα οποία στην Ευρώπη χρειάστηκε περισσότερο από ένας αιώνας, δεν επέτρεψε στο αμερικανικό εργατικό κίνημα να περάσει από φάσεις σταδιακής ωρίμανσης, όπως το ευρωπαϊκό. Αντίστοιχης σημασίας ως προς αυτό υπήρξε το γεγονός ότι η καπιταλιστική ολοκλήρωση στις ΗΠΑ συντελέστηκε ταυτόχρονα και σε συνάρτηση με την εδαφική επέκταση της χώρας, αναγκάζοντας το εργατικό κίνημα να δίνει πάντα νέες μάχες σε άγνωστα πεδία.
2. Με εξαίρεση κάποιες ενδιαφέρουσες, αλλά βραχύβιες απόπειρες, που δεν εμφανίστηκαν ποτέ ξανά μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (σημαντικότερη εκ των οποίων οι IWW), στις ΗΠΑ δεν υπήρξε ποτέ σε μαζικό επίπεδο σύνδεση των συνδικαλιστικών συνομοσπονδιών ή ενώσεων με κάποιο οργανωμένο πολιτικό σοσιαλιστικό κίνημα ανάμεσα σ’ αυτά που προέκυψαν από την Α' Διεθνή. Το αποτέλεσμα ήταν ότι, παρά τη σύνδεση των συνδικάτων με το εκάστοτε «λαϊκό» κόμμα των ΗΠΑ, ουδέποτε αυτά λειτούργησαν με την αίσθηση ότι έχουν κάποια συγκροτημένη πολιτική εκπροσώπηση έτσι ώστε η δράση τους να κινείται ανάμεσα στον ακραίο ριζοσπαστισμό και στις πελατειακές σχέσεις διαφθοράς.
3. Σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στην Ευρώπη, κυρίως (αλλά όχι αποκλειστικά) μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αμερικανικά συνδικάτα ουδέποτε απέκτησαν θεσμικά χαρακτηριστικά κοινωνικού εταίρου ή τους δόθηκε η δυνατότητα να διαπραγματευτούν στοιχεία έστω της δομής της κοινωνίας των ΗΠΑ.
Το αποτέλεσμα αυτής της συνθήκης είναι ότι οι ΗΠΑ δεν γνώρισαν ποτέ σε εθνικό, αλλά ακόμα και σε πολιτειακό επίπεδο το τυπικό ευρωπαϊκό σχήμα της μεγάλης και μαχητικής συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας που έχει το πλεονέκτημα να συνομιλεί απευθείας με το κράτος και τους εργοδότες. Το μεγαλύτερο μέρος τού συνδικαλισμού προσανατολίστηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο, κυρίως μετά τον πόλεμο, στην αντίληψη της καλά οργανωμένης συντεχνίας, αφήνοντας πίσω του μερικές θρυλικές και αμφιλεγόμενες -τουλάχιστον- ιστορίες, όπως αυτή του συνδικάτου των φορτηγατζήδων και του Τζίμι Χόφα. Ένα μικρότερο μέρος όμως προσανατολίστηκε σε μια δράση ακραίου συνδικαλιστικού ριζοσπαστισμού, που με τη σειρά του συναντάται στις ΗΠΑ περισσότερο απ’ όσο στην Ευρώπη. Μέσα από αυτό προέκυψαν οι ιστορικές wildcat strikes, όρος που μεταφράζεται ως «απεργίες της αγριόγατας» και θα μπορούσαν, έως έναν βαθμό, να συγκριθούν με τις γαλλικές «άγριες απεργίες» που άνθισαν ιδιαίτερα κατά τον Μάη του '68.
Οι wildcat strikes δεν έχουν πάντα ταυτόσημα χαρακτηριστικά. Αυτό που τις ενοποιεί είναι ότι ξεκινούν (και ενίοτε ολοκληρώνονται) χωρίς την επίσημη έγκριση του συνδικάτου, με πρωτοβουλία μαχητικών εργατών και συνδικαλιστών. Στερημένες από κάποια επίσημη κάλυψη, οι απεργίες αυτές είναι υποχρεωμένες να αποκτούν πολύ ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά στη μορφή προκειμένου να εξαναγκάσουν την εργοδοσία ή το κράτος να διαπραγματευτούν. Έχουν επίσης πάντα και ζητήματα νομιμότητας, τα οποία, ανάλογα την εποχή και τη μαζικότητα της απεργίας, αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο.
Στην αμερικανική Ιστορία υπήρξε μια σειρά από τέτοιες απεργίες που παραμένουν σήμερα στη σφαίρα του παραγνωρισμένου μύθου, της εναλλακτικής λαϊκής ιστορίας των ΗΠΑ η οποία εξακολουθεί να είναι παραγνωρισμένη και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Θα μπορούσε κανείς ενδεικτικά να αναφερθεί στη δίμηνη απεργία 3.000 εργαζομένων της επιχείρησης Pullman στο Ιλινόις το 1894, αλλά και τη Σφαγή του Λάντλοου, είκοσι χρόνια αργότερα, στο Κολοράντο, όπου η Εθνοφρουρά δολοφόνησε 66 ανθρακωρύχους και τις οικογένειές τους που απεργούσαν ενάντια στον Ροκφέλερ - ανάμεσά τους και τον Κρητικοαμερικανό ηγέτη τους Λούη Τίκα (Ηλία Σπαντιδάκη).
Μετά τον πόλεμο, η εμβληματικότερη τέτοια απεργία ήταν αυτή που ξεκίνησαν οι μαύροι εργάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας Chrysler στο Ντιτρόιτ, από τις 8 μέχρι τις 10 Ιουλίου του 1968. Μια απεργία που οργανώθηκε από το «Επαναστατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα του Ντοτζ» (DRUM), μια κίνηση που δημιουργήθηκε από μαύρους ριζοσπάστες εργάτες για να απαντήσει στην πραγματικότητα ότι σε μια αυτοκινητοβιομηχανία όπου το 80% των εργατών ήταν μαύροι, το επίσημο συνδικάτο ελεγχόταν και αποτελούταν σχεδόν αποκλειστικά από λευκούς - και ειδικότερα από Πολωνοαμερικανούς συντηρητικούς εργάτες, που ήταν και οι παλαιότεροι στην αυτοκινητοβιομηχανία. Η απεργία αυτή συσπείρωσε 4.000 μαύρους εργάτες, παρέμεινε μέχρι το τέλος της χωρίς συνδικαλιστική κάλυψη και τελικά ηττήθηκε, αφού πρώτα παρεμπόδισε την παραγωγή περισσότερων από 3.000 αυτοκίνητα.
Η ιδιαίτερη σημασία αυτής της απεργίας έγκειται στο γεγονός ότι συμβαίνει ακριβώς στην καρδιά του αμερικανικού εργατικού κινήματος και ακριβώς στο κέντρο της άνοιξης του κινήματος για τη χειραφέτηση των μαύρων - δημιουργώντας για πρώτη φορά την αίσθηση ότι ο αγώνας ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις μπορεί να αποκτήσει συγκροτημένα ταξικά χαρακτηριστικά. Το ίδιο το DRUM είναι μια κίνηση σ’ αυτή την κατεύθυνση, καθώς είναι συνδεδεμένο με το NCM (Nέο Κομμουνιστικό Κίνημα) και τον LRBW (Επαναστατικός Σύνδεσμος των Μαύρων Εργατών), δύο μαοϊκών τάσεων οργανώσεων που επιχειρούσαν σταθερά να συνδέσουν το φυλετικό με το κοινωνικό ζήτημα στις ΗΠΑ και είχαν δράση μέσα στο ανθηρό αμερικανικό φοιτητικό κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Η κατάληψη του εργοστασίου του Ντοτζ Μέιν από 4.000 μαύρους εργάτες
Κατά έναν περίεργο τρόπο, οι καταβολές της ιστορικής απεργίας στην Chrysler βρίσκονται σε μια δολοφονία με ρατσιστικά κίνητρα. Το 1963 η μαύρη σεξεργάτρια Σίνθια Σκοτ δολοφονείται από λευκούς αστυνομικούς στο Ντιτρόιτ. Η δολοφονία αυτή συσπειρώνει τη μαύρη κοινότητα της πόλης, στην οποία ξεσπούν ταραχές. Είναι σ’ αυτές τις ταραχές που ενισχύονται οι οργανώσεις των μαύρων και καταφέρνουν να αποκτήσουν δύναμη και μέσα στις βιομηχανίες της πόλης.
Καθώς το Drum μεγαλώνει μέσα στην αυτοκινητοβιομηχανία του Ντιτρόιτ, αναπτύσσει τις θέσεις του, οι οποίες αντιστοιχούν σ’ αυτές ενός σκληρά πολιτικού συνδικαλισμού. Οι μαρξιστές ηγέτες του Drum εξηγούν τις φυλετικές διακρίσεις στις ΗΠΑ ως μια αναγκαιότητα του αμερικανικού καπιταλισμού και ιμπεριαλισμού και ισχυρίζονται πώς η εξάλειψή τους περνά μέσα από την ήττα των πολιτικών των ΗΠΑ διεθνώς. Έτσι, τον Ιούλιο του 1968 παρουσιάζουν ένα πρόγραμμα το οποίο στρέφεται ταυτόχρονα εναντίον της εργοδοσίας, εναντίον της αμερικανικής πολιτικής και εναντίον της αμερικανικής Ένωσης των Εργαζομένων στην Αυτοκινητοβιομηχανία (UAW), δηλαδή -θεωρητικά- του συνδικάτου τους.
Το Drum δεν ζητάει μόνο την εξίσωση των μισθών μαύρων και λευκών εργατών. Ζητάει επίσης την απόλυση του προέδρου της UAW και εκπροσώπου τής συντηρητικής γραφειοκρατίας της Ουόλτερ Ρέδερ και την αντικατάστασή του από έναν μαύρο εργάτη - όπως είναι η πλειονότητα των εργατών στις αυτοκινητοβιομηχανίες. Επίσης, ζητάει να σταματήσει η UAW τη συνεργασία της με τη CIA, το FBI και τις «υπόλοιπες λευκές κατασκοπευτικές οργανώσεις» και να κηρύξει άμεσα γενική απεργία με σκοπό το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ. Και τέλος, ζητάει να σταματήσει η Chrysler να διατηρεί τις αρχές του Απαρτχάιντ στα εργοστάσιά της στη Νότια Αφρική και να προχωρήσει σε εξίσωση μισθών και δικαιωμάτων ανάμεσα στους λευκούς και τους μαύρους εργάτες της στη χώρα.
Για τρεις ημέρες 4.000 μαύροι εργάτες κατέλαβαν το εργοστάσιο του Ντοτζ Μέιν έχοντας απέναντί τους τη λευκή ηγεσία τού συνδικάτου που αποδοκίμαζε ευθέως τα αιτήματά τους και τους καλούσε να επιστρέψουν στη δουλειά. Τρεις μέρες μετά το Drum κάλεσε τους μαύρους εργάτες να γυρίσουν στη δουλειά τους προκειμένου να αποφύγει μια βίαιη επέμβαση της αστυνομίας και μαζικές απολύσεις μελών της. Ωστόσο, αν και τα αιτήματα δεν ικανοποιήθηκαν, η απεργία του Ντιτρόιτ ανέβασε πολύ το κύρος του Drum και οδήγησε σε σειρά αντίστοιχων απεργιών στην αυτοκινητοβιομηχανία τόσο σε άλλα εργοστάσια της Chrysler όσο και σε εργοστάσια της Ford.
Το 1975, με το κίνημα της χειραφέτησης των μαύρων σε υποχώρηση, το Drum δυσκολευόταν να διαχειριστεί την επιτυχία του. Ένα τμήμα του προωθούσε έναν συμβιβασμό με την κεντρική συνδικαλιστική ένωση της UAW με διεκδίκηση θέσεων στην ηγεσία της και ένα άλλο επιθυμούσε τη συγκρότηση εναλλακτικής ομοσπονδίας. Τίποτα από τα δύο δεν επιτεύχθηκε και οι δύο διασπάσεις του Drum είδαν τις δυνάμεις τους να υποχωρούν. Θα χρειάζονταν ακόμα 45 χρόνια και η δολοφονία ενός άλλου μαύρου από λευκούς αστυνομικούς, του Τζορτζ Φλόιντ, προκειμένου το κίνημα της μαύρης χειραφέτησης να συναντηθεί ξανά με τον λευκό ριζοσπαστισμό στις ΗΠΑ.
